Morgunblaðið - 12.12.2009, Blaðsíða 45

Umræðan 45
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 2009
STUÐNINGS-
MENN nýlenduveld-
anna Bretlands og
Hollands hafa viljað
gera sem minnst úr
ábyrgð þeirra á starf-
semi íslensku bank-
anna í þessum lönd-
um. Þetta er
algerlega fráleitt við-
horf því að ábyrgð ný-
lenduveldanna er
sannanlega mikil og
raunar afgerandi. Engin banka-
rekstur, nema bankinn hafi höf-
uðstöðvar innan Evrópusam-
bandsins (ESB), er leyfilegur
innan Evrópska efnahagssvæð-
isins (EES), án sérstakrar heim-
ildar gistilandsins.
Mig grunar raunar að misskiln-
ingur kunni að ráða fram-
angreindu viðhorfi fremur en
beinlínis hollusta við nýlenduveld-
in. Menn gefa sér að öll ríki á Evr-
ópska efnahagssvæðinu séu jafn
rétthá, en það er aldeilis ekki.
Innan Evrópusambandsins gildir
allsherjarleyfi til bankastarfsemi,
en innan EES gilda ströng ákvæði
um heimildir frá gistiríkjum.
Þessum tveimur reglum er bland-
að kænlega saman í tilskipunum
frá ESB og ekki að undra að sum-
ir hafa talað um mis-
vísandi reglur.
Eins og menn eru
farnir að kannast við,
þá fjallar Tilskipun
94/19/EB um inn-
lánatryggingakerfi á
Evrópska efnahags-
svæðinu (EES) og
var í gildi til 30. júní
2009, þegar Tilskipun
2009/14/EB tók við. Í
þessari tilskipun er
einnig fjallað um aðra
mikilvæga þætti í
bankastarfsemi efna-
hagssvæðisins. Þar á meðal kemur
fram sá mismunur sem er á ESB-
ríkjunum og ríkjum utan þess,
þótt öll séu á Evrópska efnahags-
svæðinu. Skoðum fyrst ákvæði um
Evrópusambandið:
„Útibú þarf ekki lengur að fá
leyfi í gistiríki, því allsherjarleyfið
gildir alls staðar í bandalaginu
(ESB), og lögbær yfirvöld í heima-
ríkinu fylgjast með gjaldhæfi
þess. Þetta skipulag leyfir að eitt
tryggingakerfi nái yfir öll útibú
lánastofnunar innan bandalagsins
(ESB)“.
Ég vek enn athygli á að fram-
angreint ákvæði varðar Evrópu-
sambandið (ESB). Um banka sem
hafa höfuðstöðvar utan þess, eins
og til dæmis á Íslandi, gilda allt
aðrar reglur. Um banka frá þess-
um ríkjum er fjallað síðar í Til-
skipun 94/19/EB:
„Tilskipanir um rekstrarleyfi
lánastofnana með höfuðstöðvar ut-
an bandalagsins (ESB), einkum
fyrsta tilskipun ráðsins (77/780/
EBE) frá 12. desember 1977 um
samræmingu á lögum og stjórn-
sýslufyrirmælum um stofnun og
rekstur lánastofnana, gefa aðild-
arríkjum kost á að ákveða hvort
og með hvaða skilmálum útibú
slíkra lánastofnana fái leyfi til
reksturs á yfirráðasvæði þeirra.“
„Þessi útibú njóta ekki annarrar
málsgreinar 59. gr. ESB-
sáttmálans um frjáls þjónustu-
viðskipti og ekki heldur ákvæða
um athafnafrelsi í öðrum aðild-
arríkjum en þar sem þau hafa
staðfestu.“
„Aðildarríki sem veitir slíkum
útibúum rekstrarleyfi á því að
geta ákveðið með hvaða hætti
ákvæði þessarar tilskipunar taka
til hlutaðeigandi útibúa í samræmi
við 1. mgr. 9. gr. tilskipunar 77/
780/EBE, með vernd innstæðueig-
enda og heilbrigði fjármálakerf-
isins í huga.“
Þarna kemur skýrt fram að
gistilönd ráða algerlega því sem
þau vilja ráða um starfsemi
bankaútibúa, þeirra banka sem
hafa höfuðstöðvar utan ESB.
Jafnvel 59. grein sáttmála Evr-
ópusambandsins um frjáls þjón-
ustuviðskipti er vikið til hliðar og
einnig ákvæðum um athafnafrelsi.
Allt tal um að Bretland og Hol-
land hafi staðið hjá sem óábyrgir
áhorfendur að stofnun Icesave-
reikninga og annarri starfsemi Ís-
lensku bankanna er því algerlega
rangt. Til upplýsingar, set ég hér
inn það ákvæði úr Tilskipun 77/
780/EBE, sem vísað er til í Til-
skipun 94/19/EB:
„Tilskipun 77/780/EBE – Grein
9 – málsgrein 1: Aðildarríki skulu
ekki gera kröfur til lánastofnana
með höfuðstöðvar utan Evrópu-
sambandsins, hvorki þegar þær
hefja starfsemi né síðar, sem
valda mildari meðhöndlun en þær
lánastofnanir njóta sem hafa höf-
uðstöðvar innan Evrópusam-
bandsins.“
Þannig er tryggt að ekki verði
farið mildari höndum um útibú
þeirra banka, sem hafa höf-
uðstöðvar utan ESB, en þeirra
sem innan þess eru. Þetta kemur
auðvitað ekki til sögunnar nema
bankinn hafi yfirleitt fengið
rekstrarleyfi í gistiríki á Evrópska
efnahagssvæðinu (EES). Í sam-
þykktum þeim sem ESB fyr-
irskipar aðildarríkjum EES að
lögleiða með Tilskipun 94/19/EB,
er eftirfarandi ákvæði:
„6. gr. 1: Aðildarríkin skulu sjá
til þess að útibú, sem eru stofnuð
af lánastofnunum með höf-
uðstöðvar utan bandalagsins
(ESB), séu tryggð á þann hátt
sem segir í þessari tilskipun. Ef
svo er ekki geta aðildarríkin
ákveðið að útibú, sem eru stofnuð
af lánastofnunum með höf-
uðstöðvar utan bandalagsins
(ESB), tengist starfandi inn-
lánatryggingakerfi á yfirráða-
svæði þeirra, sbr. þó 1. mgr. 9. gr.
tilskipunar 77/780/EBE.“
Þarna er Bretlandi og Hollandi
beinlínis fyrirskipað að sjá fyrir
fullnægjandi tryggingum á Ice-
save-reikningunum. Ef trygging-
arnar voru ekki fullnægjandi,
samkvæmt Tilskipun 94/19/EB,
bar Bretlandi og Hollandi skylda
til að útibú Landsbankans tengd-
ist innistæðutryggingakerfum í
þessum löndum. Ég vek athygli á
að hvergi er tilsvarandi skylda
lögð á heimaland bankanna. Ég fæ
ekki betur séð, en öll ábyrgð á
Icesave-reikningunum sé á herð-
um nýlenduveldanna Bretlands og
Hollands! Er ekki kominn tími til
að Íslendingar geri kröfu, til að
þessi nýlenduveldi axli sína
ábyrgð?
Nýlenduveldin bera alla
ábyrgð á Icesave-reikningunum
Eftir Loft Altice
Þorsteinsson »Engin bankarekstur,
nema bankinn hafi
höfuðstöðvar innan Evr-
ópusambandsins, er
leyfilegur innan EES,
án sérstakrar heimildar
gistilandsins.
Loftur Altice
Þorsteinsson
Höfundur er verkfræðingur
og vísindakennari.
Arion banki býður
nú viðskiptavinum
með erlend og innlend
íbúðalán lausnir sem
lækka höfuðstól lána
og létta greiðslubyrði.
Hafðu samband
sími 444 7000 • arionbanki.is
Skoðaðu hvaða leið gæti hentað þér á arionbanki.is. Nánari upplýsingar fást
hjá þjónusturáðgjöfum í útibúum Arion banka eða í síma 444 7000.
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
A
R
I
48
40
9
12
/0
9