SunnudagsMogginn - 10.10.2010, Síða 49

10. október 2010 49
Hér allt um kring var mikið berjaland í æsku minni.
Krækiber, bláber og ekki síst aðalbláber.
Hversu mikið sem við tíndum
þá var alltaf jafnmikið eftir.
Dalurinn var allur grasi vaxinn.
Það var nóg af fugli
og það var fiskur í vatninu.
Samt var það eitthvað sem togaði í fólkið.
Síðasti ábúandinn hélt út einn í nokkur ár.
Hann endaði á elliheimili í fjarlægu plássi.
Þar varð honum tíðrætt um draum.
Honum þótti sem hann væri kominn til himna.
Lykla-Pétur leiddi hann inn í dýrðina.
Maðurinn litaðist um og spurði: Hvar er mitt fólk?
Þitt fólk er ekki hér, svaraði Pétur.
Þitt fólk er allt farið suður.
Ljóð
Anton Helgi Jónsson
Úr nýrri ljóðabók höfundar, Ljóð af ættarmóti
bendir mér á það að þótt lýsingar Sinclairs
séu martraðarkenndar hafi ekki svo mik-
ið breyst á þeim áratugum sem liðnir eru
síðan hún kom út: „Það eina sem hefur
breyst er að gripageymslur og sláturhús
voru flutt út fyrir borgina og eru því ekki
eins sýnileg og forðum.“
Gagnrýni úr ýmsum áttum
Skrif Pollans og barátta hans gegn unnum
matvælum hefur verið gagnrýnd af hags-
munaaðilum, sem hafa eytt miklu fé í að
andmæla honum. Pollan hefur líka verið
gagnrýndur úr annarri átt sem ein-
hverjum finnst kannski óvænt; margar
grænmetisætur hafa veist að honum, og
sumar harkalega, fyrir það að mæla ekki
gegn kjötneyslu. Þegar ég nefni þetta við
hann segist hann einmitt velta kjötneyslu
rækilega fyrir sér í bókinni og hann fjalli
til að mynda um það í löngu máli hvort
það sé siðlegt að éta kjöt. „Mín niðurstaða
er sú að það standist siðferðilega mæli-
kvarða að borða kjöt, en í litlum mæli þó.
Ég tel að sjálfbær landbúnaður hljóti að
gera ráð fyrir húsdýrum því að sum land-
svæði er ekki hægt að nýta til fæðufram-
leiðslu nema með aðstoð dýra og ef menn
eru með dýr í landbúnaði er um að gera að
éta þau.
Ég er ekki á móti því að fólk borði kjöt,
en mér finnst skipta miklu að fólk velti
því fyrir sér hvað það er að borða og taki
meðvitaða og upplýsta ákvörðun. Að því
sögðu hefur verið forvitnilegt að fylgjast
með því hvernig fólk hefur tekið bókinni,
því þó að fjölmargir hafi ákveðið að gerast
grænmetisætur eftir að hafa lesið hana hef
ég líka hitt fjölmarga sem voru grænmet-
isætur en fóru að borða kjöt aftur, enda
segi ég frá því í bókinni að til séu bændur
sem framleiða kjöt á sjálfbæran og sið-
rænan hátt.“
Eins og getið er hafa hagsmunahópar
snúist öndverðir við bókum Pollans, til að
mynda kjöt-, sykur- og maísframleið-
endur, og hann segir að andmæli þeirra
birtist á ýmsan hátt; skipulögð hafa verið
mótmæli þar sem hann hefur lesið upp úr
bókinni, fjársterkir einstaklingar og
hagsmunasamtök hafi beitt skóla þrýst-
ingi um að afturkalla boð til hans um fyr-
irlestra, og hrint hafi verið af stað auglýs-
ingaherferðum sem beinist gegn skrifum
hans og þeim hugmyndum sem hann
heldur fram. „Mér finnst það hið besta
mál, þannig eru lýðræðisleg skoð-
anaskipti, og þó að ég hafi ekki sömu fjár-
ráð getur góð saga í víðlesnu blaði farið
mjög víða.“
Handbók um hollustu
The Omnivore’s Dilemma lýsti því
hvernig Pollan áttaði sig smám saman á
hve illa væri komið fyrir matvælafram-
leiðslu í heimalandi hans, en ný bók hans,
Food Rules: An Eaters Manual, sem
kemur út á íslensku um þessar mundir
undir nafninu Mataræði – Handbók um
hollustu fjallar um það hvernig fólk getur
hagað mataræði sínu á sem bestan hátt.
Pollan veitir ýmsar ráðleggingar í bókinni
og iðulega með bros á vör, enda leggur
hann áherslu á að hann vilji leiða fólk með
sér en ekki messa yfir því. Þumalputt-
areglan segir hann að sé sú að forðast eftir
megni allar unnar matvörur því þó að
hann segist ekki predika meinlætalifnað
þurfi fólk að átta sig á því að vísindin leysi
ekki öll okkar vandamál.
„Draumurinn um að vísindin eigi eftir
að bæta líf okkar, betra líf með aðstoð
efnafræðinnar, hefur ekki ræst á mörgum
sviðum og þó að hann muni kannski ræt-
ast einhvern tímann hefur það ekki geng-
ið nógu vel upp að beita vísindum í mat-
vælaframleiðslu; fæðulíki hefur ekki
reynst okkur vel. Gott dæmi um það er
smjörlíki sem var ekki eins gott og menn
töldu, því með tímanum áttuðum við
okkur á því að fitan sem við bjuggum til,
transfita, og koma átti í stað dýrafitunnar
var miklu hættulegri. Vísindamenn þurfa
að sýna meiri auðmýkt því þótt vísindin
hafi bætt líf okkar gríðarlega gera vís-
indamenn líka mistök og við verðum allt-
af að hafa það í huga, án þess þó að hafna
aðstoð vísindanna.“
’
Samhliða því sem fólk tileinkar
sér bandarískar matarvenjur
fær það líka þá langvinnu sjúk-
dóma sem hrjá Bandaríkjamenn um-
fram aðrar þjóðir; offitu, hjarta-
sjúkdóma, sykursýki og krabbamein.
Bandaríski blaðamaðurinn Michael Pollan vill að við hættum að borða fæðulíki og förum að borða mat.