Morgunblaðið - 15.01.2011, Blaðsíða 37

með Jóni Braga götuna fram eftir
veg, en lengra verður ekki haldið í
bili. Við leituðum eftir vináttu hvor
annars og á þá vináttu féll aldrei
skuggi.
Nú á kveðjustund þökkum við
María honum allar góðu og glöðu
stundirnar, fyrst með Guðrúnu og
börnunum og síðar með Ágústu.
Við sendum öllum syrgjendum okk-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu góðs
drengs.
Jón Ásbergsson.
Sakir vináttu foreldra okkar Jóns
Braga lét hann sig hafa það í
miðjum próflestri sínum til stúd-
entsprófs vorið 1969 að taka mig í
einkatíma og forða mér frá því falli
sem blasti við mér í stærðfræði á
landsprófi. Ég hef verið honum
þakklátur æ síðan. Ég held hins
vegar að Jón Bragi hafi alla tíð síð-
an vorkennt mér svolítið fyrir það
sem honum þótti vafalaust óskilj-
anlegt getuleysi á sviði raunvísinda.
Ég fann að minnsta kosti oftsinnis í
nánu samstarfi okkar síðasta rúm-
an áratuginn innan veggja Ensím-
tækni að hann setti sig í sérstakar
samúðarstellingar þegar hann
þurfti að útskýra fyrir mér grund-
vallaratriðin í virkni ensíma, hvers
vegna PENZIM virkar eins og
raun ber vitni eða annað álíka sem
tyggja þurfti ofan í mig margsinnis
áður en örla tók á skilningi.
Í þessum efnum var Jón Bragi
eins og fiskur í vatni. Hann var eld-
klár og metnaðarfullur hugsjóna-
maður á sviði vísinda og þar að
auki ósérhlífið félagsmálatröll og
mikill áhugamaður um stjórnmál og
alþjóðleg efnahagsmál. Um þessi
hugðarefni sín var hann stöðugt
lesandi, hugsandi og talandi. Og
helsti viðmælandinn var ekki af
verri endanum. Ágústa eiginkona
hans stóð við hlið hans bæði í leik
og starfi og veitti honum bæði per-
sónulegan og faglegan félagsskap
sem engum gat dulist að gaf ævi-
starfi Jóns Braga sem prófessors
við Háskóla Íslands, í ýmsum fé-
lagsmála- og trúnaðarstörfum inn-
an vísindasamfélagsins og í
vinnunni fyrir Ensímtækni byr
undir báða vængi.
Ég er sannfærður um að starfið
sem Jón Bragi skilur eftir sig í
Ensímtækni á eftir að skipta miklu
máli í heimi húð-, heilsu- og snyrti-
vara um langa framtíð. Óbilandi trú
hans á yrkisefni sínu dreif hann
áfram í stöðugri leit að nýjum upp-
götvunum með náttúrulega virkni
þorskensímanna í broddi fylkingar.
Hver rannsóknin á fætur annarri
hefur á undanförnum árum staðfest
væntingar hans um árangur og
segja má að eftir ríflega tíu ára
þróunarstarf hafi tími uppskerunn-
ar verið að renna upp. Því miður
mun Jón Bragi ekki njóta ávaxt-
anna sem skyldi.
Ég hef það frá fyrstu hendi að
stelpurnar sem voru með Jóni
Braga í Gagnfræðaskóla Kópavogs
á unglingsárunum hafi dáðst að
honum bæði sakir útlits og atgerv-
is. Sama var upp á teningnum þeg-
ar hann kenndi við sama skóla sam-
hliða háskólanámi sínu og eflaust
hefur hann gert hið sama síðar í
kennslu sinni við háskólann um
áratuga skeið. Ég hef það líka frá
fyrstu hendi að kvöldinu áður en
hann lést hafi hann verið hrókur
alls fagnaðar í hópi bandarískra
kunningja sinna – og konurnar í
boðinu hafi hvíslað því margsinnis
að eiginkonu hans hvílíkt sjarmat-
röll hann væri. Það sópaði að hon-
um þar sem endranær þrátt fyrir
að hann hefði ekki verið heill heilsu
um hríð. Honum leið vel þetta
kvöld, kenndi sér einskis meins,
kvaddi fólkið með bros á vör og
sofnaði bjartsýnn og hamingjusam-
ur. Að morgni var Jón Bragi allur.
Blessuð sé minning hans.
Ég votta Ágústu, börnum þeirra
Jóns Braga, foreldrum hans, systk-
inum og öðrum aðstandendum sam-
úð mína.
Gunnar Steinn Pálsson.
 Fleiri minningargreinar um Jón
Braga Bjarnason bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
MINNINGAR 37
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2011
Helga Sigurjóns-
dóttir, vinur og félagi
okkar til margra ára,
er látin. Íslenskar konur standa í
þakkarskuld við hana fyrir framlag
hennar til réttindabaráttu kvenna.
Reynslan af uppvexti meðal frum-
byggja Kópavogs, sem lifðu á
margan hátt við kröpp kjör, og af
hálfrar aldar kennaraferli í sama
bæ veitti henni víðtækan skilning á
stöðu fjölskyldna, barna og mæðra
þeirra. Það lá því nokkuð beint við
að hún hrifist af kvennahreyfingu
sem skaut upp kollinum árið 1970 –
Rauðsokkahreyfingunni.
Í hita baráttunnar lét fræðileg
nálgun á málefnunum Helgu best.
Hún kynnti sér þau frá öllum hlið-
um, íhugaði og gekk því ávallt fram
af yfirvegun. Hún var í hópi þeirra
sem þekktu vel sögu kvennabar-
áttu fyrri tíma, bæði hér á landi og
erlendis. Fyrir þetta naut hún virð-
ingar baráttusystra sinna. Ígrund-
aðar niðurstöður Helgu bæði í
kvenna- og kennslufræðum voru
oft óhagganlegar og endanlegar og
ekki settar fram til þess að ræða
frá fleiri hliðum. Sú afstaða átti eft-
ir að einangra Helgu meðal sam-
ferðarmanna sinna þegar fram liðu
stundir.
Á löngum kennaraferli bar hún
ekki síst fyrir brjósti hag þeirra
nemenda sem stóðu höllum fæti og
hún beitti sér fyrir úrræðum þeim
til handa. Um árabil starfrækti hún
eigin skóla þar sem hún kenndi
bráðungum börnum að lesa ásamt
börnum og fullorðnum sem höfðu
ekki náð tökum á lestri í skólakerf-
inu. Hún var þess fullviss að allir
gætu lært að lesa. Þeir sem eftir
sátu ólæsir hefðu ekki fengið rétta
handleiðslu. Hún sagði gjarnan:
„Allir geta lært allt en á mislöngum
tíma.“ Eitt er víst: hún opnaði
lestrartæknina fyrir fjölda fólks á
öllum aldri.
Helga var um tíma virk í stjórn-
málum og sat í bæjarstjórn Kópa-
vogs á tveimur kjörtímabilum. Hún
var meðal annars frumkvöðull að
því að stofnuð var jafnréttisnefnd á
vegum Kópavogsbæjar og önnur
sveitarfélög í landinu fylgdu á eft-
ir.Vegna fræðilegs áhuga var
Helga gjarnan skrefi framar en við
hinar í þróun hugmyndafræðinnar.
Þess má geta að íslenska orðið
kvennamenning notaði Helga fyrst
hér á landi. En þetta hugtak varð
einkunnarorð kvennabaráttunnar
síðustu tvo áratugi 20. aldar.
Við þrjár áttum margar notaleg-
ar kvöldstundir saman heima hjá
hver annarri, borðuðum góðan mat
og ræddum bækur sem Helga hafði
gjarnan valið og lagt fyrir okkur
um kvennafræði, stjórnmál og
skólamál. Þá voru lesnir ákveðnir
kaflar heima og svo var efnið kruf-
ið. Helga var ljúf kona. Trú
kvennamenningunni sat hún iðu-
lega með prjóna á milli handa, yfir
henni var friður og myndugleiki.
Hún hafði áhuga á aðstæðum vina
sinna og lagði gott eitt til málanna.
Á erfiðum stundum var hún vin-
konum sínum stuðningur, en í
hennar miklu sorg við sonarmissi
máttu tilraunir þeirra til endur-
gjalds sín lítils.
Helga Ólafsdóttir
og Gerður G. Óskarsdóttir.
Mig langar í nokkrum orðum að
minnast vinkonu minnar og kollega
Helgu Sigurjónsdóttur. Við Helga
hittumst fyrst fyrir einum 60 árum
þegar hún var unglingur í Kópa-
vogsskóla og ég nýbyrjuð kennslu
þar veturinn 1948-’49, en hún var í
Helga Sigurjónsdóttir
✝ Helga Sigurjóns-dóttir fæddist á
Vatnsholti í Vill-
ingaholtshreppi í Ár-
nessýslu 13. sept-
ember 1936. Hún lést
á hjúkrunarheimilinu
Eir 5. janúar 2011.
Útför Helgu fór
fram frá Kópavogs-
kirkju 13. janúar
2011.
einum fyrsta ár-
gangnum sem gekk í
þann skóla. Löngu
síðar, eftir að hún
hafði sjálf hafið störf
við kennslu í Kópa-
vogsskóla urðum við
nánar vinkonur og
áttum margt sameig-
inlegt, t.d. höfðum við
báðar mikinn áhuga á
lestrarkennslu, þó
hún væri þegar fram í
sækti töluvert virkari
í þeim áhuga sínum
en ég, því hún stofn-
aði sinn eigin lestrarskóla eins og
kunnugt er. Eitt af einkennum
Helgu var gríðarmikill dugnaður.
Hún var afar virk í félagsstörfum
og lagði hún mikið af mörkum til
samfélagsins í heimabæ okkar
Kópavogi. Við fórum líka stundum
saman í sumarbústaðinn hennar,
gistum þar og mösuðum mikið. Þá
bauð hún mér margoft á tónleika
hjá Kvennakór Reykjavíkur eftir
að hún fór að syngja í honum og
voru það ánægjulegar stundir.
Einnig þáði ég veislur hjá henni og
Þóri manni hennar, en þau voru
höfðingjar heim að sækja. Síðast-
liðin ár voru Helgu erfið, eftir að
hún missti son sinn Gísla. Við vor-
um eftir það í sérstaklega miklu
sambandi, þar eð ég missti son
minn ári síðar. Það er sárt að sjá á
bak góðri vinkonu svona fljótt.
Drottinn blessi minningu hennar.
Ég sendi fjölskyldu hennar mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Guðrún Sveinsdóttir.
Helgu Sigurjónsdóttur kynntist
ég í gegnum systur mína Helgu
Friðfinnsdóttur, en þær stöllur
kynntust í MR og urðu stúdínur
saman 1956. Ég vissi að mín góða
systir Helga myndi ekki velja sér
vinkonu nema hún væri hlý og góð
manneskja og þá hlið sýndi Helga
Sigurjónsdóttir mér alltaf. „Helg-
urnar“ héldu sinni vináttu við og
fjölskyldur þeirra beggja, eigin-
menn og börn nutu góðs af og ég
svo sannarlega líka.
Fyrst kemur upp í hugann stutt
síldarævintýri sem ég og Helga
systir lentum í á Siglufirði þegar ég
var 15 ára gömul, sem var svo stutt
og mikið eftir af sumrinu, að ég
fékk vinnu sem kaupakona hjá for-
eldrum Helgu, hjónunum Sigurjóni
og Herdísi en þau voru um þessar
mundir með búskap að Hurðarbaki
í Kjós. Ég minnist þeirra hjóna
alltaf með hlýju og þakklæti því
þau voru tillitssöm og góð í minn
garð og skynjaði ég strax þarna
unglingurinn innri hlýju þeirra þó
þau væru bæði frekar lokuð eins og
fólk var margt í þá daga, sem þurfti
að strita til að lifa. Þeir sem voru
svo heppnir að kynnast Helgu, sáu
það að þar var á ferð heilsteypt
kona og dugnaðarforkur, sem barð-
ist fyrir þeim málum sem hún tók
sér fyrir hendur af heilum hug.
Hennar hjartans mál var að hjálpa
fólki sem átti í erfiðleikum með að
læra og náði hún oft frábærum ár-
angri þar sem aðrir töldu litla von
um árangur.
Helga var mikil baráttukona fyr-
ir jafnrétti allra og ekki síst jafn-
rétti kynjanna. Bókin „Í nafni jafn-
réttis“ eftir Helgu var kveikjan að
forvitni minni til að fræðast meira
um kvennasögu. Ég komst á nám-
skeið hjá Helgu, sem opnaði augu
mín fyrir mörgu sem ég hafði ekki
haft hugmynd um áður.
Nú er Helga trúlega komin til
Sumarlandsins þar sem engin veik-
indi eru til staðar og hún búin að
hitta heitt elskaðan soninn Gísla.
Ég votta fjölskyldu Helgu Sig-
urjónsdóttur mína dýpstu samúð
við fráfall mætrar konu.
Líney Friðfinnsdóttir.
Kveðja frá Menntaskólanum
í Kópavogi
Þegar nýja árið heilsaði með góð-
um fyrirheitum og hækkandi sól
kvaddi Helga Sigurjónsdóttir, fv.
kennari við Menntaskólann í Kópa-
vogi, þetta jarðlíf eftir baráttu við
illvígan sjúkdóm.
Við erum enn minnt á hve lítils
megnug við erum andspænis dauð-
anum nú þegar ævisól hennar hníg-
ur til viðar.
Með Helgu er gengin merk kona
sem lét sér fátt óviðkomandi svo
víðlesin og áhugasöm sem hún var.
Helga Sigurjónsdóttir réðst að
Menntaskólanum í Kópavogi vorið
1982 til kennslu í íslensku og sál-
fræði. Strax var ljóst hversu góðum
hæfileikum Helga var gædd jafnt
til kennslu sem annarra starfa
enda var henni falið að taka við og
efla námsráðgjöf innan skólans
sem þá var í mótun í framhalds-
skólum. Helga tókst á við þetta
verkefni af miklum metnaði og
lagði grunn að því öfluga starfi
námsráðgjafa sem verið hefur við
skólann síðan.
Samhliða því að Menntaskólinn í
Kópavogi varð fjölbrautaskóli árið
1982 var ákveðið að hefja kennslu í
fornámsdeild. Helgu var falin um-
sjón með deildinni og byggði hún
þar á reynslu sinni en hún hafði
kennt í fornámi Víghólaskóla á ár-
unum 1977-1982.
Það var ekki létt verk sem beið
Helgu þegar kom að því að annast
umsjón með nýrri deild en þar kom
fljótt í ljós að Helga var á heima-
velli. Hún skildi betur en flestir
aðrir vanda þessara unglinga og
auk þess að greina námsvanda
þeirra lagði hún áherslu á andlega
uppbyggingu, hvatningu og já-
kvæðan aga. Loks taldi hún mik-
ilvægt að breyta viðhorfi þeirra til
skóla og náms, sem í flestum til-
fellum var orðið neikvætt eftir röð
mistaka í námi.
Helga fékk til liðs við sig Önnu
Sigríði Árnadóttur dönskukennara
og saman unnu þær sem einn mað-
ur að þróun námsins. Ekki voru all-
ir á eitt sáttir um fornámið og sum-
ir töldu að þessir nemendur ættu
ekki heima í menntaskóla. Þær
stöllur Helga og Anna Sigríður létu
þessa gagnrýni sem vind um eyru
þjóta enda höfðu þær daglega fyrir
augunum lifandi sannanir fyrir því
að starfið skilaði árangri. Það var
því mikil gæfa fyrir skólann að fá
til starfa jafn hæfa og reynda konu
og Helgu.
Helgu voru falin ýmis ábyrgðar-
störf innan skólans á þeim sautján
árum sem hún starfaði við MK,
m.a. var hún deildarstjóri íslensku-
deildar um sjö ára skeið og sinnti
faglegri forystu deildarinnar af
sama kappi og öðrum störfum sín-
um. Hún fylgdist vel með nýjung-
um, tók þátt í þróunarverkefnum,
samdi kennsluefni og kom að nám-
skrárgerð. Helga lét sig alltaf
miklu varða velferð nemenda sinna
með ákveðnum en mildum hætti.
Að leiðarlokum vil ég fyrir hönd
Menntaskólans í Kópavogi þakka
Helgu Sigurjónsdóttur fyrir það
brautryðjandastarf sem hún vann á
starfsferli sínum við skólann. Ég
vil votta henni virðingu okkar og
þakka henni samfylgdina.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem)
Þá vil ég fyrir hönd starfsmanna
Menntaskólans í Kópavogi senda
aðstandendum Helgu okkar dýpstu
samúðarkveðjur og biðja góðan
Guð að styrkja þá í sorg þeirra.
Margrét Friðriksdóttir
skólameistari.
Skólasaga Kópavogs er ekki ýkja
löng. Í því samhengi má nefna að
jafnaldrar undirritaðs eru fyrsti
skólaárgangurinn sem lauk öllu
sínu skyldunámi í Kópavogsskóla,
elsta skóla bæjarins. Og þegar sá
hinn sami réðst þangað sem kenn-
ari 1961, vart kominn af unglings-
aldri, voru frumherjarnir enn upp á
sitt besta undir dyggri stjórn Frí-
manns Jónassonar og Magnúsar B.
Kristinssonar. Að vísu hafði frum-
herjahópnum þá bæst liðsauki
ungra og efnilegra kennara. Helga
Sigurjónsdóttir var í þeim hópi.
Helga lauk kennaraprófi 1957 og
réðst þá þegar til kennslustarfa í
Kópavogsskóla. Hún var framsæk-
inn kennari og bar ávallt hag nem-
enda sinna fyrir brjósti eins og
góðum kennara sæmir. Eitt var
henni þó þyrnir í augum í skóla-
starfinu öðru fremur: Hin kyn-
bundna handavinnukennsla sem þá
tíðkaðist. Drengir lærðu smíðar og
stúlkur hannyrðir. Helgu varð
fljótt hugleikið á kennsluferlinum
að fá þessu breytt. Og það gekk eft-
ir í tímans rás. Eftir að ákveðin
vatnaskil urðu í aðstöðu framan-
greindra námsgreina í Kópavogs-
skóla 1965 varð fljótlega úr að kyn-
bundin handavinnukennsla skyldi
heyra sögunni til í efstu bekkjum
skólans.
Þetta frumkvæði Helgu og fram-
sýni samstarfsmanna hennar í
Kópavogsskóla hafði víðtæk áhrif,
t.d. fylgdi arfleifðin úr Kópavogs-
skóla undirrituðum austur í Egils-
staði er hann gerðist þar skóla-
stjóri 1972 – og kynbundinni
kennslu var almennt hætt í öllum
skólum Kópavogs 1975.
Helga lét af störfum í Kópavogs-
skóla 1972 eftir að hafa starfað þar
í 15 ár samfleytt eða því sem næst
þriðjung starfsævinnar. Helga
starfrækti Lestrarskóla Helgu síð-
astliðin 11 ár og telja má líklegt að
reynslan úr Kópavogsskóla forðum
hafi reynst þar notadrjúg.
Undirritaður þakkar Helgu Sig-
urjónsdóttur störfin í Kópavogs-
skóla og samfylgdina á þeim vett-
vangi forðum og þykist þar mæla
fyrir munn annarra eftirlifandi
samstarfsmanna hennar um leið og
Þóri, börnum þeirra Helgu og
barnabörnum eru sendar samúðar-
kveðjur.
Ólafur Guðmundsson
fv. skólastjóri.
Ferja hefur festar losað
farþegi er einn um borð.
Mér er ljúft – af mætti veikum
mæla nokkur kveðjuorð.
Þakkir fyrir hlýjan huga,
handtak þétt og gleðibrag,
þakkir fyrir þúsund hlátra,
þakkir fyrir liðinn dag.
(Jón Har.)
Góð og hjartahlý kona er gengin.
Í dag kveðjum við Helgu Sigur-
jónsdóttur, ástkæran og eftir-
minnilegan kennara okkar úr
Menntaskólanum í Kópavogi. Við
minnumst Helgu sem einstaklega
umhyggjusamrar konu sem bæði
var ljúf og næm og sýndi nemend-
um sínum virðingu og nærgætni.
Helga var baráttukona, fylgin sér
og hreinskiptin og lét í ljós skoð-
anir sínar jafnvel þó að þær mættu
andstöðu. Hún var einlæg kven-
frelsiskona og jafnréttissinni.
Menntamál voru Helgu afar hug-
leikin. Hún hvatti okkur, nemendur
sína, óspart til að láta til okkar taka
í samfélaginu, vera gagnrýnin, taka
ekki öllu sem gefnu og skoða hlut-
ina út frá fleiri sjónarhornum. Hún
var skólamanneskja af lífi og sál.
Þegar leiðir okkar og Helgu lágu
saman kenndi hún okkur sálfræði
og vakti með okkur bæði óskiptan
áhuga á faginu og kennslu og mót-
aði um margt viðhorf okkar til lífs-
ins og mannlegra samskipta. Eftir
útskrift úr menntaskóla hélst sú
vinátta sem myndaðist á þessum
námsárum alla tíð og áttum við
góðar og eftirminnilegar stundir
bæði á heimili hennar og í sum-
arhúsinu í Mosfellsdal. Þá ræddum
við gjarnan menntamál og málefni
líðandi stundar. Helga fylgdist með
okkur fullorðnast, deildi með okkur
stórum stundum í lífi okkar með
sinni ljúfu nærveru. Helga var
jafnan tilbúin til að fara á flug með
okkur þegar ímyndunaraflið hóf sig
á loft, ögra okkur til að gera betur
eða leita fleiri svara við lífsins gát-
um. Það var gott og hollt að hafa
Helgu sem samferðamann í lífinu.
Við kveðjum hana með söknuði og
góðum minningum og sendum eft-
irlifandi eiginmanni hennar og af-
komendum samúðarkveðjur.
Anna Þóra Bragadóttir,
Berglind Gunnarsdóttir,
Guðrún Jóna Bragadóttir
og Guðrún Stella Giss-
urardóttir.