Saga


Saga - 2005, Qupperneq 108

Saga - 2005, Qupperneq 108
al jafningja. Ef marka má Íslendingasögur snerist mannjöfnuður höfðingja um stöðu þeirra innan héraðs. Þetta kemur t.d. skýrt fram í frásögn Eyrbyggju af haustboði Snorra goða: „Þar var ölteiti mörg. Var þar talað um mannjöfnuð, hver væri göfgastur maður í sveit eða mestur höfðingi, og urðu menn þar eigi á eitt sáttir sem oftast er ef um mannjöfnuð er talað.“40 Illugi svarti er kallaður „annar mestur höfðingi í Borgarfirði en Þorsteinn Egilsson“.41 Þórður gell- ir var hins vegar „mestur höfðingi í Breiðafirði“ skv. Eyrbyggju.42 Í Víga-Glúms sögu, sem gerðist fyrir norðan land, kemur fram að „Glúmur tók nú virðing mikla í héraðinu“ eftir að hafa unnið mál á alþingi og í lok sögunnar er það sagt „[mál] manna að Glúmur hafi verið tuttugu vetur mestur höfðingi í Eyjafirði, en aðra tuttugu vet- ur engir meiri en til jafns við hann.“43 Hér sjáum við dæmi um að sæmd skipti máli. Bóndi sem jók sæmd sína varð ekki að höfðingja en treysti kannski stöðu sína innan um aðra bændur. Á sama hátt skipti sæmd máli fyrir mannjöfnuð höfðingja. Hér hefur enn ekkert verið fjallað um goðorðsmenn og stöðu þeirra. Þeir hafa aldrei verið fjölmennur hópur, líklega innan við 1% bænda. Niðurskipun Landnámu virðist vera afmörkuð út frá fjórð- ungum og eftir yfirferð um hvern fjórðung, við lok ritsins og í Kristni sögu eru taldir upp helstu höfðingjar í hverjum fjórðungi á hinum og þessum tíma (meðal landnámsmanna, árin 930, 981 og 1118). Yfirleitt eru svo taldir upp 35–40 menn (8–10 í hverjum fjórð- ungi) án þess þó að minnst sé á goðorð. Sá fjöldi minnir samt óneit- anlega á lagaákvæði um 36–39 goða sem áttu að skipa dóma á þing- um.44 Bæði í lögum og Landnámu er því gert ráð fyrir að fámenn- ur hópur höfðingja sé í forsvari fyrir hvern fjórðung. Hér verður að gera þann fyrirvara að höfðingjalistarnir í Landnámu kunna að vera viðbót í yngri gerðum hennar, t.d. Styrmisbók eða Sturlubók.45 Á hinn bóginn er trúlegt að í upphaflegri gerð Landnámu hafi ver- ið taldir upp um rúmlega 400 landnámsmenn, svo fremi sem við S V E R R I R J A K O B S S O N108 40 Eyrbyggja saga, bls. 120. 41 Gunnlaugs saga ormstungu. Samfund til udgivelse af gammel nordisk littera- tur 42, útg. Finnur Jónsson (Kaupmannahöfn 1916), bls. 9. 42 Eyrbyggja saga, bls. 16. 43 Víga-Glúms saga, útg. Gabriel Turville-Petre (Oxford 1940), bls. 17, 51. 44 Sbr. Grágás, bls. 371, 400, 461. 45 Sjá t.d.: Gunnar Karlsson, Goðamenning. Staða og áhrif goðorðsmanna í þjóðveldi Íslendinga (Reykjavík 2004), bls. 205–210. Um uppruna listanna hefur töluvert verið deilt. Barði Guðmundsson, „Goðorðaskipun og löggoðaættir“, Skírnir Saga haust 2005-NOTA 23.11.2005 20:10 Page 108
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221
Qupperneq 222
Qupperneq 223
Qupperneq 224
Qupperneq 225
Qupperneq 226
Qupperneq 227
Qupperneq 228
Qupperneq 229
Qupperneq 230
Qupperneq 231
Qupperneq 232
Qupperneq 233
Qupperneq 234
Qupperneq 235
Qupperneq 236
Qupperneq 237
Qupperneq 238
Qupperneq 239
Qupperneq 240
Qupperneq 241
Qupperneq 242
Qupperneq 243
Qupperneq 244
Qupperneq 245
Qupperneq 246
Qupperneq 247
Qupperneq 248
Qupperneq 249
Qupperneq 250
Qupperneq 251
Qupperneq 252
Qupperneq 253
Qupperneq 254
Qupperneq 255
Qupperneq 256

x

Saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Saga
https://timarit.is/publication/775

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.