Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 87

Upphafsstafur, N, við upphaf þáttarins Hversu Noregur bygg-
ist. í stafnum er mynd af manni sem situr við skrifpúlt og er
opin bók á púltinu. Á bókinni stendur: 'ion hakonarson aa mik'.
leysi, er þeir kunnu eigi
skapara sinn. En hinir sem
guði hafa unnað og þar allt
traust haft og barist fyrir
frelsi heilagrar kristni hafa
þó af hinum vitrustu mönn-
um fengið meira lof, en það
að auk að mest er, að þá er
þeir hafa fram gengið um
almennilegar dyr dauðans,
sem ekki hold má forðast,
hafa þeir tekið sitt verð-
kaup, það er að skilja eilíft
ríki með allsvaldanda guði
utan enda, sem þessi Eirek-
ur sem nú var frá sagt.5
Hér á eftir kemur svo Ólafs
saga Tryggvasonar hin rnesta
og þar næst Ólafs saga helga
hin sérstaka eftir Snorra
Sturluson og báðar sögurnar
,,með öllurn sínum þáttum",
eins og segir í formálanum, og
eru sögurnar að vísu ekki ein-
ungis auknar með mörgum
þáttum, heldur einnig heilum
sögum, svo sem Færeyinga
sögu, Jómsvíkinga sögu,
Grænlendinga sögu og
Orkneyinga sögu, það er öll-
um þeim sögum sem völ var á
og vörðuðu skattlönd þau
sem heyrðu undir veldi
Noregskonungs. Jón prestur
Þórðarson hefur skrifað
báðar Ólafanna sögur, svo og
tíu síðustu kapítula Færey-
inga sögu, sem koma næst á
eftir Ólafs sögu helga og þar
næst síðari hluta Orkneyinga
sögu, 20.-49. kapítula, en þar á
eftir hefur Magnús prestur
Þórhallsson tekið við og lokið
við bókina. í klausu úr viðbót
Magnúsar prests fremst í
Flateyjarbók, sem var tekin
upp hér á undan, er þess getið
að Ólafur Hákonarson hafi
verið konungur ,,er sjá bók
var skrifuð" og tekið fram að
það var árið 1387. Þetta á við
þann hluta handritsins sem
Jón Þórðarson skrifaði.
Líklegast þætti mér að Jón
Þórðarson hafi ráðið efnisvali
í þann hluta handritsins sem
hann skrifaði, en væntanlega
þó í samráði við Jón Hákonar-
son, ef hann hefur verið upp-
hafsmaður þess að Flateyjar-
bók var skrifuð, sem er lík-
legast. En ég efast um að þeir
hafi hugsað sér að bókin ætti
að vera samfelld saga Noregs-
virðist hafa orðið brátt um
hann. Eftir dauða hans hefur
fljótlega komið upp sá orð-
rómur í Noregi að hann hafi
ekki dáið, heldur horfið, en sú
sögn kemur bæði fram í annál
Flateyjarbókar og Gott-
skálksannál; í Gottskálksann-
ál stendur við árið 1387:
„Hvarf Ólafs kóngs Hákonar-
sonar."
Talið er að Ólafur konung-
ur Hákonarson hafi verið
heitinn eftir Ólafi helga
Haraldssyni. Líklega hafa
Norðmenn bundið miklar
vonir við hann, en þar sem
hann dó (eða hvarf) einungis
sautján ára gamall urðu afrek
hans engin. Ég hef þó grun um
að við íslendingar eigum hon-
um töluvert að þakka, og skal
þá víkja að Flateyjarbók.
í formála sem Magnús
prestur Þórhallsson hefur
skrifað á fremstu blaðsíðu
Flateyjarbókar er þess getið
að Jón Hákonarson eigi bók-
ina, en hana hafi skrifað Jón
prestur Þórðarson og Magnús
prestur Þórhallsson. Jón
prestur hefur byrjað á bók-
inni og hefur sett fremst í
þann hluta sem hann skrifaði
Eiríks sögu víðförla. Þeirri
sögu lýkur á eftirmála sem
ugglaust er saminn af Jóni
Þórðarsyni:
En því setti sá þetta ævin-
týr fyrst í þessa bók, er
hana skrifaði, að hann vill
að hver maður viti það, að
ekki er traust trútt nema af
guði, þvíað þó heiðnir
menn fái frægð mikla af
sínum afreksverkum, þá er
það mikill munur, þá er
þeir enda þetta hið stund-
lega líf, að þeir hafa þá
tekið sitt verðkaup af orð-
lofi manna fyrir sinn
frama, en eigu þá von hegn-
ingar fyrir sín brot og trú-
85