Teningur - 01.05.1987, Síða 39

held ég að róttækni mín hafi dáið.
Ek: Þú fórst út í bisness...
— Mig minnir að einhvers staðar inni í
mér hafi verið auðvaldspúki sem sagði:
Ertu ekki með öllum mjalla maður! Hér
ert þú að keyra yfir fjöll og fimindi um
hávetur með sýnishomatöskur fyrir hann
Ásbjöm frænda þinn með 20.700 í mán-
aðarlaun en gætir hæglega haft tífalda þá
upphæð fyrir nákvæmlega sömu störf.
Svo ég rauk til og stofnaði mína eigin
heildsölu. Þetta þótti það hræðilegasta
sem eitt skáld gat gert og af gömlum vin-
um var ég álitinn fífl og hver veit nema
þeir hafi haft rétt fyrir sér. Það ríkti harð-
ur hippatími í Reykjavík. Menn sátu í
litlum kjallaraherbergjum á púðum með
te í skálum á gólfinu og það var fírað af
krafti. Hárið náði mönnum niður á bak
og þið getið ímyndað ykkur hverslags
andrúmsloft skapaðist á svona stað þegar
inn gekk maður með þann hataðasta
atvinnutitil sem hægt var að bera á þess-
um ámm: Heildsali.
Enda man ég eftir því að einhvem tímann
sat einhver réttlátur róttæklingurinn á
móti mér í sófa með sína hvora músuna
til beggja handa, ég hafði lent í rökræð-
um við hann og var að hafa betur fannst
mér, það hallaði á þennan mann sem var
prúður maður og er í dag góðkunningi
minn, ég tek það fram, og þegar hann
finnur að hann er að missa fótanna þá tek-
ur hann til við að æpa: Hann er heildsali!
Hann er heildsali! Hann er heildsali!
Og stúlkumar litu á mig og byrjuðu að
fnýsa eins og yngismeyjum er einum
lagið. Og ég fann að ég byrjaði að roðna.
Þetta var allt saman mjög skelfilegt.
En ég hélt áfram'að reka mína heildsölu.
Og það gekk hreint út sagt ótrúlega vel,
peningamir hreint og beint bulluðu inn.
Ég man að einu sinni hringdi ég í Ásbjöm
frænda minn, það var maður sem ég elsk-
aði og ann enn hugástum, þvert ofan í
það sem margir halda, og hann segir sæll
herra minn hver er þénustan hjá þér í ár,
og ég nefndi tölu sem var þrefalt hærri en
hin raunverulega tala og Ásbjöm setur
hljóðan. Svo segir hann: Þetta er meiri
pípandi endaleysan, ég tala við þig eftir
fimm mínútur góði minn, og ég segi
olræt, og svo hringir hann aftur og segir
nú: Þú ert helmingi hærri í þénustunni en
ein af aðalbúðunum hjá mér, ég er hreint
smábam við hliðina á þér. Og svo sagði
Ásbjöm við alla sína starfsmenn: Hann
herra Óli frændi er mesta efni í bísnes-
mann í allri veröldinni. Takiði ykkur
þann herramann til fyrirmyndar.
Gat: En hvað þá með skáldið íþér?
- Það var kominn höggormur í mína
Paradís. Verslun og skáldskapur eiga
ekki geð saman. Þá rakst ég á þetta eftir
Rilke: Ef menn vilja vita í einlægni hvort
þeir eru skáld eða ekki þá eiga þeir að
læsa sig inn í herbergi og spyrja þessarar
spumingar: Get ég lifað án þess að yrkja?
Og ef svarið verður neitandi þá skulu þeir
hlíta því, hvað svo sem það kostar. Og ég
sló til og lokaði á eftir mér dyrum og
spurði mína innri vitund: Get ég komist
af án skáldskapar, og mín innri vitund
svaraði: Vitaskuld fíflið þitt! Svo ég
hætti að yrkja og nú barst þessi frétt ofan
í hippakjallarana: Hann er hættur að
yrkja, og var ég nú af nokkrum gárung-
um nefndur hinn dáni Ólafur. Það slær
tóninn við hinn dána Rimbaud og segir
sína sögu.
En eftir því sem ég varð ríkari því sorg-
mæddari varð ég og er þó varla hægt að
tala um neitt skelfilegt ríkidæmi í þessu
sambandi, og loks kom að því að við-
skiptagyðjan sagði við skáldskapargyðj-
una: Vík þú frá syni mínum dækjan þín.
Þá lyfti skáldskapargyðjan sínu mikla
sverði og það bar við himin og sló á það
bjarma frá sólu og hún hjó höfuðið af við-
skiptagyðjunni. Og hausinn sá, er hann
fauk af, að búkurinn var gjör af Burtons
kexi frá Skotlandi og krukkum með Ger-
ber bamamat og viðskiptagyðjunni varð
það ljóst að hún var engin gyðja í raun og
veru og það var hennar síðasta hugsun.
Ég seldi fyrirtækið með öðrum orðum og
setti hnefann í borðið og sagði: Ég er
skáld og ég er rithöfundur og mun verða
það þar til ég dey og það er ég enn þann
dag í dag. 15 árum síðar.
En synir mínir átelja mig stundum og
segja: pabbi hvaða della var þetta í þér
maður, ef þú hefðir haldið áfram með
fyrirtækið þá væmm við á nýjum Benz en
í staðinn fyrir það þurfum við að nota rút-
una.
En í alvöm talað. Þetta var mikið uppgjör
og ég man að það hafði mikil áhrif á mig
að lesa Veislu í Farángrinum eftir Hem-
ingway, og líka fannst mér gott að sjá í
hversu mikilli dýrð eitt skáld gat búið. Ég
heimsótti Sigurð Pálsson í París sumarið
1973, ég var í miklum vandræðum,
kunni ekki að tala staf og frakkar em
ómælandi á annað en frönsku, svo ég
hringdi í sendiráðið og þar var fyrir mað-
ur sem kunni eitt íslenskt orð og það orð
var Pálsson! Pálsson! og fyrir kraftaverk
gat ég fengið heimilisfang Sigurðar sem
opnaði fyrir mér dymar með kött á öxl-
inni, hurð var opin út í kvöldrökkrið, það
var verið að tilreiða kús-kús í litlum veit-
ingastað handan götunnar. Sigurður fór
af höfðingsskap og keypti handa okkur 2
lítra af hvítvíni, skrifborðið hans varþak-
37