Teningur - 01.05.1987, Side 42

um, hún var sögð af huga sem var sturl-
aður. En núna finnst mér hún of svaka-
leg. Svona er það.
Gat: En finnst þér hún þá ekki standast
enn?
- Ég veit það ekki. Ég er hundleiður á
henni, og er kannski ekki rétti maðurinn
til að svara þessu. Ég mundi ekki skrifa
hana svona í dag - ég mundi ekki skrifa
hana í dag. En ef þetta væri gamalt hand-
rit sem einhver vildi gefa út og ég mundi
fara að vinna í henni, þá væri hún all-
miklu öðruvísi. Þá væri til dæmis þessi
fræga fyrsta setning ekki á sínum stað.
En ég verð að skjóta hér inn góðri sögu
um hvemig þessi fyrsta setning varð til,
hún er svona: Ég er að drekka bjór á
Öresundskollegíinu að kvöldi til með
enskumælandi vini mínum, ljóðskáldi,
þegar barið er að dymm og inn kemur
Steinar skáld Sigurjónsson nokkuð við
skál. Eftir stutta stund er byrjað heilmik-
ið rifrildi um Chekov og Dostojevsky.
Steinar ber í borðið og segir: ég þoli ekki
hann Dosta með allt þetta bölvaða drama
sitt. Síðan fer Steinar á W.C.
Þá segir hið enskumælandi skáld: When
Steinar got fierce over Dostojevsky, I felt
my cock creep together from fear. Ég
hljóp í minnisbókina og þar hafa menn
það, svona varð hún til, fyrsta setningin í
Ljóstolli.
Gat: Varstu eitthvað búinn að rannsaka
þetta sögusvið?
- Margt þama kemur til mín úr dönsku
blöðunum. Eins og nauðgunin, hún er
samansplæst úr blaðafréttum. Það var og
er gífurlega mikið um kynferðislegt
ofbeldi í Danmörku. Ég las þessar fréttir
og ég man að seinna þá gat ég sent
Jóhanni Páli til gamans úrklippur...
Gat: Tómatsósuflaskan.. ?
- Nei það var saga sem ég frétti úr
íslensku kauptúni - það gerðist í veru-
leikanum...
Gat: Var það 1. persónufrásögnin sem
var svona harður skóli?
- Nei. Það erfiðasta í þessu var að ná
hörku í textann, slípa textann niður í
röddina sjálfa.
Gat: Petta er ansi dökk mynd af karl-
mennskunni í bókinni, alveg frá þeim
elsta og niður íþann alyngsta, við sjáum
visst hegðunarmynstur.
- Jú, en við sjáum það bara ígegnum ein
augu. Þetta var það sem Ólafur Jónsson
var mikið að hamast í mér út af, eins og
kemur fram í þessari grein minni í TMM
sem er rétt ókomið, þetta er ekki bara til
svona, sagði hann. En ég sagði alltaf:
Það er alveg rétt, en þessi augu sjá það
bara svona. Ef ég hefði farið að breyta
því hefði þetta ekki orðið nein bók.
Ek: Orðið bara einhver hversdagsleg
uppvaxtarsaga ?
- Já, eða hún hefði ekki orðið... Af ein-
hverjum rótum skrifar maður. Mér dettur
í hug ein hroðafengin bók, Last exit to
Brooklyn, muniði eftir henni?
Gat: Þér finnst sem sagt öll sagan gerast
íþessum eina haus?
- Já já. Og þessi persóna er með
ofskynjanir að einhverju leyti.
Gat: En samt getum við skotist framhjá
henni og séð hinar persónurnar...
- Já finnst þér það?
Gat: Hlýtur það ekki að vera?
- Ja það finnst mér gott að heyra.
Ek: Pað er náttúrlega alltfullt afkarakt-
erum þarna sem maðurfœr ekki á tilfinn-
inguna að séu ímyndun stráksins, heldur
eru þeir Ijóslifandi.
- Já, enda á það auðvitað að vera. Eðli
þessarar bókar er aðferð hennar. í henni
er aðferð sem ég hafði flett upp á í rúss-
nesku bókmenntatímariti, og heitirSkaz,
sem Leskov notaði og Remisov og þessir
rússar fyrir aldamótin, og það var rödd
sem segir sögu og hefur öll séreinkenni
sögumanns. Og ég gaukaði þessu að
Ólafi Jónssyni, að ég væri nú að skrifa
sögu sem væri Skaz í stíl - tekst mér það?
Úr þessu varð mikið mál því hann skrif-
aði mér til baka og hafði ekki hugmynd
um hvað þetta orð þýddi - þetta Skaz.
Gat: Ætli menn hérna almennt séu nokk-
uð betur að sér en hann var, geturðu
útskýrt þetta betur?
- Já, ef Bjami Felixson segði sögu þá
væri hans Skaz „Kebb-bi-bingar“ og allt
þetta sem gerir hann svona sérstakan. Þar
af leiðandi er allt sem þessi rödd segir
sérstakt fyrir hann, sú rödd hefur orðið
eins og hún er af umhverfinu.
Ek: Þetta er sem sagt munurinn á 1. per-
sónu sögu og svo aftur sögu þar sem
venjulegur sögumaður segirfrá í 1. pers-
ónu og er bara áhorfandi - rithöfundur-
inn sem leigir forstofuherbergið og svo
gerast dularfullir atburðir í húsinu?
- Já. Einmitt. Þetta er absolútt 1. per-
sóna í ýtrustu merkingu orðsins.
Ek: Gildir ekki það sama um Gaga þó að
hún sé sögð í 3. persónu, þar er einhver
undarlega innstilltur heili og við fylgj-
umst með hvað hann sér, er það ekki?
- Nei. Það er dálítið annað.
Gat: Hvernig ferðu yfir íþá bók?
- Með vinnu. Hún verðurtil. Hún fjallar
um atómbombuna þó hún sé hvergi
nefnd. Ég hafði lesið í blöðunum að
menn voru að tala um að það væri orðið
svo skelfilegt á jörðinni að mannkynið
gæti ekkert annað gert en að kólonísera
geiminn. Við yrðum að flýja á aðra plán-
etu því jörðin væri búin að vera hvort sem
væri. Óg allt í einu hugsaði ég: þetta er
það sem ég vil skrifa um. Ég skrifaði þá
þessa bók sem er ósköp einföld því hún
segir einfaldlega: ef það á að skipta svona
um plánetu þá er það í raun og veru morð.
Það að skipta um plánetu eins og þessir
menn eru að leggja til er ekkert annað en
það að bregðast þessari plánetu, og bams-
morðið symbóliserar þann verknað. Það
er það sem þessi karakter þama gerir.
Þetta var mín hugmynd bakvið þessa bók
og ég hélt þegar hún kom út að menn
myndu segja: jahá, þarna er bókin um
þetta mál - en það voru voðalega fáir
sem nefndu það, einhverjirýjuðu samt að
því. Og þá allt í einu sá ég mér til mikillar
hamingju að bókin virtist hafa miklu
fleiri hliðar heldur en ég hafði sjálfur tek-
40