Birtingur - 01.01.1968, Page 19

Bengt Arne Wallen. Það á ekki skylt við hið
innihaldslausa söngleikagaman (musicals) sem
er til að svæfa hugsunina en er nú vonandi aft-
ur horfið úr tízku. Gagnrýnandinn Göran O.
Ericson segir að Weiss lýsi einræðisstjórn
Portúgals á þann hátt að það minni á háð
Picassó gegn Francó þar sem blandast ágengni
og djúprættur viðbjóður. Fjörutíu gagnrýn-
endur erlendir komu til Stokkhóhns til að sjá
frumsýninguna enda segja Svíar að frumsýning
á leikriti eftir Peter Weiss sé núna heimsvið-
burður á borð við Nóbelsverðlaun eða prins-
essubrúðkaup. Slík er nú orðin endurreisn
leikhússins á okkar dögum. Það er ekki langt
síðan talað var um leikhúsið sem deyjandi list-
svið. En á fáum árum hafa leikhúsin fyllzt af
nýju, einkum þegar að verki eru höfundar og
aðrir Iistamenn leikhússins sem fjalla um eitt-
hvað, urn heiminn og fólkið í heiminum og eru
ekki bara að fremja leigumorð á tíma manna
og sálinni. Ólíkir menn einsog Ionesco og Bec-
kett og Adamov (sem í seinni tíð hefur snúizt
að kenningum Brecht), Diirrenmatt og Frisch,
þeir hafa sprengt fjórða vegginn sem gerði
leiksviðið að smáborgaralegri skemmtistofu,
og tengt það brýnustu örlagaspurningum
mannanna. En það hefur sannarlega ekki gerzt
baráttulaust að hrifsa leikhúsin úr höndum
umboðsmanna tómleikans.
Gagnrýnendur brugðust ýmislega við Jress-
um leik eftir Weiss, sumir eru mjög hrifnir
einsog doktor Luft frá stórblaðinu Die Welt
sem segir að það sé sérgáfa Weiss sem njóti sín
vel í Jressu leikriti að segja frá flóknum við-
burðum og boðskap í einföldu næstum barna-
legu formi. Þessi kunni leiklistargagnrýnandi
segir að Marat/Sade sé það bezta sem fram
hafi komið í Jrýzka leikhúsinu frá stríðslokum.
Sömuleiðis er gagnrýnandi Times í Lundún-
um mjög hrifinn og segist hafa dáðst ákaflega
mikið að Peter Weiss síðan hann sá Marat/
Sade í Berlín, Thrilling heitir sá.
Það virðast allir telja Marat/Sade einhvern
merkasta viðburðinn á leiklistarsviðinu á
seinni árum. Og ég hugsa að margir íslenzkir
leikhúsgestir hafi komizt að sömu niðurstöðu,
og eflaust var það mikið lán að hafa svo snjall-
an mann einsog Kelvin Palmer við stýrið, en
við þekktum hann þegar af sýningunni á Ó
þetta er indælt stríð þar sem hann sýndi okkur
ýmsar nýjar hliðar á íslenzkum leikurum.
Peter Weiss segir í viðtali að hann hafi byrjað
að semja leikritið eftir að sonur hans 14 ára
hafði séð vonda kvikmynd franska um Marat.
Þeir feðgar fóru þá að lesa bækur um Marat,
og Marat varð Weiss svo hugstæður að hann
losnaði ekki við hann. Weiss segist hafa fengið
hugmyndina að leiknum þegar tilviljun opin-
beraði honum þá staðreynd að markgreifinn
frægi de Sade sem Frakkar kalla le divine
birtingur
17