Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2009, Side 141

Um stóran og lítinn staf
139
(10) a. Þegar ég var í háskóla var Háskóli íslands eini háskólinn á land-
inu. Þess vegna var hann oft bara kallaður Háskólinn.
b. Þeir sem oft þurfa að fara um Hellisheiði, þ.e. heiðina milli Hvera-
gerðis og Reykjavíkur, nota stundum stuttnefnið Heiðin um hana.
c. Orðið hœstiréttur er oft notað um æðsta dómstól ríkis. Á íslandi er
það Hæstiréttur Islands, en hann gengur oftast undir nafninu Hæsti-
réttur.
d. Ibúar Hafnarfjarðar kalla fjörðinn sinn eða bæinn oft bara Fjörðinn.
e. ÖIl ráðuneyti í tilteknu ríki mynda eininguna stjórnarráð. Á Is-
landi er stjórnarráðið samsett úr nokkrum ráðuneytum. Hið form-
lega nafn þess er Stjórnarráð Islands en það er oft stytt í Stjórnar-
ráðið til þæginda, eins og algengt er um formleg samsett heiti.
Eins og lesendur geta sjálfir gengið úr skugga um er hér notaður stór staf-
Ur þegar átt er við nafn tiltekins staðar eða stofnunar og slík nöfn myndi
sögnin heita (eða sagnasambandið vera kallaður) taka með sér hvort sem
þau eru stytt eða ekki. Það ætti ekki að skipta neinu máli ef meginreglan
er sú að skrifa sérnöfn með stórum staf. Þegar um er að ræða svokölluð
samnöfn er hins vegar ekki um að ræða heiti eða raunveruleg nöfn og þess
vegna væri sögnin heita ekki notuð í því samhengi heldur fremur sögnin
vera. Það má hnykkja betur á þessu með frekari dæmum (þau eru að hluta
hl sótt í áðurnefnda umræðu á neti Háskóla íslands fyrir nokkrum miss-
erum en þeim er lítillega breytt hér vegna nýrra aðstæðna):
(11) a. Við Háskólann í Reykjavík er engin hugvísindadeild. Við Há-
skóla íslands var hins vegar hugvísindadeild til skamms tíma og
hún hét Hugvísindadeild (nánar tiltekið Hugvísindadeild Há-
skóla Islands).
b. Eftir skipulagsbreytingar innan Háskóla Islands árið 2008 urðu til
nokkur ný svið og nýjar deildir. Þessi nýju svið og deildir hafa
þegar fengið nöfn. Meðal þeirra má telja Hugvísindasvið og
Islensku- og menningardeild.
^au dæmi sem nú hafa verið sýnd ættu að duga til þess að sýna fram á að
svokallað valfrelsi um stóran og lítinn staf í nöfnum er í raun og veru
óþarft og veldur ruglingi. Ef fylgt er þeirri meginreglu að skrifa sérnöfn
rneð stórum staf ber að skrifa orð eins og Háskólinn með stórum staf ef
það er notað sem heiti á tiltekinni stofnun (þ.e. sem sérnafn) en háskólinn
er þá bara samnafn sem vísar til ákveðinnar tegundar skóla, t.d. í dæmum
eins °g Einn háskólinn á íslandi er oft kallaður Háskólinn.