Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2009, Síða 217

Andm&li við dokiorsvöm Ara Páls Kristinssonar
215
aðferðum, t.d. mælingum eða með því að nota umritunarforritið Praat sem gerir
okkur kleift að athuga á tölvuskjánum hvar bil eru á tónkúrfunni. I ritgerðinni er
aðferðin sem varðar þetta atriði ekki beinlínis skýrð.
4. Tölfræðilegt atriði: Marktektarprófið
Þá er að snúa sér að mun mikilvægari spurningu. Mér þykir vænt um að höfund-
ur notar marktektarprófið. Hann tilkynnir að hann ætli að nota það í þremur setn-
ingafræðilegum breytum þar sem um tvö gildi eða tilbrigði er að ræða, eins og t.d.
í breytunni um tilvísunartenginguna, hvort hún er sem eða sem að.
I öðrum breytum vill höfundur ekki nota hið almennt viðurkennda marktekt-
arpróf. A bls. 114 og áfram koma rök sem ég á bágt með að skilja. Fyrst lætur höf-
undur efasemdir sínar í ljós um að ekki sé „víst að réttlætanlegt væri að segja að
dreifing hins tiltekna máleinkennis væri hluti af því hvernig málnotendur almennt
skynjuðu mun textategundanna tveggja" og að „tölfræðilega marktækur munur
[•••] segir því ekki endilega alla sögu“. Þar á eftir gefur svo Ari Páll sjálfum sér þrjár
forsendur í rannsókninni:
(1) Lágmarksfjöldi dæma á að vera meiri en 1% af efniviðnum, þ.e.a.s. 283
dæmi.
(2) Munurinn sem fram kemur á tíðni á að vera a.m.k. 50%.
(3) Undantekning frá forsendunni í (1) er ef öll dæmin eru um aðeins eitt af
tilbrigðunum og tíðnin er a.m.k. 1 af 1000 (prómill) af efniviðnum.
Þessar forsendur eru eiginlega tölfræðilegar kröfur.
I fyrsta lagi virðast tvær fyrstu forsendurnar vera hliðstæðar þeim sem þegar
felast í hinu venjulegu marktektarprófi, þ.e.a.s. að þær taka tillit til sömu atrið-
anna. Þessar forsendur koma bara í staðinn fyrir hinar viðteknu forsendur í próf-
mu og eru e.t.v. meira handahófskenndar. En samt er þetta reyndar bara annað
marktektarpróf.
En í öðru lagi eru rökin óljós. Ari Páll vitnar reyndar til hliðstæðu hjá Biber
(1995) varðandi 50% (bls. 115 og 116) en eins og mér skilst á bls. 114 byggjast rökin
hjá Ara Páli á því einu að tölfræðileg greining (= tíðni) sé „ekki [...] hluti af því
hvernig málnotendur almennt skynjuðu mun textategundanna tveggja“. Hér gerir
Ari Páll sennilega ráð fyrir að málnotandi noti einnig aðrar aðferðir þegar hann
undir mállegu áreiti gerir sér hugmyndir um hvaða textategund og hvaða
viðmiðakerfi sé um að ræða í tilteknum útvarpsþætti. Það á sennilega vel við hér
því að vitsmunir (kognisjón) okkar eða hugarstarf er varla tölfræðilegt forrit. Ég
er því sammála Ara Páli hvað varðar þetta vafamál og hér gæti umræðan um hug-
r*nar (kognitífar) forsendur orðið ítarlegri. En af hverju er nú reynt að bæta þann
efa sem höfundur hefur á gildi tölfræðinnar upp með því að gera nýjar eða aðrar
tölfræðilegar lágmarkskröfur?