Ritmennt - 01.01.1997, Side 46

Ritmennt - 01.01.1997, Side 46
STEINGRÍMUR JÓNSSON RITMENNT 'í a »[« híi í/i n I « u rOZan'ifeíIgt fSi tniíaiorbu/uilia frfáupajl onbab 63i/ fripie |a gruiia ft|na fi( tr pprrr uauiröu uuro/ rp ftome uinOoos maöur er rcft trœr/ oö fafa póú maii t pima/t p(pf» ia ýait unOrr £03(13411 Dom/utaji (a par fcorg.uiar mann |rm trofíigi uaro aö Jiil (kal þurrgi unOan fitaupa. XTvip. XXXí. S3m Æurmia frgorö 03 Tiirff Ðnur (orrr oííar rr moiliim rr» 'O\jfhpllöar/og mrmi uilia 0113114 rcsgt a Itggia/þa (afr tmgnm /mrira ritft ajjiii tff lagaricfí fij. 2(ura/Sfi rp prauöi S'onuriar uiíia írggia (il urnnar t/ríanpplgiu flgfa ftm U|. öfpnfamtr nitnn fia aö þiff uirigt Uiö þrmir fafa rr Síonu (irpur ífigit/ fc)g uill (>anu þa ti pr/la l/ana /þa |iiaí f/afi giallöa flifan Ofirti pprrr f>a Soim 22 ii|. ftrn ■ Prentvillan ,Nonur þær allar á blaðsíðu H3r í Lögbók- inni 1580. - Eintak Lands- bókasafns. og síðan til baka að Hólum einhvern tíma á árunum 1591-94. Sé þetta raunin þá hafa bækur prentaðar að Núpufelli verið prentað- ar með sama letri og bækur prentaðar á Hólum. Rannsókn á því letri sem íslenskar bækur voru prentaðar með á 16. og 1 7. öld getur því hugsanlega skýrt ýmislegt og auk- ið við þá þekkingu sem til er um fyrstu öld bókaprentunar á ís- landi.6 Bækurnar sem prentaðar voru og varðveist hafa eru sem bókminjar afar mikilsverðar heimildir um hvernig að prentun bóka var staðið. Spurningin er hins vegar hvernig lesa slculi heimildirnar og túlka þær. Þýski bókavörðurinn og fornprentafræðingurinn Konrad Haebler (1857-1946) þróaði á árunum kringum síðustu aldamót aðferð til að skilgreina prentstíla. Haehler byggir á aðferð sem enski fornprentafræðingurinn Robert Proctor (1868-1904) kom fram með; og kynnti Haebler niðurstöður sínar og notagildi að- ferðarinnar í hinu milcla riti sínu Typemepertorium der Wiegen- drucke, sem út kom í 6 bindum á árunum 1905-24. Haebler mælir 20 línur og fær með þeim hætti fram stuðul sem sker úr um stærð letursins. Á þennan hátt reynir Haebler að finna út hvaðan týpurnar séu komnar. Til þess að geta enn frekar skil- greint uppruna letursins hefur Haebler sérstaklega rannsakað stórt M í gotnesku letri og stórt Q í latnesku letri (Haebler (1925), bls. 87-90). Leturgeróir fram til 1650 Af bókum þeim er prentaðar voru á íslandi fyrir 1650 er vitað um 101 titil sem varóveist hefur. Margar þessara bóka eru einungis varðveittar í einu eintaki, stundum óheilu. Flestir titlanna eru til í Konungsbókhlöðu í Kaupmannahöfn og margir eru til í Landsbólcasafni. Sjö titlar sem ekki eru til annars staðar eru í Fiske-safninu í bólcasafni Cornell-háskólans í Bandarílcjunum, eitt eindæmaeintak er í háskólabókasafninu í Uppsölum í Sví- þjóð og eindæmaleifar eru til í Konungsbókhlöðu í Stokkhólmi. 6 Hallbjörn Halldórsson (1974) rannsakaði fyrir um hálfri öld letraval í íslensk- um prentsmiðjum á fyrstu áratugum bókaprentunar á íslandi. Aðstæður hans til rannsóknar voru allt aðrar og verri en nú gerist, t.d. var hann tilneyddur að notast við ljósprentanir í vissum tilvikum þar sem hann hafði ekki aðgang að frumprentinu sjálfu. 42
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170

x

Ritmennt

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.