Vera - 01.12.1996, Blaðsíða 39

sína, eða m.ö.o. að takast á við hefðina. Þetta
gerir Gerður Kristný á einstaklega skemmtileg-
an og frumlegan hátt. í sögubyrjun er lýsing á
komu Halldórs Laxness til Kaupmannahafnar
árið 1919 þegar hann var 17 ára gamall. Lýs-
ingin er öll hin skoplegasta og er nóbelskáldiö
sýnt í íronísku Ijósi sem ungur sjálfsmeðvitað-
urspjátrungur, sveitapilturí heimsborgaraleik.
Með þessum kafla hefur Geröur Kristný á
táknrænan hátt afkrýnt kónginn meö góðlát-
legu grfni - og kemur hann ekki meira við sögu.
Því það er ekki Laxness, heldur tveir mun yngri
íslenskir höfundar sem eru greinilegastir
áhrifavaldar á Gerði Kristnýju sem höfund, þau
Pétur Gunnarsson og Steinunn Sigurðardóttir.
Gerður Kristný vísar meðvitað aftur og aftur í
Pétur Gunnarsson og bregður jafnvel fyrir heilu
setningunum úr sögunni af Andra sem Pétur
sagði í fjórum skáldsögum. Áhrifin frá Stein-
unni tengjast fyrst og fremst stíl og persónu-
sköpun. Persóna Tinnu er skyld bæði Öldu úr
Tímaþjófnum og Samöntu úr Ástin fiskanna:
Hún er falleg og veit af því (ánægð með sig) og
hin íróníska lífsýn minnir á Öldu. En kannski á
Regnbogi í póstinum meiri snertifleti við Ástin
fiskanna. Báðar eru sögurnar stuttar og segja
frá ungri íslenskri stúlku í útlöndum. í niðurlagi
Regnbogans er þessi klausa:
„Mamma svarar og þegar ég heyri röddina
hennar sé ég hana fyrir mér þegar hún er í
góða skapinu. Þegar hún er nýkomin úr gufu-
baði og er að lakka á sér táneglurnar.
„Ég er að koma heirn," segi ég óðamála.
„Þú læturokkur pabba þinn vita hvenær þú
kemur og við sækjum þig út á völl. Hvernig er
veðrið hjá þér?“
Hún býður ekki eftir svari heldur tekur til við
að lýsa íslenskum lægðardrögum af ótrúlegri
UtttttD
H Y G E A
ényrtivöruverélun
Við bjóðum ykkur þekkt
og vönduð snyrtivörumerki.
Skartgripir, töskur
og silkislæður í miklu úrvali.
Verð fyrir alla.
Góð og þægileg
þjónusta
H Y G E A
<t ny rt iv ö r u ver.t lu n
Kringlunni - Austurstræti 16
innsýn í veðurfræðina.
Ég strýk kusk af nýja, bleika kjólnum mín-
um og þar sem ég stend með símtólið í hend-
inni finnst mér ég eitt andartak minna á ein-
hverja konu sem ég þekki. Ég man bara ekki
hverja." (bls. 139).
Lesandi íslenskra nútímabókmennta man
hverja: hana Samöntu úr Ástin fiskanna.
í lokin er gaman að velta fyrir sér hvort
Tinna hafi við bókarlok einhverja mynd að
benda á og segja: „Svona er ég núna“. Ekki
samkvæmt sögunni sjálfri því Regnbogi í póst-
inum er ekki þroskasaga af því tagi sem mið-
ar að lausn eða fullum þroska sögukonu. Ég
leyfi mér að gamni þann hæpna leik að sam-
sama söguhetjuna Tinnu, sem segir frá í 1.
persónu, höfundi sínum og vísa til myndarinn-
ar á bókarkápunni. Þar getur að líta hálft and-
litið á Gerði Kristnýju sem í dag getur bent á
kápuna og sagt: „Svona er ég núna, ungur
kvenrithöfundur", en enn eru ekki öll kurl kom-
in til grafar og ýmis konar fyrirheit leynast í
þeim andlitshluta sem enn er hulinn óræðu
mynstri.
Soffía Auður Birgisdóttir
Dóra S. Bjarnason
Mál og menning 1996
„Sú kona, sem hugðist eiga barn fyrir sjálfa
sig, var metnaöargjörn, nokkuð hrokafull og
sjálfsörugg á yfirborðinu. Hún var einlæg í
þekkingarleit sinni og trúði því að hún gæti
lagt eitthvaö af mörkum. Hún hélt sig miklu
lífsreyndari en hún var og setti nám og störf
ofar tilfinningum. Þessi kona, sem var ég,
gat leiftrað af lífsgleði, sokkið í depurð og
unnið eins og hestur." Þessi orð eru lýsandi
fyrir þaö hvernig fólk, sem hefur mætt hinu
óviöráðanlega, sér sjálft sig f sínu „fyrra lífi“
- talar um sig f þriðju persónu og sér sig í
rauninni sem aðra manneskju. Formálinn er
líka lýsandi fyrir þessa hugsun, hann skiptist
í tvo kafla: Ég var... Hann er...
Dóra segir sögu sína og Benedikts, fal-
lega drengsins síns, en hennar nýja líf hófst
þegarfötlun hans kom í Ijós. Við sem eigum
ófötluð börn vitum afar lítið um líf fatlaðra
enda hefur sú stefna verið rikjandi um aldir að
halda þeim víðs fjarri öðru fólki. Á síðustu
árum hafa þau viðhorf verið að breytast, aðal-
lega skilst manni þó á meðan það kostar ekki
of mikið og truflar hina ófötluðu ekki of mikiö.
Benni hóf sína skólagöngu í sérdeild f leik-
skóla, en bæði Dóra og barnfóstran hans voru
ósáttar við þá dvöl. Lýsing Dóru er mjög slá-
andi: „Þegar ég kom inn á deildina sá ég ekki
litla son minn sem sat þó á dýnu beint fyrir
framan augun á mér. Ég sá aðeins herbergi
með mörgum litlum skelfilega fötluðum börn-
um sem húktu svipdauf eins og hrúgur á víð og
dreif um herbergið, en nokkrar fullorðnar kon-
ur voru að störfum og töluðu saman yfir börn-
in. Mér fannst sem gleði og hlátur væru víös
fjarri þessum öguðu vinnubrögðum. Þegar ég
svo áttaði mig á því að ein af þessum dauflegu
hrúgum var barnið mitt sortnaði mér fyrir aug-
um. Ég greip drenginn og ók heim blinduð af
tárum.“ ....Seinna skildi ég þessi viðbrögð
betur. Ef margar mikið fatlaðar manneskjur
koma saman í hóp veröur hópurinn undarlegri
en hver einstaklingur um sig. Það er eins og
fötlunin sjálf magnist upp og verði aðalatriðið.
Hún byrgir manni sýn á einstaklingana sjálfa
og persónueinkenni þeirra. Þá veröa sam-
skipti í slíkum hópum öðruvísi en tíðkast í
sambærilegum hópum ófatlaðra eða í blönd-
uðum hópum. Á venjulegum dagheimilum eru
börnin aö leik og störfum en hinir fullorðnu f
bakgrunninum. Þarna snerist þetta við. Hinir
fullorðnu voru virkir og atorkusamir, en börnin
að sama skapi þögul og óvirk." (53)
Þar með hófst baráttan fyrir því að Benni
fengi að vera með ófötluðum börnum, fyrst í
leikskóla og sfðan í æfingadeild Kennarahá-
skólans. Sú barátta var ekki áfallalaus. Fyrsti
almenni leikskólinn sem Benni var í „gafst
upp" - Benni var rekinn úr skólanum fjögurra
ára gamall. Hann komst síöan í Grænuborg
haustiö eftir og barnið sem hafði „vorið áður
verið vandamál var nú virk lítil manneskja, rúll-
aði boltum, skreiö f gegnum „orma", smíðaði
með hamri, teiknaði, mokaði og byggði úr
kubbum." (59-60) Og mikilvægast af öllu:
Eignaðist vini og félaga.
Eins og þessar tilvitnanir benda til virðist
viðhorf skólafólksins, ráöa miklu um þaö
hvernig til tekst. Sú blöndun sem Dóra talar
um gengur ekki út á það að hrúga öllum sam-
an í bekki til þess eins að láta svo alla taka
sama prófið að vori, með misgóðum árangri.
Hún talar um samvirkt nám og til dæmis um
það er verkefni sem Benni tók þátt í ásamt 7
öðrum börnum í bandariskum skóla. Börnin
voru að baka bollur ásamt kennara sínum,
þau „vógu efnið í deigið, blönduðu geri, sykri
jólabkur