Ritmennt - 01.01.2002, Qupperneq 27

Sveinn Einarsson
RITMENNT 7 (2002) 23-49
Vorið geingur í lið
með lcálfum
Um Laxness og leiklistina
Þótt flestir hugsi öðru fremur til Halldórs Laxness sem sagnaskálds skipar leiklistin
gildan sess meðal verka hans svo sem sýnt er frarn á í þessari grein. Kemur hvort
tveggja til að samdar hafa verið leikgerðir út frá flcstum veigamestu skáldsögum höf-
undarins og hann sendi frá sér nokkur hinna frumlegustu leikrita sinnar samtíðar
hér á íslandi. Að öllu samanlögðu er Halldór Laxness því einna fyrirferðarmestur ís-
lenskra höfunda á leiksviði drjúgan hluta nýliðinnar aldar, gagnstætt því sem stund-
urn er látið í veðri vaka.
Þeirri skoðun hefur stundum verið fleygt í umfjöllunum um
skáldskap Halldórs Laxness að hann hafi ekki átt erindi
sem erfiði í íslenskt leikhús. Þetta er með öllu fjarri sanni. Ef til
vill hafa menn byggt þessa skoðun á þeirri staðreynd, að leik-
gerðir af nokkrum helstu skáldsögum höfundar hafa notið meiri
almenningshylli en sum leikrita hans. Og ef til vill gægist þar
líka fram sú bábilja sumra bókmenntamanna að eiginlegir sjón-
leikir séu á einhvern hátt kórréttara fyrirbæri á leiksviði en leilc-
gerðir skáldverka. Eigi að síður hafa leikgerðir bólca í margvís-
legu formi fylgt leikhúsinu um aldir (svo ekki sé nú minnst á
kvikmyndir) og satt að segja eru mörkin ekki alltaf glögg. Og
sviðsverk eru annars konar en það sem aðeins er fest á bólc.
Ef alls er gætt er sannleikurinn sá að Halldór Laxness er fyrir-
ferðarmestur allra íslenskra höfunda á íslensku leiksviði undan-
farna hálfa öld. Þar ber ekki aðeins til, að leikgerðir á skáldsög-
um eins og íslandsklukkunni, Kristnihaldi undir Jökli og Sjálf-
stæðu fólki hafa átt þeirri velgengni að fagna í íslenskum leik-
23