Ritmennt - 01.01.2002, Síða 110

ÓLAFUR J. ENGILBERTSSON
RITMENNT
Frá vinstri: Útilegumenn Jóns
Bjarnasonar (1935), bær
Guðmundar frá Miðdal (1934)
og Der Freisasse - þýsk útgáfa
Sjálfstæðs fólks frá 1936.
Miðdal af dæmigerðum íslenskum torfbæ sem nánast kiknar
undan fannfergi. Skáldið hefur sagt að stytta Einars Jónssonar
hafi veitt sér innblástur til að rita Sjálfstætt fólk og Halldór
beitti sér fyrir því að gerð var afsteypa af styttunni til að reisa ut-
anhúss. Það er athyglivert að þessar bækur eru allar gefnar út á
fyrri helmingi fjórða áratugarins. Þær birta fyrir sitt leyti sýn á
stefnuleysi í útgáfumálum skáldsins, en veigameiri er sú birta
sem þær bregða á það mikla umrót sem átti sér stað á þessum
árum í hugmyndalegu tilliti.
Hvað erlendar þýðingar snertir vekja sérstaka athygli ólíkar
útgáfur Þjóðverja á Sjálfstæóu fólki. Bókin hefur verið þýdd
þrisvar á þýsku og er meira að segja gefið nýtt heiti í hvert sinn.
Við fyrstu sýn mætti halda að þarna sé um þrjú gerólílc verk að
ræða. Fyrsta útgáfan kom út í Þýskalandi nasista árið 1936, er
prentuð með gotnesku letri og heitir Der Freisasse. Næsta útgáfa
lcom svo 1962 og hét Unabhángige Menschen og var með megin-
landssauðfé í alþýðlegum popp-stíl á kápu eftir Werner
Rebhuhn. Loks kom svo Sein eigener Herr árið 1998 í útgáfu
Steidl með ljósmynd Gerhards Steidl af vðrðu og kápuhönnun
Klaus Detjens. Steidl hefur verið ötulasti útgefandi á verlcum
Laxness erlendis hin síðari ár og birtir jafnan ljósmyndir Ger-
hards frá íslandi á kápum.
106