Ritmennt - 01.01.2002, Síða 157

RITMENNT
ILMANSKÓGAR BETRI LANDA
Kveikjan að Nýja íslandi mun þó vera vísur sem gengu manna á
rnilli um slagsmál tveggja landnema út af tík. Umgjörð vísnanna
er sú að íslendingar eru ásamt indíánum á netaveiðum á
Winnipegvatni, þar á meðal Elli (Erlendur Erlendsson) og Mundi
(Sigurmundur Sigurðsson), og hafa þeir bækistöð í kofa í eigu
Munda. Þegar hvolpafull flækingstík leitar þar slcjóls sér Elli
aumur á henni og hleypir henni inn. Mundi segir að kofinn sé
fyrir menn og ekki hunda og hendir tíkinni út, en Elli hleypir
henni inn aftur. Úr þessu verða slagsmál sem enda með því að
Elli fellir Munda. Tíkin fær að vera og gýtur í kofanum um nótt-
ina. Um þetta voru svo ortar eftirfarandi vísur:
Aldrei heyrðust undur slík,
allur heimur stundi,
óðu saman út af tík,
Erlendur og Mundi.
Glumdu svellin sárköld við,
svo varð Elli reiður,
kundur mellu missti grið,
Mundi féll á rassgatið.28
Nýja ísland segir frá landnámi Torfa Torfasonar sem lcveður ætt-
jörð sína og skepnur og fer með konu og fjögur börn til Kanada.
Hann reisir bjálkakofa „á bala í fenjunum kríngum Íslendínga-
fljót, skamt frá þar sem nú heitir Riverton á Nýa íslandi". (201 )29
Allt sumarið stendur hann „upp í klyftir í leðju við skurðgröft"
(201), og hann missir tvö af fjórurn hörnum sínum úr pest. Um
haustið eignast konan „nýtt barn, sem fylti bjálkakofann af
ferskum gráti. Það var vesturíslendíngur". (202) Vestur-íslend-
ingurinn nýtur ekki lengi foreldra sinna, því að þau fara burt til
28 Vísurnar skrifaði ég niður eftir Pálma Palsson í Grenihlíð, nálægt Árborg, 5.
október 1998, og sagði hann mér einnig tildrög þeirra. Ekki er vitað til þess
að þær hafi áður birst á prenti. Heimir Pálsson skrifaði þessar vísur niður eftir
Gunnari Sæmundssyni á Breiðabliki (næsta bæ við Grenihlíð) sumarið 1979,
og eru þær næstum samhljóða. Eini munurinn er sá að í upphafi fyrri vísunn-
ar eru „átök slík" í stað „undur slík". Ég hef ekki skrifað hjá mér neitt um
höfund vísnanna, en Heimir hefur það eftir Gunnari að þær séu eftir Baldvin
Halldórsson, afa Margrétar, konu Gunnars. Ég þakka Heimi fyrir þessar upp-
lýsingar og einnig fyrir að lána mér drög að grein urn Nýja Island þar sem
hann m.a. segir frá vísunum.
29 Sagan birtist í Fótataki manna (1933) og síðar Þáttum (1954), og er hér vitn-
að til þeirrar útgáfu.
153