Vera - 01.02.2004, Síða 18

Arnar
Gíslason
»Á síðasta ári kom út skýrsla um vændi meðal ungs fólks á vegum dómsmálaráðuneytisins
og Rannsókna & greiningar. Skýrslan er tvíþætt, bæði er þar að finna niðurstöður spurn-
ingalista sem lagður var fyrir nemendur í öllum framhaldsskólum landsins og einnig niður-
stöður viðtalsrannsóknar sem gerð var meðal fólks sem sjálft hafði verið í vændi eða tengst
því á annan hátt, sem og fólks með sérþekkingu á hinum ýmsu hliðum vændis. Höfundur
skýrslunnar er Bryndís Björk Ásgeirsdóttir félagsfræðingur sem starfar hjá Rannsóknum &
greiningu. Hún segir hér frá helstu niðurstöðum skýrslunnar, þýðingu þeirra og veruleikan-
um sem blasir við unglingum sem hrærast í þessum heimi.
Bryndís telur nokkurn mun vera á fyrir-
komulaginu hjá ungum krökkum og hjá
fullorðnum. „Hjá fullorðnu fólki er vændi
oft skipulagt en hjá krökkunum er þetta
öllu tilviljunarkenndara. Hjá krökkum snýst
þetta ekki alltaf um peninga og þetta er
ekki endilega ein greiðsla í hvert skipti,
heldur er oft um að ræða að þau fá að gista
hjá einhverjum eða einhver sér þeim fyrir
peningum eða eiturlyfjum í ákveðinn tíma
og á meðan er þögult samkomulag um að
þau sofi saman. Þess vegna getur þetta
runnið saman og hugsanlegt er að krakk-
arnir líti á þetta sem einskonar millistig,
ekki beint ástarsamband en heldur ekki
beinlínis vændi."
Þrælahald
Lýsingar viðmælenda Bryndísar minna um
margt á þrælahald og á það sérstaklega
við eftir því sem þetta var skipulagðara og
EINN VIÐMÆLANDI BRYNDÍSAR NOTAÐI ORÐIÐ „POKAHÓRUR"
UM STÚLKUR SEM HÆGT ER AÐ KAUPA FYRIR EITURLYF.
ÞETTA HUGTAK SPEGLAR KANNSKI VIRÐINGARLEYSIÐ í GARÐ
STÚLKNANNA OG AÐ ÞÆR SÉU ORDNAR NEYSLUVARA FYRIR
ÞÁSEM EIGA EITURLYF OG PENINGA
reglulegra. Jafnvel þó fólki sé ekki beinlínis
haldið föngnu þá er það oft fjötrað á ann-
an máta. „Það var misjafnt hvað krakkarnir
höfðu skipt oft á greiða eða greiðslu fyrir
kynmök. Sum kannski einu sinni eða
tvisvar en önnur mun oftar. Ungu krakk-
arnir átta sig kannski ekki á þessu strax,
þeim verður það kannski fyrst Ijóst þegar
þau þurfa að fara að vinna úr sínum mál-
um. Þau sem ég talaði við voru flest undir
átján og voru sennilega ekki nógu þroskuð
til að meta aðstæðurnar. Þau töldu kannski
að það að sofa hjá „rétta" fólkinu myndi
veita þeim virðingu, en virðingin er ekki
raunveruleg.
Lífsbaráttan er líka oft mjög hörð hjá
þessum krökkum og oft snýst málið um að
verða sér úti um gistingu, mat eða eiturlyf.
Þau gera bara það sem þau telja sig þurfa
að gera til að komast af. Margir þeirra full-
orðnu aðila sem eru að tæla krakkana til
_________________________ sín vita alveg
hvað þeir
eru að gera.
Þeir virðast
v í s v i t a n d i
velja krakka
sem hafa
brotið bak-
land því það
er auðveldara að notfæra sér aðstæður
þeirra. Það eru meira að segja dæmi þess
að menn skrái sig í áfengismeðferð til að
leita uppi stúlkurtil að selja."
Vændi sem neysluvara
Stundum má greina það á lýsingum í rann-
sókninni að farið sé með krakkana eins og
hverja aðra vörutegund. Þau eru keypt,
seld og stundum er þeim hent út þegar
verið er að „yngja upp". Bryndís segir mis-
jafnt hvernig krakkarnir upplifi það að selja
sig og hvernig þau takist á við það seinna
meir. „Þau sem ég talaði við voru mörg
mjög ung og voru kannski ekki mikið að
spá í þetta á meðan þau voru að selja sig
en kannski skilja þau þetta öðruvísi á öðr-
um tímapunkti í lífi sínu. Flest þeirra sem
ég talaði við voru að reyna að komast út úr
neyslu vímuefna og vændi, eða hvoru-
tveggja.
Flest þeirra áttuðu sig ekki á því hvað
var að gerast fyrr en eftir að þau voru hætt
í þessu og komin með smá fjarlægð á
þetta skeið í lífi sínu. Flestar erlendar rann-
sóknir benda líka til þess að töluverðu máli
skipti hvort fólk sé ennþá að stunda vændi
eða ekki. Þau sem ennþá eru í vændi reyna
að líta jákvætt á hlutina og réttlæta að-
stæður sínar á hverri stundu. Þegar mikið