Vera - 01.02.2004, Blaðsíða 50

jinopspunujQng'iai unjgng
/ FEMÍNÍSKT UPPELD!
Andstæðir hugmyndastraumar takast á
»Þegar ég lít yfir farinn veg þau þrjú til fjögur ár sem liðin eru síðan ég skrif-
aði kaflann minn Femínískt uppeldi í Píkutorfuna haustið 2000, fyrirmyndina
að pistlunum mínum hér í Veru, sé ég að miklar breytingar hafa átt sér stað í
íslensku samfélagi. Á heildina litið finnst mér tímabilið hafa einkennst af mót-
sögnum, svona eins og tveir andstæðir hugmyndastraumar hafi tekist ærlega á,
þ.e. stigmagnandi klámvæðing annars vegar og hins vegar sú mesta femíníska
vakning sem íslendingar hafa orðið vitni að síðustu áratugi. Eftir þessa upp-
götvun fæ ég loks skilið af hverju femínískt geðslag mitt hefur sveiflast svona
undanfarin ár.
4»
Mér hefur fundist ég ýmist vera pikkföst í kvenfyrirlitning-
ar kviksyndi, t.d. þegarég hef horft uppá gamlan karl segj-
ast alltaf hafa langað til að taka tvær í einu (í Domínós-
pizzuauglýsingu), orðið vitni að móður kaupa g-strengs-
nærbuxur fyrir 8 ára dóttur sína og séð auglýst eftir hress-
um stelpum í kvöldvinnu um helgar til að þvo bíla á bikin-
íum (Andvarpll!) Eða ég hef endurheimt baráttuandann að
fullu og orðið handviss um að baráttan geti og muni skila
árangri, t.d. þegar V-dagssamtökin beindu orðum sínum
að strákum fyrir verslunarmannahelgina og spurðu hreint
út: „Ætlar þú að nauðga um helgina?" og þegar ung kona
á stofnfundi Femínistafélagsins lét bleikan hnykil og lítil
skæri ganga á milli stofnfélaga og bað þau að klippa sér
þráð og bera hann sem tákn um sameiningu þeirra sem
láta sig misréttið gegn konum varða (Algjört gæsahúðar-
augnablikl).
Þrátt fyrir femínískt mislyndi mitt hef ég þó, sem betur
fer, aldrei misst sjónar af eða dregið í efa nauðsyn
femínískra áhrifa í uppeldi barna minna (eða dætra og
stjúpbarna). Einfaldlega vegna þess að ég tel að hvort sem
þau kjósa síðar í lífinu að klæðast bleikum bolum, læra
kynjafræði og beita sér sem aktívistar eða bara klæðast
samkvæmt tiskustraumum, læra eitthvað hagnýtt og falla
inn í normið komi femínismi til með að reynast þeim dýr-
mætt veganesti því hann felur einfaldlega í sér gagnrýna
ÉG TEL AÐ HVORT SEM ÞAU KJÓSA SÍÐAR í LÍFINU AÐ KLÆÐAST
BLEIKUM BOLUM, LÆRA KYNJAFRÆÐI 0G BEITA SÉR SEM AKTÍ-
VISTAR EÐA BARA KLÆÐAST SAMKVÆMT TÍSKUSTRAUMUM,
LÆRA EITTHVAÐ HAGNÝTT 0G FALLA INN í NORMIÐ KOMI
FEMÍNISMI TIL MEÐ AÐ REYNAST ÞEIM DÝRMÆTT VEGANESTI
sýn á lífið. Samkvæmt útreikningum mínum getur vænn
skammtur varla haft annað en jákvæð áhrif, gert þau að
sterkari og sjálfsöruggari einstaklingum með stórt hjarta.
Klámvæðingin gerir okkur leiðinlegri
Ég sé ég núna að ég hef eytt ómældri orku í að gagnrýna,
gera grín að og pirrast út í klámvæðinguna síðustu misser-
in og beitt öllum tiltækum brögðum til að sannfæra
blessuð börnin um kvenfyrirlitninguna sem felst í henni. Ef
til vill á kostnað þess að pæla í öðrum léttvægari femínísk-
um álitaefnum eins og við gerðum áður. Þá kepptust
krakkarnir við að koma auga á ýmislegt fróðlegt misrétti
sem aðrir komu ekki auga á: Eitthvert þeirra þóttist taka
eftir því að fréttafólk tæki mun oftar viðtöl við stráka en
stelpur þegar börn koma fyrir í fréttum, annað þeirra taldi
myndir af konum í Morgunblaðinu (sem ekki voru að aug-
lýsa undirföt eða snyrtivörur) og bar saman við fjölda
mynda af körlum.
Mér sýnist að klámvæðingin hafi svipt okkur sakleysinu
og gert mig mun alvörugefnari og eflaust bara leiðinlegri.
Klámvæðingin hefur án efa átt sinn þátt í að mynda
spennu á milli mín og eldri dóttur minnar. Hún ver t.d. g-
strengsnærbuxnanotkun smástelpna af miklum krafti og
heldur því fram að eini tilgangur þeirra sé að koma í veg
fyrir að lína myndist í gegnum síðbuxurnar og ásakar mig
um útúrsnúning þegar ég spyr á móti hvort þá sé verið að
taka tillit til strákanna/karlanna sem eru að góna á rassa á
stelpum. Ég get kannski lítið kvartað þegar dóttir mín ver
málstað sinn hressilega í rökræðum og gagnrýnir skoðan-
ir mínar.
Þrátt fyrir þessa meðvirkni dóttur minnar með ung-
lingamenningunni sem hún tilheyrir sé ég þó stundum
glitta í baráttukonuna sem hún einu sinni var. Hún hefur til
dæmis margoft klæðst V-dagsbolnum mínum með áletr-
uninni: Ofbeldið burt og ég hef nýlega tekið eftir því að
hún hefur nælt femínistamerkið í skólatöskuna sína. Þarna
sýnist mér að femínistavakningin hafi komið mér til að-
stoðar og gert hugmyndir mínar aðeins smartari.
Niðurstaða af þessari litlu greiningu minni á þessu ein-
kennilega tímabili er sú að barátta um kvenfrelsi heldur
áfram, bæði i samfélaginu og inni á heimili mínu. Þótt
stundum dragi fyrir sólu er ekkert annað í boði en að halda
ótrauð áfram, vera stundum leiðinleg en hafna alltaf klámi
og kvenfyrirlitningu í hvaða formi sem hún kann að birtast.
Pistillinn aö þessu sinni er unninn uppúr erindi sem Guðrún
flutti á ráðstefnunni Eftir Píkutorfuna: um feminisma á
Norðurlöndunum í dag, sem haldin var 8. mars í tilefni af
útgáfu norræna greinasafnsins FEMKAMP.
50/ l.tbl. /2004/vera