Vera - 01.02.2004, Blaðsíða 22

Arnar Gíslason ræðir við femínistana í Ottar í Noregi
Horekunde?
Dírfe* b»Un [f trtiS«;cn tmtt tt cm micfi
Hn« ml u auvv fc* »sM« r»« kmeM*. o pl unbp
mwpsilábff
I ileflli|fu S*i4lic*frUn kki kf*cfh*ilfl rr k'mfru ftfmáfkl
niyitlil* Keftkc |4bhk*n ml rtJlf ( bflkyiu bg<fkm(fH
Krlnilnaltwr bgrrkunilciif!
Horekunde?
VIÐ VILDUM
VEKJA ATHYGLI
Á ÞVÍAÐ EINN
AF HVERJUM
ÁTTA KÖRLUM
KJÓSA AÐ
KAUPAKONUR
OG BEITA ÞÆR
ÞANNIG OF-
BELDI. ÞEIR
ERUí ENGU
FRÁBRUGÐNIR
ÖÐRUM KÖRL-
UM, UTAN ÞESS
AÐ ÞEIR VELJA
AÐ GERAST
VÆNDISKAUP-
ENDUR. ÞETTA
GÆTI VERIÐ
PABBI ÞINN,
EIGINMAÐUR,
SAMSTARFSFÉ-
LAGI EÐA FOR-
SÆTISRÁÐ-
HERRANN
»Um þessar mundir er til umræðu í Noregi að breyta vændislöggjöfinni þannig að kaup á
vændi verði refsiverð. Femínistarnir í félaginu Ottar ákváðu að vekja athygli almennings á
málinu og bjuggu til plaköt með myndum af nokkrum af helstu framá(karl)mönnum í
norskum stjórnmálum. Á hverju plakati var mynd af einum stjórnmálamanni með svartri
rönd fyrir augunum og á þeim stóð: „Vændiskaupandi? Líklegast ekki. En rúm 13% norskra
karla eru, eða hafa verið, vændiskaupendur. Og hver sem er gæti verið viðskiptavinur."
Þetta var þeirra innlegg í umræðuna um breytingar á lögum um vændi í Noregi, sem enn
eru í skoðun, og voru viðbrögðin afar misjöfn.
4»
Ottar var stofnað árið 1991 og er félagið nefnt í höfuðið á
Elise Ottesen Jensen sem kallaði sig Ottar og barðist m.a.
fyrir réttindum kvenna til fóstureyðinga á fyrri hluta síð-
ustu aldar. Ottar á sér því hálfgerða samsvörun í hinum ís-
lensku Bríetum. Ane Sto, sem er í Ottar í Ósló, hefur verið í
félaginu í eilefu ár.
Ane minnist þess að hafa rætt jafnréttismál við vinkon-
ur sínar þegar hún var 14 ára. Með árunum fjaraði áhugi
vinkvennanna út en áhugi hennar óx og nokkrum árum
seinna gekk hún í Ottar. „Mikilvægasta baráttumál
femínista í mínum huga er kynbundið ofbeldi, hvort sem
um ræðir nauðganir, heimilisofbeldi, klám, vændi eða
annað. Þarna er mesta hættan gagnvart lífi og heilsu
kvenna, sem og mannlegri reisn almennt. Við höfum náð
langt að mörgu leyti en á hverjum degi, í auglýsingum, í
kvikmyndum, í klámblöðunum á bensínstöðvunum, í
augnaráði starfsfélaga okkar þegar þeir tala um að fá sér
að ríða, erum við minntar á að konur séu annars flokks.
Þess vegna fórum við í þessa herferð."
Herferðin
Fyrir sex árum fóru femínistarnir í Ottar í sviþaða herferð
þegar þær Ijósmynduðu viðskiptavini fyrir utan vændis-
hús og bjuggu til plaköt með myndunum þar sem þess var
krafist að ábyrgðin væri færð yfir á þá. Þegar þær töldu
tímabært að reyna að koma umræðunni af stað á ný kom
þeim í hug að nota stjórnmálamennina.
„Við ásökuðum þá ekki um að hafa keypt vændi, við
veltum bara upp spurningunni. Við vildum vekja athygli á
þvi að einn af hverjum átta körlum kjósa að kaupa konur
og beita þær þannig ofbeldi. Þeir eru f engu frábrugðnir
öðrum körlum, utan þess að þeir velja að gerast vændis-
kaupendur. Þetta gæti verið pabbi þinn, eiginmaður, sam-
starfsfélagi eða forsætisráðherrann.
Þar að auki vildum við benda á að vændi er ekki bara
kvennamál. Aðeins lítið hlutfall kvenna stundar vændi og
fyrir flestar þeirra er þetta ekki spurning um val heldur
nauðsyn. Viðskiptavinirnir hafa valið og staðreyndin er að
á milli 10-80% karla, eftir því til hvaða lands er litið, kjósa
að kaupa konur. Valdið er í höndum karlkyns stjórnmála-
manna og þeir bera ábyrgð fyrir hönd kynbræðra sinna að
binda endi á þetta ástand. Svo lengi sem þeir neita að tala
um viðskiptavinina og láta sem það séu aðeins vændis-
konur og melludólgar í bransanum, þá eru þeir að halda
hlífiskildi yfir kaupendunum. Og hver veit hversu margir
þeirra sem við birtum myndir af hafa sjálfir keypt vændi?"
Viðbrögð fólksins
Viðbrögðin voru afar misjöfn: „Við fórum út í þessa herferð
til að fá viðbrögð og skapa umræðu, og auðvitað brást
töluvert af fólki ókvæða við. Stjórnmálamennirnir voru
reiðir og særðir, fjölmiðlamir hötuðu okkur og viðbrögðin
frá öðrum femínistum og fólkinu í landinu voru æði mis-
jc .,. Annar hópur femínista, Kvinnefronten, gagnrýndu
okkur og sögðu að við værum bara að reyna að komast í
fjölmiðlana og að málefnið skipti okkur minna máli. En við
fengum líka góð viðbrögð og fengum nokkra nýja með-
limi sem kunnu vel við þessar áherslur okkar. Þá viku sem
herferðin stóð yfir fengum við töluvert af bæði fjandsam-
legum og uppörvandi bréfum svo segja má að viðbrögðin
hafi verið á alla vegu.
Ég tel þetta hafa gengið upp hjá okkur og að boðskap-
urinn hafi komist til skila. Fólk fór að fylgjast meira með
umræðunni og hún varð jafnframt heitari. En eins og við
var að búast þá erum við á ný orðnar illvígustu og ófríð-
ustu konurnar í Noregi!
Sem stendur er ekki ólöglegt að stunda vændi eða
kaupa vændi. Það er ólöglegt að hafa milligöngu um
vændi og að leigja út aðstöðu fyrir vændi, auk þess sem
ólöglegt er að kaupa vændi af börnum yngri en 18 ára.
Núna er umræðan um að gera kaup á vændi refsiverð í
fullum gangi og norskar kannanir benda til að rétt rúmur
helmingur kvenna sé fylgjandi slíkum breytingum en að-
eins um þriðjungur karla. Ríkisstjórnin mun leggja sínartil-
lögur fram í haust og talið er að þar verði ekki mælt með
breytingum. En við munum halda baráttunni áfram!"
Eins og fleiri femínistar telur Ane ekki vera eðlismun á
fyrirbærum eins og klámi, nektardansi og vændi, heldur sé
frekar um stigsmun að ræða: „Munurinn er ekki eins mikill
og oft er talað um og þessi fyrirbæri tengjast öll innbyrðis.
Ofbeldi gegn konum verður ekki til í tómarúmi, ímynd
konunnar sem kynlífsleikfangs er sköpuð og henni við-
haldið í klámi, fjölmiðlum og víðar. Þetta snýst allt um kon-
una sem markaðsvöru, klám er einfaldlega auglýsingin fyr-
22/ 1. tbl. / 2004 / vera