Vera - 01.06.2004, Blaðsíða 16

/ JAFNRÉTTI FYRIR ALLA
Auður Magndls Leiknisdóttir
Hidvíðajaf nrétti
» Steinunn Þóra Árnadóttir er meistaranemi í mannfræði við Há-
skóla íslands. Hún greindist með MS-sjúkdóminn árið 1998 og hefur
síðan verið virk í MS-félagi íslands. Hún situr nú fyrir hönd félagsins
í aðalstjórn Öryrkjabandalags íslands. VERA ræddi við Steinunni
Þóru um réttindabaráttu öryrkja, hagsmunamál þeirra, útvíkkun
jafnréttishugtaksins og þröskulda.
+
Snýst ekki aðeins um þröskulda
Öryrkjabandalagið hefur verið töluvert áberandi í þjóð-
málaumræðunni undanfarin ár og vakið athygli fyrir ötula
baráttu fyrir hagsmunum félagsmanna sinna. „Öryrkja-
bandalagið er hagsmunasamtök öryrkja. Öryrkjar eru ekki
í verkalýðsfélagi og hafa ekki verkfallsrétt en þurfa engu
að síður að berjast fyrir réttindum sínum og kjaramálum.
Segja má að bandalagið sé sameiningarvettvangur fólks
með örorku. Starfandi eru ýmis hagsmunafélög sjúklinga
sem grundvalla starfsemi sína í kringum tiltekna fötlun
eða sjúkdóm. Þessi félög eru svo aftur aðilar að Öryrkja-
bandalaginu og vinna innan þess að sameiginlegum
hagsmunum öryrkja. Það er fleira sem skiptir okkur máli
en þröskuldar og tröppur. Atvinnumál, kjaramál, virðing,
sjálfstæði og réttur til mennta eru dæmi um baráttumál
bandalagsins. Þetta eru kannski atriði sem eru ekki eins
áþreifanleg og dyrabreidd eða salernisaðstaða en skipta
síst minna máli."
Steinunn Þóra segir Öryrkjabandalagið vinna gífurlega
mikilvægt starf. Það sem til dæmis hefur verið efst á baugi
síðastliðin ár er öryrkjadómurinn margfrægi, en það mál
telur Steinunn enn ekki vera til lykta leitt. Annað stórmál
eru vanefndir samnings sem Öryrkjabandalagið taldi sig
hafa gert við núverandi ríkisstjórn um aldurstengingu ör-
orkubóta. Það má því Ijóst vera að full þörf er á víðtækri
samstöðu og baráttu fólks með örorku en forsenda þess er
auðvitað öflugt hagsmunafélag.
ÞAÐ ERU ÁKVEÐIN MÁL SEM BRENNA Á KONUM SEM ERU
ÖRYRKJAR. EITT AF ÞEIM ER ÆSKU- OG FEGURÐARDÝRK-
UN SAMFÉLAGSINS. FÖTLUÐUM KONUM FINNST ÞÆR OFT
PASSA ILLA INN í VIÐTEKNA STAÐLA
Hugmyndafræði mannréttindanna
Talið berst að femínisma og því hvort réttindabarátta ör-
yrkja eigi eitthvað sameiginlegt með honum eða leiti jafn-
vel í smiðju fræðanna. „Auðvelt er að finna ýmsar hlið-
stæður milli baráttunnar í kringum öryrkjadóminn og rétt-
indabaráttu kvenna og annarra hópa. Kvennahreyfingin
hefur verið að berjast fyrir sjálfstæði kvenna, þátttöku
þeirra á vinnumarkaði og launakjörum. Þetta er í raun
sama baráttan hjá öryrkjum. Við viljum fá viðurkenningu á
því að sem einstaklingar eigum við rétt á sjálfstæðri fram-
færslu en þurfum ekki að vera upp á maka eða fjölskyldu
komin. Þetta snýst því um sömu gildi, rétt einstaklingsins
til sjálfstæðis og sjálfræðis óháð kyni, fötlun eða sjúkdóm-
um. Það vill enginn þurfa að vera upp á aðra kominn,
hvorki konur né öryrkjar. Önnur tengsl milli réttindabar-
áttu öryrkja og réttindabaráttu kvenna eru þau að rétt eins
og konur vilja ekki þurfa að breyta sér til að passa inn i
samfélagið vilja öryrkjar ekki þurfa að verða eins og heil-
brigðir til að geta lifað og starfað í þjóðfélaginu. Við viljum
að þjóðfélagið taki okkur eins og við erum."
Öryrkjabandalagið var stofnað árið 1961 þegar vakning
var í réttindabaráttu víða um lönd og bæði konur og
þeldökkir risu upp á móti ríkjandi skipulagi. Steinunn seg-
ir öryrkja einmitt hafa í gegnum tíðina horft til réttindabar-
áttu þessara hópa á 6. og 7. áratug 20. aldarinnar enda
hugmyndafræðin um margt svipuð. „Við horfum auðvitað
til mannréttindabaráttu ýmis konar og skoðum hvaða að-
ferðum hefur verið beitt í gegnum tíðina, hverjar hafa skil-
að árangri og hverjar ekki. Einnig helst slik barátta í hend-
ur á þann hátt að þegar einn hópur hefur náð fram á-
kveðnum réttindum verður oft auðveldara fyrir þann
næsta að krefjast hins sama."
/ 3. tbl. / 2004 / vera