Akranes - 01.04.1957, Page 12

hann í sundur og rétti mér vænan kand-
ísmola. Svo kvaddi hún mig, og jarp-
skjótti hesturinm stikaði götuna, fót fyrir
fót, svo sem hún lá fyrir umferðinni.
Ég hafði gleymt öllum spaklegum orð-
um, en fann hvað kandísinn var sætur á
bragðið. Já, Þorgerður á Hraunfelli. Þessi
einkennilega heiðursskona. Það var ekki
um að villast, á því, sem fólkið sagði um
hana, þó ég kynni ekki skil á því á
hverju það byggðist. Nú var hún ein og
komin að hurðarbaki í almennum áhuga-
efnum sveitalifsins. Sólin .skein öðru vísi
á hana en aðra menn, göturnar lágu öðru
vísi fyrir henni en öðrum mönnum. Hún
reið ekki til erinda sem snertu sveita-
lífið, hún slóst ekki í þys dagsins í lífs-
haráttunni. í glæru sólskini reið hún
götuna í minningu um horfna daga,
hlaðin sorg og sáttum, einstæðingur,
bjartleit af manndómi, hjúpuð heiðvirðri
þögn, hlutlausri aðdáun, eins og hinir
dánu menn hafa út yfir landamærin á
Jarðlífsstað. Erindi hennar voru á vit
við gamla vini, eins og svipanna eftir
dána menn. Sorg hennar var hljóðnuð
og hittir á hljóðan streng í brjósti manns,
eins og sjálf hún Saga gerir. Hún átti
sitt mat í fortíðinni, eins og sagan, og
það eru reikningar, sem eru uppgerðir
og koma ekki lífinu við. Og Þorgerður
ríður götuna, fót fyrir fót. Nú hafði þó
nafn hennar og málefni borið á vit
sveitalífsins undanfarinn tíma. Hún hafði
selzt arfsali bónda i dalnum, sem hún
hafði tröllatryggðum hundizt á löngu lífs-
skeiði. Nú hafði sá samningur horizt til
miskliðar milli þeirra, og þótti hún
standa höllum fæti. Betri menn bundust
fyrir efni hennar, og nú var þetta klárt
mál, og upphefir það er áður skildi vera,
og leið hennar ráðin burtu úr dalnum
þar sem tryggðir hennar voru bundnar.
Hún var þá orðin ekkja, er hún tók
þennan kostinn, og hafði nú skammt um
liðið- Var til fárra að hverfa er þrotin
var forsjá og staðfesta, en frændur engir
né venslalið í sveitinni. 1 Miklagarðs-
sókn í Eyjafirði er hún t.alin upprunnin,
i þeim skjölum er ná hér til heimilda, en
kirkjubækurnar á Hofi eru brunnar, þar
sem saga hennar er ár- og dagfest þar i
sveit. Hér verður því enga fræði um það
að finna. En 1868 er hún talin innkomin
í sveitina ásamt manni sinum, Sigurgeir
Jónatanssyni, fæddum í Helgastaðasókn í
Suður-Þingeyjarsýslu, en sjálf var hún
Jóhannesdóttir og fædd árið 1836- Dvalir
þeirra hjóna eru svo taldar slitlausar á
ýmsum stöðum í Vopnafirði, en stuttu
eftir 1890 flytjast þau að Hraunfelli í
Simnudal hinum forna, er nú um langa
hríð hefur heitið Hraunfellsdalur, og er
syðstur byggðahluta Vopnafjarðar. -—
Hraunfell liggur innst norðan ár í daln-
um. Er það mikil jörð og gagnsöm, land-
kostir góðir og uppland mikið til heið-
anna „upp frá Vopnafirði.“ Þarna bjuggu
þau þrifabúi svo orð var á gert. Áttu
fallegt fé, og heyrði ég það ungur að
„Hraunfellsféð væri bezta féð i Vopna-
firði.“ „af stofni Sigurgeirs heitins“, var
bætt við. Allar skepnur voru þar með
virðingu og prýði haldnar, en hundamir
þó bezt. Ekki heyrði ég orðspor af hörn-
um þeirra utan Valdemars, sem með
þeim fluttist í Hraunfell, þá orðinn
þroskamaður, og mest fyrir búskapnum.
Lagði sig mjög eftir fjárræktinni. Stóð nú
til að hann gerðist bóndi á Hratmfelli
og var þá liðið nærri aldamótunum, en
þau gömlu hjónin færu í hornið hjá hon-
um. Til hans fór stúlka, sem Aðalheiður
hét. Með þeim tókust ástir og fæddist
þeim dóttir, en um það leyti andaðist
Valdemar, og þótti hinn mesti mann-
skaði. Réðist þá Aðalheiður í burtu, en
þau gömlu hjónin héldu áfram búskapn-
80
A K R A N E S