Freyr - 01.04.1949, Blaðsíða 6

104
E’REYR
bótarupplýsingum, sem viðkomandi hrepp-
stjórar voru beðnir um. Þessar skýrslur
voru svo lagðar til grundvallar fyrir verð-
grundvellinum s. 1. sumar, með hliðsjón af
búreikningum Búreikningaskrifstofu rík-
isins, o. fl.
★
Nú hefir stjórn sambandsins gert ráð-
stafanir til þess, að safnað verði skýrslum
um bústofn, framleiðslumagn og um tekjur
og gjöld bænda af landbúnaði. Hefir
stjórnin ráðið hagfróðan mann til þess að
safna þessum skýrslum og vinna úr þeim,
þ. e. Berg Sigurbjörnsson viðskiptafræðing.
Verður þessum skýrslum safnað í sam-
vinnu við Hagstofu íslands. Búnaðar-
skýrsluformið hefir verið aukið, bætt inn
á það nýjum útgjaldaliðum og yfir höfuð
reynt að gera það þannig úr garði, að það
gefi sem bezta hugmynd um afkomu land-
búnaðarins áhverjum tíma. Það er nauð-
synlegt að fá sem beztar upplýsingar um
afkomu landbúnaðarins og ber því að
leggja áherzlu á, að búnaðarskýrslurnar
séu sem sannastar um bústærð, verkfæra-
eign, fasteign og aðrar eignir og svo um
skuldir, vaxtagreiðslur, ennfremur um
allan kostnað, fóðurbætiskaup, áburðar-
kaup, aðkeyptar viðgerðir véla og aðra
eyðslu þeirra vegna, t. d. olíur o. fl. Nú
er ýmiskonar vélanotkun að ryðja sér til
rúms. Þeim fylgir nýr kostnaður bæði í
viðhaldi og brennslu olía o. fl. Þessi kostn-
aður er nauðsynlegt að komi fram. Við-
haldsliðir húsa og girðinga eru ótrúlega
lágir, bæði á skattskýrslum og búreikning-
um. Bændur þurfa að gæta þess, að skrifa
hjá sér ýms útgjöld og halda saman nót-
um frá verzlunum, o. fl. Fyrningargjald
húsa er óeðlilega lágt. Á þar hið lága fast-
eignamat húsanna mesta sök á. Ennfremur
er viðhaldsliður véla og verkfæra lágur,
sem kemur af því, að þessar eignir eru ó-
hæfilega lágt metnar á skattskýrslum all-
víða. Aðkeypt vinna er á mörgum skýrslum
vanreiknuð. í fyrsta lagi vinna unglinga
og skylduliðs, ennfremur vinna, sem
greidd er með hlunnindum, t. d. fóðrun,
beit o. fl. Eftir að hinar almennu trygg-
ingar komu til framkvæmda, hefir nokkuð
borið á því, að bændur hafa ekki talið
fram vinnu til gjalda, einkum skylduliðs, á
skattaskýrslum, vegna áhættu- og at-
vinnurekendagjaldsins. Það má ekki koma
fyrir annað, en bændur telji fram alla
vinnu, enda þótt það hafi í för með sér
aukin gjöld til Almannatrygginganna. Á-
hættu- og atvinnurekandagjaldið er í raun
og veru kauphækkun. Skattaframtöl eru
nú meir og meir notuð til þess að meta af-
komu einstaklinganna og afkomu heildar-
innar. Eins og nú er háttað verðlagsmál-
um okkar bænda, má gera ráð fyrir að
upplýsinga verði meir og meir leitað í
framtalsskýrslum.
Þó að stjórn Stéttarsambandsins haíi
horfið að þvi ráði að gera tilraun til þess
að finna tekjur og gjöld, t. d. meðalbúsins
eftir búnaðarskýrslunum, þá er það ekki
af því, að hún vanmeti á nokkurn hátt
búreikninga. Þvert á móti. Vel færðir bú-
reikningar, frá mismunandi bústærðum og
við mismunandi aðstöður, verða alltaf
bezta heimildin um afkomu búsins og þá
sér í lagi vegna vinnuskýrslunnar og skipt-
ingu vinnunnar og annars kostnaðar á
milli búgreinanna. En því miður hefir
gengið erfiðlega að fá nægilega marga
bændur til þess að færa búreikninga. Svo
er hitt, að búreikningarnir eru nokkuð
síðbúnir. Stafar það að sjálfsögðu að ein-
hverju leyti af því, að fjárframlög til bú-