Freyr - 01.10.1958, Blaðsíða 28

324
FREYR
háttu og neyta þar brauðsins í sveita síns
andlitis.
Samkvæmt þessu væri það ekki óviðeig-
andi að bændastéttin ætti sinn lögvernd-
aða dag, til þess að heiðra sjálfa sig og
sinn merkilega atvinnuveg, því að það er
hann eða stétt landbúnaðarins, sem fyrst
og fremst heldur uppi tilveru, lífi og heilsu
þjóðarinnar í heild.
Þetta hefur nú komið til tals, að bænda-
stéttin eignaðist einn sameiginlegan upp-
áhaldsdag, og samkomur er þegar farið að
halda á stöku stöðum í landinu í þessu
skyni. En allt er það þó enn laust í reip-
unm. Það vantar að dagurinn sé ákveðinn
sameiginlegur um allt land og fáist lög-
verndaður. En áhuginn fyrir þessu er hreint
ekki almennur og er það vægast sagt ekki
vanzalaust fyrir hlutaðeigendur, með tilliti
til þess, sem orðið er, í þessu falli, hjá öðr-
um stéttum þjóðfélagsins og með tilliti til
þess að hjá þjóðinni í heild verður vart
ekki lítils vanmats á þessum göfuga at-
vinnuvegi hennar: landbúnaðinum, sem ég
skal þó ekki fara frekar út í að þessu sinni.
En aðaltilgangur með svona degi bænda-
stéttinni til handa er að afnema það van-
mat og efla nauðsynlegt fylgi við landbún-
aðinn. Þegar dagurinn er fenginn sam-
eiginlegur og lögverndaður, getur bænda-
fólkið gert við hann, sem því sýnist, en
sjálfsagt mundi hann verða hafður til sam-
komuhalds. En þá tel ég líka sjálfsagt að
hvert hérað eða sveit, sem héldu samkomu
vegna dagsins, hefðu þá á boðstólum það,
sem til er heima fyrir í ljóði, lögum, ræð-
um o. fl., og þá eitthvað fyrir alla, yngri
og eldri, á svæði samkomunnar. En halda
fast á þeim menningarlega tilgangi, sem
þessar samkomur verða að hafa.
Þessi sameiginlegi merkisdagur verður að
ákveðast þegar jörðin hefur færzt í við-
hafnarklæði sumarsins svo að hægt sé að
komast í hátíðarskap og vegsama gróður
jarðar. Dagurinn má ekki rekast á aðra
daga, sem hafa með sér annan tilgang. Tel
ég að laugardagurinn fyrstur í júlí sé mjög
vel til þessa fallinn. Þá er komið sumar,
jafnvel eftir hörðustu vor. Á fjölmennri
bændahátíð að Laugum 1950 var þessi dag-
ur ákveðinn og í gegnum kynningu mína
við búnaðarsambönd landsins, út af þessu
máli, virtist mér að þessi dagur, fyrsti laug-
ardagur í júlímánuði, hefði mest fylgi til
þessarar hátíðar.
Leiðin til að koma þessu á virðist ekki
erfið eða vandrötuð: Búnaðarsamböndin
senda erindi um þetta til Búnaðarþings.
Það undirbýr málið til Alþingis og sér um
flutning á því þar. En svo verður bænda-
fólkið að skilja sitt hlutverk og fylgja því
eftir með virðingu á sinni stétt.
Ég get þess að lokum, að fyrsta samkoma
bænda, í þessu augnamiði, var haldin að
Laugum sumarið 1948. Ég veitti henni for-
stöðu og svo 5 sumur eftir það á sama stað.
Við höguðum samkomunum á þá lund, að
eftir fundarsetninguna fór fram guðsþjón-
usta. Þá var haldin ræða til heiðurs land-
búnaðinum, bændafólkinu og hinni gróandi
jörð. Þá komu ýmsir ræðumenn með stutt
erindi eða frumort kvæði. Voru það innan-
héraðsmenn, er jafnan stóðu vel fyrir máli
sínu. Þá var íþróttaþáttur og þá kvikmynd-
ir úr sveitum hérlendis eða erlendis og
loks dansinn. Sungið var milli þátta. Lögðu
þar fram krafta sína Karlakór Reykdæla og
Karlakór Mývetninga. Get ég þess hér að
ég hef oft orðið hrifinn af söng, en aldrei
meira, en er þessir kórar sungu í samein-
ingu, lofsönginn: Ó, guð vors lands. Líka
var almennur söngur, sem átti mjög vel við
fólkið, og þar sungu börnin með.
Ég geng út frá því að þessu máli verði
ágengt, svo sem viðunanlegt er og að dag-
urinn verði ákveðinn og lögverndaður. En
þess verður að vænta, að forgöngumenn
framkvæmda á deginum gleymi ekki til-
gangi dagsins, svo að samkomur hans
standi vörð um sveitamenninguna, en taki
ekki á sig, eða láti sefjast af þeim menn-
ingarlega innihaldslausu samkomum, sem
nú tíðkast svo mjög út um sveitir landsins.
Það er ekki hægt að segja: íslandi allt,
nema við höldum vörð um íslenzka menn-
ingu. Eitt atriði hennar er bændadagur, þar
sem viðurkennt er og heiðrað það sem líf
þjóðarinnar í landinu byggist fyrst og
fremst á, en það er landbúnaður.
25. ágúst 1958.