Freyr - 01.10.1958, Blaðsíða 40

336
PRE YR
SIGURÐUR EINARSSON:
Guðjón Jónsson
í Ási
Fyrir fáum dögum sá ég Guðjón í Ási á
fjölmennum mannfundi. Mundi þá í svip-
inn ekkert eftir því, að hann var nýlega
orðinn áttræður. Og það eitt að sjá Guðjón
var ekki til þess fallið að minna mann
á, að hann hafði þegar stigið yfir þann
þröskuld, þar sem hrörnunin mætir flest-
um harðhent og miskunnarlaus. Hár vexti
og teinréttur með hógværa fágun í fram-
komu og fasi, gekk hann meðal manna,
svipheiður og brosmildur. Það verður hvergi
á Guðjóni séð, að han sé langlúinn erfiðis-
maður. Og er þó mála sannast, að dags-
verkið er orðið mikið.
Guðjón Jónsson fæddist 9. júlí 1878 í
Bjóluhjáleigu, sonur Jóns Eiríkssonar bónda
þar og konu hans Guðrúnar Filippusdóttur
og yngstur sjö sona þeirra, er til þroska
komust. Ólst Guðjón þar upp í hópi bræðra
sinna. Heimilið var menningarheimili í
eldri þjóðlegum stíl og þau Jón og Guðrún
betur að sér gjör um ýmsa kunnáttu, en
títt var um bændafólk á þeirri tíð. Hafði
Jón Eiríksson verið ráðsmaður í Odda hjá
Ásmundi presti Jónssyni, en Guðrún kona
Jóns handgengin konu prófasts, Guðrúnu
Þorgrímsdóttur gullsmiðs á Bessastöðum.
Er trúlegt, að þau hafi bæði búið nokkuð
að verunni í Odda og víst er um það að
Guðjón hefur jafnan borið þess vott, að
hann hefur hlotið gott uppeldi í foreldra-
húsum.
Ég hef á öðrum stað ritað allýtarlega um
Guðjón bónda í Ási (ísl. bændahöfðingjar,
bls. 347—372) og kann ekki við að fara
að endurtaka það að neinu ráði. Hef þó ekki
með öllu viljað undan því víkjast, að verða
við tilmælum Freys um að stinga niður
penna í tilefni af áttræðisafmæli þessa
sæmdarbónda.
Guðjón hóf búskap í Ási vorið 1909 í fé-
Guðjón Jónsson.
lagi við Eirík bróður sinn, er elztur var
þeirra bræðra. Guðjón var þá ókvæntur.
Þeir höfðu hálflenduna undir og höfðu í
fardögum aðeins leigusamning um ábúð til
eins árs. Um haustið tókst þeim þó að ná
kaupum á jörðinni. Þrátt fyrir mikil veik-
indi, sem að þeim bræðrum báðum steðjuðu
á fyrstu búskaparárum, hófust þeir þegar
handa um allstórfelldar umbætur á jörð-
inni. Má segja, að sú sókn, er þeir hófu þá,
hafi ekki verið látin niður falla til þessa
dags.
Guðjón hafði numið plægingar og ýms
jarðræktarstörf hjá Jóni Jónatanssyni bú-
fræðingi og bústjóra i Brautarholti á Kjal-
arnesi og stundað þau störf af miklu kappi
og áhuga haust og vor hjá bændum víðs-
vegar í Rangárvallasýslu næstu fimm árin
áður en hann hóf búskapinn. Jafnframt
hafði hann og lagt mikið kapp á að afla
sér ýmsrar nytsamrar fræðslu um búnaðar-
mál. Það var því eðlilegt að hugur Guðjóns
beindist snemma búskaparins að því að
finna hagnýtar úrlausnir þar sem hann sá
að mikilla umbóta var þörf. Og í rauninni
mætti einkenna Guðjón með þessum orðum
og ævistarf hans á sviði búnaðar- og fé-
lagsmála. Hann var vakinn og sofinn í að
finna hagnýtar úrlausnir, þar sem mikilla
umbóta var þörf.
Á fátt eitt verður hér aðeins drepið. Guð-
jóni varð það brátt ljóst, að mesti ókostur