Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 14

fjártegunda eru óbreyttar. Auk þess
hafa menn vart nú né síðar eftir
neinu að sækjast með innflutningi
hrossa, líkt og um sumar aðrar bú-
fjártegundir, þar sem án vafa er unnt
að auka arðsemi með innflutningi á
erfðaefni.
Mjög öflug starfsemi hestamanna-
félaga í landinu eykur stöðugt á
þörfina fyrir góða reiðhesta og kröf-
urnar um gæði þeirra verða meiri
með auknum fjölda góðra reið-
manna. Því þyrftu allir hrossarækt-
endur að gefa gaum.
íslenskir bændur munu fyrst á
seinni hluta 19. aldar hafa haft tekj-
ur af hrossasölu, svo að nokkru
nemi, til útlanda. Hrossakaupmenn
ferðuðust um landið, keyptu hross
og ráku síðan í flokkum að skipshlið
til útflutnings í námur. Talið er að
fram til ársins 1939 hafi farið úr landi
allt að 150 þúsund hross.
Markaðurinn með lífhross byggist
ekki nú til dags á sölu í þrælkunar-
vinnu. íslenski hesturinn hefur með
hjálp snjallra reiðmanna, markaðs-
ráðgjafa og starfi Félags hrossa-
bænda unnið stöðugt stærri sigra á
erlendum vettvangi, þannig að mikl-
ir markaðsmöguleikar hafa skapast.
í lok síðustu heimsstyrjaldar hóf
Gunnar Bjarnason starf sitt við
kynningu íslenska hestsins á erlend-
um vettvangi og vann ötullega að því
verkefni fram á síðustu ár. Störf
hans hafa borið mikinn árangur.
Fjöldamörg félög íslandshestaeig-
enda voru stofnuð í nágrannalönd-
um okkar. Ég kom fyrr á árum á
fundi í nokkrum slíkum samtökum
og sá og heyrði hvílíkur drifkraftur
Gunnar hafði verið í störfum sínum
með þessum félagasamtökum.
Sala hrossanna var þung árum
saman. Pannig voru aðeins skráð 39
íslensk hross í Danmörku árið 1969,
en eru nú komin yfir 10.000. í Þýska-
landi munu vera um 40.000 íslensk
hross. Hin erlendu félagssamtök
hafa unnið markvisst að því að
kynna íslenska hestinn og ryðja úr
vegi þeirri skoðun sem nú verður
lítið vart við en var almenn, að ís-
lenski hesturinn væri smáhestur
(pony) sem lítt hæfði fullvöxnu fólki
að ríða.
Allt til ársins 1988 var sala líf-
hrossa til annarra landa nokkur
hundruð hross á ári. Mikið var um
Gimnar Bjarnason kynnti íslenska
hestinn erlendis.
að erlendir kaupendur kæmu til
landsins og heimsæktu einstaka
bændur í viðskiptaerindum.
Ég minnist þess frá þessum árum
að ég heimsótti bónda á Suðurlandi
á vetrardegi. Hann var að koma úr
fjósi er mig bar að garði og hann var
að koma moðinu úr fjósinu undir
vegg til að gefa stóði sínu sem bar að
í þessu. Hann sagði tímaskyn þess
óbrigðult að koma i moðið rétt fyrir
hádegisfréttir útvarps. „Hrossin mín
fá ekkert annað en moðið úr fjósinu
og síld“, sagði bóndinn, en þau
borga hallareksturinn af búinu.
Hann seldi jafnan nokkuð af hross-
um til lífs til þeirra sem sóttu hann
heim og keyptu ótamið úr stóði
hans, sláturhúsið tók síðan við því
sem umfram var.
Þessu er ekki að heilsa lengur og
nú eru breiðurnar af hrossum dreifð-
ar út um allar þorpagrundir, langt
umfram það sem mörkuðum er ætl-
andi að taka við, í það minnsta ef
menn vilja halda uppi einhverju
verði.
Ástæða er til að ætla að forsjár og
fyrirgreiðslukerfi það sem ríkt hefur
í landbúnaði um marga áratugi hafi
firrt alltof marga bændur markaðs-
vitund eða markaðskennd og hvöt-
inni til að leita sölutækifæra fyrir
afurðir sínar, hvað þá að haga fram-
leiðslu í samræmi við þarfir mark-
aða.
Mjólkurframleiðandinnn þurfti
ekki að huga lengra að framleiðslu
sinni en að koma henni á brúsapall-
inn, sauðfjárbóndinn var með sitt á
hreinu, eftir að fé hans var komið í
sláturdilkinn. Eftir það sá kerfið um
að koma afurðunum í verð og fá fyrir
það greiðslur, sem fóru á innleggs-
reikninga, hvort sem þörf var fyrir
framleiðsluna eða ekki. Hrossa-
bændur höfðust flestir lítið að, en
biðu þess að menn bæri að garði.
Petta tímabil er vissulega liðið og
atvinnuvegurinn kominn í allt annað
viðskiptaumhverfi, sem knýr fram-
leiðendur á öllum sviðum til að vera
vakandi fyrir mörkuðum og mark-
aðsspám og hafast eitthvað að til að
styrkja stöðu sína í harðnandi sam-
keppni.
Lífhrossasala hefur aukist mjög
undanfarin ár. Ekki er um að efast
að Félag hrossabænda hefur unnið
stórvirki í þágu bænda við að ná
fram aukningu í sölu.
Meðfylgjandi súlurit sýna verð á
hrossum á erlendum mörkuðum
1988-1992, fjölda seldra hrossa á
sama tímabili og útflutningsverð-
mæti þeirra.
Súlurit þessi gefa ærið tilefni til að
huga að ýmsum þáttum markaðar-
ins.
Rétt er einnig að gefa því gaum
hvernig útflutningurinn skiptist á út-
flytjendur. Pannig eru á síðasta ári
um 1500 af 2000 hrossum flutt út af
fjórum aðilum. Sárafá hross eru flutt
beint út frá framleiðendum til er-
lendra kaupenda.
Ég hef ráðgast ítarlega við kunn-
uga aðila um markaðshorfur erlend-
is og mat þeirra er að þær séu áfram
góðar, nema þungar efnahagslægðir
gangi yfir, enda takist að halda
kostnaði við flutning og margvísleg
gjöld sem á eru lögð í skefjum. Þetta
er sagt þrátt fyrir að landrými til
hrossaræktar erlendis hafi aukist þar
sem land hefur víða verið tekið úr
hefðbundinni landbúnaðarfram-
leiðslu og þrátt fyrir að meira sé um
sumarexem í hrossum innfluttum frá
íslandi en heimafæddum - og þrátt
fyrir að vaxandi hrossarækt, oft með
úrvals gripi er stunduð í nágranna-
löndunum. Ástœðan er að íslenski
hesturinn frá upprunalandinu höfð-
ar mjög sterkt til manna.
Auk þess eru rök til að gera sér
vonir um nýja markaði, einkum ef
hægt er að leysa vanda við háan
62 FREYR - 3*94