Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 19

hálendisafréttum eins og áður er
vikið að.
3. Beitarrannsóknir. Töluvert
hefur verið unnið að rannsóknum á
hrossabeit hér á landi, einkum á
láglendismýrum í Borgarfirði og á
Suðurlandi. í þeim tilraunum hafa
verið hross á ýmsum aldri og bæði
hefur verið safnað upplýsingum um
vöxt og þrif gripa svo og áhrif beitar
á landið við mismikinn beitarþunga.
Auk þess að beita hrossum einum
sér hefur blönduð beit með sauðfé
verið könnuð. í starfi mínu hef ég
haft mikið gagn af niðurstöðum
þessara rannsókna og veit ég að
ýmsir aðrir sem leiðbeina um þessi
mál eru sama sinnis. Pað er því
fagnaðarefni að hrossabeitartilraun-
um skuli fram haldið þrátt fyrir al-
mennan samdrátt í rannsóknarstarf-
semi. Aukin kennsla um þessi efni í
bændaskólunum rennir einnig styrk-
ari stoðum undir faglega umfjöllun
um beitarmálin í heild. Á alþjóðlegri
ráðstefnu sem haldin var hér á landi í
sumar kom í ljós að hérlendir fræði-
menn eru mjög svo gjaldgengir í
umræðum um bæði fræðilega og
hagnýta þætti hrossabeitar.
4. Hestaferðir um hálendið.
Víða er umferð ferðamanna á hest-
um orðin mikil, ekki síst stórra
hópa. Eftir því sem ég kemst næst er
að komast betri skipan á þessi mál,
svo sem með meiri skipulagningu
áður en lagt er upp, og notkun að-
flutts fóðurs til þess að ekki þurfi að
treysta um of á beit sem víða er af
skornum skammti á fjölsóttum án-
ingarstöðum. En líkt og í beitarmál-
unum sýna ekki allir þá fyrirhyggju
sem skyldi og skaða þannig ímynd
þeirra fjölmörgu sem njóta þess að
ferðast um landið á hestum. Tölu-
verð umræða er í þjóðfélaginu um
aukið eftirlit með hvers konar ferða-
lögum um hálendið og má gera ráð
fyrir að auknar kröfur verði gerðar
til hestamanna sem annarra varð-
andi umgengni á þessum stöðum.
5. Varsla. Á seinni árum hefur
mikið verið talað um „lausagöngu
búfjár“ og ýmsir aðilar hafa hvatt til
aukinnar vörslu hrossa og annars
búfjár. Samkvæmt lögum um
búfjárhald, nr. 46/1991, hafa sveitar-
Láglendismýrar nýtast vel til hrossabeitar. Pótt þcer hafi mikid beitarþol geta
landgœðin rýrnað vegna of mikillar beitar og traðks. (Freysmynd).
félög mjög víðtækar heimildir til að
banna lausagöngu búfjár og setja
reglur um búfjárhald og hafa mörg
þeirra gert það. Hvað hrossin varðar
nýttu margar sveitarstjórnir heim-
ildir til að banna lausagöngu þeirra
með tilvísun í búfjárræktarlög nr. 31/
1973 og í breytingu á þeim lögum nr.
57/1989. Þannig er búið að banna
lausagöngu hrossa í sveitarfélögum
víða um land á undanförnum 20
árum og stöðugt bætast fleiri í þann
hóp, bæði vegna umferðar á fjöl-
förnum vegum og vegna gróður-
verndar. Girðingamál koma að sjálf-
sögðu mjög við sögu og þar með
kostnaður við uppsetningu og við-
hald girðinga til þess að unnt sé að
viðhafa trygga vörslu í beitilöndum.
Víða hagar þannig til að fjölfarnir
vegir liggja þvert um lönd bænda án
þess að vera afgirtir. Til umræðu
hefur komið að banna með lagaboði
alla lausagöngu hrossa. Það tel ég
óraunhæft á meðan ekki er ljóst
hvernig staðið verður að vegagirð-
ingum og tryggingamálum. Reynsl-
an sýnir að auðvelt er að setja lög og
reglur en framkvæmdin getur reynst
torveldari en ætlað var fyrirfram.
Að sjálfsögðu er æskilegt að bæta
vörslu hrossa og annars búfjár eftir
aðstæðum. Einn þáttur þess máls er
varsla graðhesta sem hefur tvímæla-
laust stórbatnað samfara eflingu
ræktunarstarfsins. En jafnvel í þeim
efnum koma upp vandkvæði og
álitamál. Virðist full þörf á setningu
reglugerðar um vörsluþáttinn í heild
svo sem reiknað er með í 5. gr. laga
um búfjárhald.
6. Umferðarhœtta. Betri vegir og
stóraukinn umferðarhraði hafa auk-
ið mjög slysahættu fyrir búfé. Kann-
anir hafa sýnt að meirihluti þeirra
slysa, þar sem ekið hefur verið á
hesta, tengjast ákveðnum og tiltölu-
lega fáum stöðum á landinu, en auk
þess er nokkuð um að ekið hafi verið
á hross í rekstri. Slys á fólki hafa
einnig orðið í slíkum tilvikum og oft
verulegt tjón á ökutækjum. Margir
telja að auka þurfi ábyrgð eigenda
hrossa og annars búfjár sem lendir í
slíkum slysum, en eins og áður er
vikið að er að mörgu að hyggja. Ég
tel m.a. brýnt að gerður sé greinar-
munur á:
a) lausagöngu af ásettu ráði eða
trassaskap.
b) lausagöngu af slysni.
Nýlegt dómsmál í Rangárvalla-
sýslu, þar sem ekið var á taminn hest
sem slapp af slysni úr girðingu fjarri
vegi, bendir til þess að viðhorf
dómstóla og túlkun þeirra á ákvæð-
um um vörslu hrossa séu að breyt-
ast. Pótt lausaganga sé bönnuð getur
það ekki talist eðlilegt að ökumaður
sé losaður frá þeirri skyldu að sýna
almenna aðgæslu í umferðinni,
hvort sem hross eða annað á í hlut.
3 94 - FREYR 67