Freyr - 01.02.1994, Blaðsíða 38

Grunnhugbúnaður
einmenningstölvunnar
Jón Baldur Lorange, forstöðumaður tölvumála BÍ.
í þessari grein tek ég fyrir þann hugbúnað sem undantekningarlaust fylgir öllum nýjum
einmenningstölvum, þ.e.a.s. stýrikerfið MS-DOS og Windows gluggaumhverfið.
í síðustu Freys grein minni fjallaði
ég um almenn atriði, sem vert er að
hafa í huga áður en ráðist er í tölvu-
kaup.
Grundvallaratriði er að gera sér
grein fyrir til hvaða verka ætlunin er
að nýta tölvuna og þar af leiðandi
hvaða hugbúnað tölvan þarf að geta
keyrt. Hugbúnaðurinn er þannig að-
alatriðið, þ.e. er hann til á markaðn-
um, hvað kostar hann og hvaða bún-
að þarf til að geta notað hann með
fullnægjandi hætti? I næstu greinum
ætla ég að fjalla um hugbúnað -
almenn atriði varðandi hann og
reyna að greina frá helsta hugbúnaði
sem gæti nýst bændum þeim til að-
stoðar.
MS-DOS stýríkerfið.
Stýrikerfi verður að fylgja tölv-
unni til að hún nýtist, því það stýrir
allri vinnslu og jaðartækjum tölv-
unnar. Algengasta stýrikerfið er
MS-DOS en einnig mætti nefna Un-
ix og OS/2. MS-Dos stýrikerfið er í
sífelldri þróun og með nýjustu
útgáfu þess MS-DOS 6.0 fylgja tvö
ný og hagnýt forrit; annað til að bæta
minnismeðhöndlun (Memmaker)
og hitt til þess að tvöfalda diskapláss
(Doublespace).
Venjulegir notendur þurfa lítið að
kynna sér stýrikerfið og skipanir
þess. Það helsta er að geta flakkað á
milli deilda (cd skipun), forsniðið
disklinga (format), eytt skrám (de-
lete) og skoðað skráaryfirlit (dir).
Einnig getur verið nauðsynlegt að
geta skoðað stærð og notkun minnis-
ins með skipuninni mem. í glugga-
kerfinu Windows er forritið File
Manager sem gerir alla skráar
stjórnun og yfirlit myndræna og ein-
falda. í File Manager má m.a. skoða
Jón Baldur Lorange.
innihald deilda, færa skrár og deildir
fram og til baka á disknum (þ.e. í
Windows 3.1), forsníða disklinga
búa til og eyða skrám og deildum.
Jafnvel má ræsa forrit beint úr File
Manager. Það er þannig þægileg leið
til að sniðganga stýrikerfisskipanir
að nota Flie Manager og álíka hjálp-
arforrit. Þau forrit sjá þá um sam-
skipti við stýrikerfið.
Helstu gallar sem eru á MS-DOS
stýrikerfinu eru að flest notendafor-
rit geta aðeins nýtt sér 640 kb.
vinnsluminni og ekki er hægt að
keyra fleiri en eitt forrit á sama tíma
í tölvunni. Unix og OS/2 stýrikerfin
bjóða hins vegar upp á þetta hvoru-
tveggja en hafa svo aðra ókosti sem
of langt mál væri að rekja hér frekar.
Windows gluggakerfið
Windows gluggakerfið fylgir í dag
öllum einmenningstölvum. Það á sér
langa og skrykkjótta sögu en vin-
sældir þess jukust gífurlega með
útgáfu 3.0 sem kom á markað í
upphafi þessa áratugar.
Windows 3.0 varð fljótt mest seldi
hugbúnaður allra tíma. Nú eru rúm-
lega 9 millj. notendur að kerfinu og
flestir nota það til fleiri verka en að
spila kapalinn Solitaire!
Árið 1992 kom svo útgáfa 3.1. af
Windows sem jók vinnsluöryggi og
hraða kerfisins. Þá var kynnt til sög-
unnar TrueType letur sem gerði
kleift að nota sama letur á skjánum
og kom út á prentara ( WYSIWYG
= What You See Is What You Get)
og gerði Windows enn óháðari
prenturum. (Hægt að nota sömu let-
urgerðir fyrir margar tegundir
prentara án þess að þurfa að kaupa
leturhylki eða sérstakan hugbúnað
með leturtegundum).
Með útgáfu 3.1 komu einnig tvær
aðrar tímamóta nýjungar. í fyrsta
lagi möguleiki til fjölmiðlunar
(multimedia), þ.e. tæki til að nýta
sér margvíslega miðla við framsetn-
ingu efnis svo sem hljóð og mynd-
band ásamt hinu hefðbundna letri
ritvinnslunnar.
í öðru lagi OLE (Object linking
and Embedding) sem býður upp á
að samtengja ýmsa hluti svo sem
myndir, töflur eða gröf úr töflu-
reikni í einu skjali. Aðalskjalið, sem
t.a.m er Word ritvinnsluskjal, er
uppfært sjálfvirkt þegar viðtengdum
hlutum er breytt í viðeigandi forit-
um, s.s. Excel eða Draw.
Einkenni gluggakerfisins er hið
svokallaða skrifstofuumhverfi
(desktop). Allt snýst í kringum svo-
nefnda glugga og hafa allir gluggar
sömu eiginleika og virkni. Öll sam-
skipti notenda við kerfið fara fram í
gegnum samtalsglugga.
86 FREYR - 3*94