Freyr - 01.02.1994, Síða 29

Tafla 2. Framlegð eftir œrgildi á verðlagsgrundvailarbúi.
Bú A Bú B
Búgreinatekjur: pr. ærgildi
Kjöt og beinar greiðslur................................ 7.468
Aðrartekjur............................................... 921
Samtals 8.389
Brevtilegur kostnaður:
Kjarnfóður ............................................... 356
Áburður................................................. 1.060
Rekstrarvörur ............................................ 192
Vélar..................................................... 575
Flutningar og þjónusta.................................... 464
Samtals 2.647
Framlegð................................................ 5.742 5.742
Launakrafa.............................................. 4.000 2.000
Til greiðslu fjárfestingar.............................. 1.742 3.742
Ávöxtunarkrafa 14%
Ár Núvirðisst. Bú A Núvirði Bú B Núvirði
93/94 0,8772 1.742 1.528 3.742 3.282
94/95 0,7695 1.742 1.340 3.742 2.879
95/96 0,6750 1.742 1.176 3.742 2.526
96/97 0,5921 1.742 1.031 3.742 2.216
97/98 0,5194 1.742 905 3.742 1.944
Greiðslugeta á ærgildi 5.980 12.847
Menn verða að gera kröfu um að
það fé sem lagt er í búreksturinn skili
arði, annað er stórvarasamt til lengri
tíma litið. Ef afkomumöguleikar
bóndans versna við einhverja fjár-
festingarákvörðun, þá hefur hann
tekið ranga ákvörðun. Einnig verð-
ur að taka mið af þeirri áhættu sem
tekin er. Því meiri áhætta, því hærri
ávöxtunarkröfu verður að gera.
Hættan sem felst t.d. í kaupum á
greiðslumarki felst fyrst og fremst í
frekari samdrætti í greiðslumarki á
komandi árum. Síðan geta önnur
sjónarmið spilað þar inn í sem vega
þyngra en hagkvæmnisjónarmiðið
en það er allt annað mál ef menn
telja sig hafa efni á slíku.
Þeir möguleikar sem hafa opnast
varðandi útflutning á kindakjöti
minnka þörf sauðfjárbænda fyrir að
kaupa sér greiðslumark. Þar hafa
bændur fengið um 170 kr. á hvert kg
kjöts í svokölluðum umsýslusamn-
ingum. Algengt er að ærgildi í sauð-
fjárrækt sé verðlagt á 15.000 kr. eða
824 kr. á hvert kg kjöts. Það sam-
svarar greiðslumarki í fjögur ár (205
x 4 = 820). Eftir standa þá rúmar 200
krónur á hvert kg, sem framleitt er
innan keypts greiðslumarks. Það er
því ljóst að það felst lítill ábati í því
fyrir sauðfjárbændur að kaupa
greiðslumark á þessu verði, þegar
fyrrgreindur valkostur er fyrir
hendi, sérstaklega þar sem óvíst er
um líftíma eða fyrirkomulag
greiðslumarksins að búvörusamn-
ingnum liðnum.
3.8. Innflutningur búvara.
Innflutningur búvara hefur verið
ræddur verulega að undanförnu og
sýnist þar sitt hverjum. Það er þó
ljóst að ísland er aðili að EES og
GATT samningunum, sem hvorir
tveggja geta haft veruleg áhrif á
mótun og þróun íslensks landbúnað-
ar, ekki síst vegna aukins innflutn-
ings búvara. Það liggur í augum uppi
að ef innflutningur mjólkur- og kjöt-
vara verður aukinn verulega frá því
sem nú er, þá mun markaður fyrir
innlenda framleiðslu dragast veru-
lega saman. Það þýðir samdrátt í
greiðslumarki, sem leiðir af sér að
nýleg kaup á greiðslumarki án tillits
til þessarar framtíðarsýnar væru afar
óhagkvæm fyrir kaupandann en hins
vegar happdrættisvinningur fyrir
seljandann. Því eru þessi mál mikill
áhættuþáttur í kaupum á greiðslu-
marki miðað við núverandi kring-
umstæður.
4. Útreikningur á verði
greiðslumarks.
Við útreikning á verði greiðslu-
marks þarf að leggja mat á þá þætti
sem áður eru taldir. Tafla 1 sýnir
útreikninga á framlegð á mjólkur-
lítra á tveimur búum samkvæmt bú-
reikningi. Um tilbúin dæmi er að
ræða. Bæði búin fá að meðaltali
sama verð fyrir mjólkurlítra. Því til
viðbótar koma aðrar tekjur sem eru
t.d. endurgreiðsla á kjarnfóður-
gjaldi. Breytilegur kostnaður við
framleiðsluna (fóður, áburður,
hreinlætisvörur, rekstur búvéla
o.s.frv.) er mismikill á búunum
tveimur og framlegðin þar af leið-
andi einnig. Þá er gerð krafa um að
bóndinn fá í sinn hlut sem laun 10
krónur af hverjum framleiddum
lítra. Á búi A standa því eftir 22,56
krónur af hverjum lítra til að greiða
fyrir greiðslumark og á búi B eru
eftir 18,71 króna. Síðan þarf að taka
tillit til vaxtakostnaðar. Jafnvel þó
að ekki þurfi að taka lán til að kaupa
greiðslumark þá á bóndinn engu að
síður þann kost að ávaxta fé sitt á
annan hátt, t.d. í spariskírteinum
ríkissjóðs eða eftir öðrum leiðum
sem teljast nokkuð öruggar. Því þarf
að umreikna þær tekjur sem fást af
framleiðslunni eftir eitt eða fleiri ár
til verðmætis dagsins í dag að teknu
tilliti til vaxtastigs. í töflu 1 er reikn-
að með 14% vöxtum á tímabilinu.
Meðalraunvextir af verðtryggðum
skuldabréfum munu vera milli 9 og
10 prósent. Hér er gerð krafa til þess
að greiðslumarkið skili ekki aðeins
vöxtum af lánsfé heldur og lítið eitt
umfram það til að mæta þeirri
áhættu sem felst í fjárfestingunni.
Samkvæmt töflu 1 eru 77,45
krónur það verð sem bóndinn getur
greitt fyrir greiðslumark ef ekki þarf
að ráðast í frekari fjárfestingar til að
auka framleiðsluna og að breytileg-
ur kostnaður á lítra helst óbreyttur.
Frh. á bls. 65.
3'94 - FREYR 77