Freyr - 01.02.2001, Blaðsíða 14

Tafla 1. Fóðurgildi vallarfoxgrass í samanburði við önnur algeng túngrös þegar sláttutími
er miðaður við sama orkugildi (FEm/kg þe = 0,80), þ.e. góðrar töðu.
Sprettu- Hráprót- Tréni AAT3) PBV3) Steinefni, % af þurrefni
Grastegund Dagar2) ein,% % g/kg þe g/kg þe Ca P K Mg Na
Vallarfoxgras 45 11,9 30,0 81 -22 0,29 0,19 1,31 0,16 0,18
Vallarsveifgras4) 44 13,4 25,0 86 -9 0,36 0,20 1,36 0,22 0,25
Língresi 41 15,3 25,7 85 3 0,29 0,24 1,37 0,19 0,52
Háliðagras 26 15,5 26,4 86 7 0,27 0,21 1,85 0,20 0,20
Snarrót 22 17,9 23,7 89 22 0,26 0,24 1,85 0,16 0,21
Túnvingull 33 16,5 25,2 86 9 0,38 0,23 1,58 0,20 0,76
') Byggt á niðurstöðum Gunnars Ólafssonar (1979).
!) Dagar frá 1. júní og þar til orkugildið er komið niður í 0,80 FEm í kg þurrefnis. Athugið að þetta eru meðaltöl
sumrana 1966 og 1967 en það voru köld sumur.
3) Þegar leysanleiki próteins er 60%.
4) Stofninn Fylking sem er mjög seinþroska af vallarsveifgrasi að vera.
meltanleika þannig að tréni vallar-
foxgrassins hlýtur að vera auðmelt-
ara en tréni annarra grastegunda.
Hvað nákvæmlega veldur þessu
vitum við ekki.
í töflu 2 er sýnt úr sömu rannsókn
hversu hratt meltanleika- og pró-
teinstyrkur fellur í vallarfoxgrasi
eftir því sem líður á sprettutímann.
í upphaft sprettutímans sker vallar-
foxgrasið sig úr vegna hás meltan-
leika (FEm/kg þe). Þrátt fyrir að
meltanleikinn falli hraðar í vallar-
foxgrasi en í öðrum grastegundum
heldur það yfirburðum sínum að
þessu leyti langt fram í júlímánuð.
Sömu sögu er ekki að segja um
próteininnihaldið. Það er jafn mik-
ið og í öðrum grösum í upphafi
sprettutímans en styrkurinn fellur
hraðar. Vallarfoxgrastún eru yfir-
leitt slegin síðust allra túna og þess
vegna er hrápróteinhlutfallið áber-
andi lægra en af öðrum túnum eins
og kemur fram í fyrri töflunni.
Vallarfoxgras lengi lifi!
„Vallafoxgras vex óvi'ða órœktað
og hættir við að deyja út ef því er
sáð“.
Sigurður Sigurðsson, 1903.
Þrátt fyrir þversögnina í skond-
inni lýsingu Sigurðar á tegundinni
er þar ekkert ofsagt! Ending vallar-
foxgrass er í mörgum túnum afleit
og margir bændur hafa gefist upp á
ræktun þess af þeim sökum. Þetta
ætti samt ekki að koma á óvart því
að hvergi á byggðu bóli er vallar-
foxgrasið talin langlíf tegund.
Athugun í Eyjafirði sumarið
1996 sýndi að vallarfoxgrasþekja
minnkar ört fyrstu 10 árin frá sán-
ingu (6. mynd). Venjulega var vall-
arfoxgrasi sáð í blöndu með vallar-
sveifgrasi og túnvingli þannig að
þekja vallarfoxgrass náði sjaldan
hámarksþekju yfir 60 - 70% og í
10 ára gömlum túnum er meðal-
þekjan komin niður í um 30%.
Svona meðaltöl segja þó ekki alla
söguna. Dæmi er um að gróður-
þekja vallarfoxgrass hafi farið úr
60% niður í 10% á milli ára í kal-
lausu túni á Möðruvöllum í Hörg-
árdal. Lífeðlisfræðislegar ástæður
fyrir lélegri endingu vallarfoxgrass
eru langt frá því að vera fullþekktar
en hér verður engu að síður leitast
við að draga saman helstu þætti
sem vitað er að ráða miklu um end-
ingu vallarfoxgrass, auk annarra
þátta sem minna er vitað um.
Vetrarþol
Rannsóknir sýna að ungt vallar-
foxgras í það minnsta, er að eðlis-
fari jafn frost- og svellþolið og
harðgerðustu grastegundir (7.
mynd). Slök ending stafar þess
vegna fyrst og fremst af meðferða-
þáttum og óheppilegu staðarvali
sem leiðir til þess að ákveðið hlut-
fall plantna drepst á hverju hausti
vegna þess að vaxtarbrum ná ekki
Tafla 2. Breytingar á fóðurgildi vallarfoxgrass á sprettu-
tíma í samanburði við önnur túngrös.1)
Hæstu gildi2) Hallastuðlar, fall/viku3)
Grastegund FEm/kg þe Prótein, % FEm/kg þe Prótein, %
Vallarfoxgras 1,02 23,0 -0,034 -1,479
Vallarsveifgras 0,96 18,3 -0,026 -0,718
Língresi 0,97 23,8 -0,030 -1,204
Háliðagras 0,91 21,5 -0,031 -1,057
Snarrót 0,86 23,9 -0,020 -1,492
Túnvingull 0,89 23,2 -0,019 -1,334
’) Byggt á niðurstöðum Gunnars Ólafssonar (1979).
2) Miðað við 1. júní.
3) Hallastuðlar sýna hvað orku- og próteinstyrkur fellur um margar einingar
(Fe kg/þe og % prótein) í hverri viku frá frá hæsta gildi sem er um 1. júní.
10 - pR€VR 1/2001