Freyr - 01.02.2001, Blaðsíða 36

Markaðsaðgangstækifærin munu
þurfa að aukast og leiða til sívax-
andi erlendrar samkeppni. Eins
munu heimildir til framleiðslu-
tengds innanlandsstuðnings fara sí-
minnkandi og gera verður ráð fyrir
hertum reglum um stuðning til
landbúnaðar hvað sem fjölþættu
hlutverki hans líður. Hvemig vilj-
um við bregðast við þeirri þróun?
Dagar útflutningsstyrkja kunna
þegar að vera taldir. Ekki er á þá
treystandi til framtíðar. Sá niður-
skurður sem ísland tók á sig í Úrú-
gvæviðræðunum hvað varðar inn-
anlandsstuðning og útflutningsbæt-
ur hefur eingöngu átt sér stað á
pappímum. Því verður að líkind-
um ekki til að dreifa ef sömu for-
múlunni verður að lokum beitt í
yfirstandandi viðræðum.
Gildandi búvörusamningar
tryggja bændum óbreyttan stuðning
næstu árin og er það vel. Þennan
tíma ættum við að nota vel til að
huga að framtíðinni. Og með
þrengingu rammans hlýtur framtíð-
in í sívaxandi mæli að kalla á stuðn-
ingsaðgerðir utan hans. Við skulum
því huga vel að því hvort og þá
hvemig grænar stuðningsaðgerðir
geta samræmst markmiðum okkar
um framtíð íslensks landbúnaðar.
Styrkur íslensks landbúnaðar
liggur fyrst og fremst í gæðum og
hollustu afurðanna. Islenskir
bændur verða trúlega seint sam-
keppnisfærir í verði, en hinn er-
lendi neytandi gerir sér nú grein
fyrir því sem aldrei fyrr að verð og
gæði fara ekki alltaf saman. Is-
lenskur landbúnaður á mikilvæg
sóknarfæri í hinu fjölþjóðlega við-
skiptakerfi og þau skulum við nýta
til hins ítrasta.
í þessu sambandi er rétt að nefna
framkvæmd samningsins um holl-
ustuhætti og heilbrigði dýra og
plantna. Á síðustu vikum hafa
ýmsir kosið að líta á þessar skuld-
bindingar sem ógn. Það em þó
þessar sömu skuldbindingar sem
veita hagsmunum okkar vemd og
gefa þeim sóknarfæmm sem við
blasa þann kost að verða að vem-
leika. Tilfellið er samt að umheim-
urinn gerir ekki minni vísindalegar
kröfur til okkar en við gemm til
hans. Því tel ég brýnt að styrkja
fyrirkomulag þessara mála hérlend-
is. Ekki einungis til að fyrirbyggja
að smitefni berist til landsins. með
innfluttum vömm heldur líka til að
styrkja trúverðugleika okkar í aug-
um annarra. Hér þarf að vera öfl-
ugt og skilvirkt eftirlit með land-
búnaðarframleiðslu, okkur ber að
hafa öll vísindaleg sönnunargögn
tiltæk og við verðum að hafa
áhættumöt og -greiningar að leiðar-
ljósi. Umfram allt þurfum við að
getað sannað fyrir umheiminum
hversu heilnæmar afurðir okkar
em.
Með framsýni og fyrirhyggju bú-
um við íslenskum landbúnaði þá
björtu framtíð sem hann verðskuld-
ar.
um hlýnun himinhvolfsins
Ný viðvörun
janúar sl. var haldin ráðstefna
í Shanghai í Kína um
veðurfar á jörðinni. Þar var
því slegið föstu enn ákveðnar
en áður að andrúmsloftið fari
hlýnandi og að það sé vegna að-
gerða mannsins. Meðal fundar-
manna var Klaus Töpfer, en hann
stjórnar umhverfisverkefni Sam-
einuðu þjóðanna, UNEP, en á ráð-
stefnunni var kynnt ný skýrsla Al-
þjóðlegs starfshóps um veðurfar,
IPCC. Skýrslan er yfir 1000 bls.
og að henni unnu 639 sérfræðing-
ar. Ráðstefnan lýsti sig sammála
skýrslunni, sem og útdrætti sem
sendur verður þeim sem hafa hin
pólitísku völd í heiminum.
Þó að enn sé mörgum spuming-
um ósvarað í þessum efnum er ekki
lengur dregið í efa að hlýnun and-
rúmsloftsins síðustu hálfa öldina er
af völdum manna og að 10. áratug-
ur aldarinnar er hinn hlýjasti á jörð-
inni sl. 1000 ár.
Æ traustari heimildir berast nú
um veðurfar fyrr á öldum. Þær upp-
lýsingar fást m.a. með rannsóknum
á kóröllum og árshringjum trjáa og
við boranir í jökla. Þessar upplýs-
ingar gefa m.a. svör við því hvað sé
náttúrlegur breytileiki og hvaða
breytingar séu af mannavöldum.
Á hálendi á norðlægum slóðum á
jörðinni hefur útbreiðsla jökla
minnkað um 10% frá því um 1970.
ís á vötnum á norðlægum slóðum
leysir nú um hálfum mánuði fyrr en
fyrir einni öld.
Frá árinu 1750 hefur koltvísýr-
ingur (CO^) í andrúmslofti vaxið
um 31%, frá 280 ppm (milljónustu
hlutum) upp í 367 ppm. Sérfræð-
ingar telja að nú sé C02 í andrúms-
lofti örugglega hið hæsta í a.m.k.
420 þúsund ár.
Hiti á jörðinni hækkaði um 0,6°C
á jörðinni frá 1861-1990. Frá 1991-
2100 áætla sérfræðingar að hitinn
hækki um allt að 5,8°C og að lág-
marki um 1,4°C. Lægsta gildið er
þannig tvöfalt hærra en hækkun
hitans sl. 130 ár.
Þetta er meiri hækkun en áætluð
var árið 1995, sem stafar m.a. af
því að dregið hefur úr losun brenni-
steinsdíoxíðs, en sú lofttegund, sem
veldur súrri úrkomu, hafði kælandi
áhrif á andrúmsloftið.
Áætlanir um sjávarstöðu gera nú
ráð fyrir 9-88 cm hækkun sjávar íra
1991-2100 en gerðu ráð fyrir 14-94
cm hækkun árið 1995, en nú er reikn-
að með hægari bráðnunar á ís en þá.
Þær niðurstöður sem hér eru birt-
ar ættu að fá viðvörunarbjöllur til
að hringja á öllum byggðum bólum
á jörðinni, segir Klaus Töpfer.
(Bondebladet nr. 5/2001).
32 - f R6VR 1/2001