Freyr - 01.02.2001, Síða 34

hvað Island varðar. Rétt er að und-
irstrika, til að fyrirbyggja misskiln-
ing, að samningurinn verður áfram
í fullu gildi og myndar hann þannig
áframhaldandi grundvöll fyrir stöð-
ugleika í landbúnaðarviðskiptum
og frekari samningaviðræður. Hins
vegar verða aðildarríki ekki krafin
um aukin markaðsaðgang umfram
þann sem gildir í dag eða lækkun
styrkja til landbúnaðar fyrr en um
slíkt verður samið í framtíðinni.
Það fyrirkomulag sem Island
viðhefur um markaðsaðgang er
nokkuð opið og er innflutningur til-
tölulega fárra vörutegunda háður
stýringu eða magntakmörkunum.
Af þeim vörum sem falla undir
ríkjandi aðgang eru það einungis
blóm og grænmeti sem falla að
kvótastjómun en tollar em þá mis-
háir eftir árstíðum og framboði inn-
anlands. Innflutningsmagn annarra
vara er falla undir ríkjandi aðgang
ræðst alfarið af eftirspum en raun-
tollar eru fastir árið um kring.
Annað gildir um lágmarksað-
gang, en þar falla undir ferskar og
unnar kjötvömr, egg, smjör og ost-
ur. Það magn sem um ræðir nú á
síðasta framkvæmdarári er 95 tonn
fyrir nautakjöt, 345 tonn fyrir
kindakjöt, 59 tonn fyrir alifugla-
kjöt, 64 tonn fyrir svínakjöt, 86
tonn fyrir unnið kjöt, 53 tonn fyrir
smjör og 119 tonn fyrir osta.
Markaðsaðgangstækifærið er veitt
með þeim hætti að tollkvótar eru
auglýstir til umsóknar. Ef eftir-
spum eftir kvótum er meiri en það
magn sem til úthlutunar er ræðst út-
hlutunin af tilboðum sem aflað er
eftir útboði. Skuldbindingaskrá ís-
lands kveður á um að tollar á vömr
innan lágmarksaðgangs skuli vera
32% af þeirri tollabindingu sem
gildir um viðkomandi vömr.
Frá því skuldbindingamar tóku
gildi hefur innflutningur á fersku
kjöti verið fremur takmarkaður,
jafnvel enginn. Það skýrist ekki
síst af þeim ströngu heilbrigðis-
kröfum sem gerðar eru hérlendis,
en tollar hafa einnig haft sín áhrif á
áhuga innflytjenda í ljósi þess að
verð á íslenskum kjötvömm hefur
lækkað nokkuð frá viðmiðunar-
tímabili landbúnaðarsamningsins.
Takmörkuð nýting á tollkvótum
undir lágmarksaðgangi er algeng-
asta og harðasta gagnrýni sem ís-
land verður fyrir á vettvangi land-
búnaðarnefndarinnar. Tollkvóti
fyrir smjör hefur verið auglýstur ár-
lega en enginn innflutningur hefur
átt sér stað. Töluverður áhugi hefur
verið fyrir innflutningi á ostum og
hefur sá tollkvóti verið ágætlega
nýttur. Hvað varðar egg hefur toll-
kvótinn oftar en ekki verið nýttur
að fullu.
ísland hefur ennfremur verið
gagnrýnt innan landbúnaðamefnd-
arinnar fyrir að beita útboðum og
árstíðabundnum kvótum. Skoðanir
eru skiptar innan WTO um hvort
útboð samræmist reglum stofnun-
arinnar og er hér um framtíðarúr-
lausnarefni að ræða. Nýting árs-
tíðabundinna kvóta hérlendis hefur
verið ágæt í áranna rás og hefur
málflutningur íslands því miðast
við að samningsbundin markaðsað-
gangstækifæri hafí verið veitt í öll-
um tilfellum.
Markaðstmflandi stuðningur við
íslenskan landbúnað dróst töluvert
saman á fyrstu árum tíunda áratug-
arins í samanburði við viðmiðunar-
ár landbúnaðarsamningsins, svo
mikið að þegar WTO var stofnsett
uppfyllti ísland skuldbindingar sín-
ar um innanlandsstuðning án sér-
stakra aðgerða. Það sama hefur gilt
á framkvæmdartímabili samnings-
ins, ef frá er talinn sá vandi sem
verðbólga og gengisþróun hafa
skapað gagnvart skuldbindingar-
stigi íslands. Til að fara ekki yfír
leyfilegan heildarstuðning hefur Is-
land þurft að grípa til þess ráðs að
draga verðbólguþáttinn frá í til-
kynningum sínum, en sú ákvörðun
hefur sætt nokkurri gagnrýni þó
hún njóti stuðnings meðal annarra
ríkja í svipaðri stöðu.
Stuðningur við mjólkurframleið-
endur er langfyrirferðarmesti þátt-
urinn í framleiðslutengdum stuðn-
ingi Islands. Beingreiðslur til
sauðfjárbænda hafa verið taldar
fram sem grænar stuðningsaðgerðir
og varðar gagnrýni sem slíkar af
hálfu íslands, en skiptar skoðanir
hafa verið um mikilvægi þeirrar
framleiðslutengingar sem fyrir
hendi er í formi greiðslumarks og
sauðfjáreignar.
Ekki hefur reynst erfitt fyrir Is-
land að uppfylla skuldbindingar,
sínar hvað útflutningsstyrki varðar
enda hafa beinar útflutningsbætur
ekki verið greiddar í nokkur ár.
Túlkun og framkvæmd Islands á
samningi WTO um beitingu ráð-
stafana um hollustuhætti og heil-
brigði dýra og plantna er sú strang-
asta sem fram hefur komið á vett-
vangi WTO. Innflutningur á þeim
vörum, sem lög nr. 25/1993 um
dýrasjúkdóma og vamir gegn þeim
taka til, er bannaður þar til hann
kann að vera leyfður að því skilyrði
uppfylltu að sannað þyki að innflutt
vara beri ekki með sér smitefni er
valda dýrasjúkdómum. Ófrávíkj-
anlegt bann stenst ekki samnings-
skuldbindingar Islands og er því
mikilvægt að sú leið, sem hér hefur
verið valin, virði viðkomandi
ákvæði WTO-samninganna og sýni
að innflutningur geti átt sér stað og
að vísindaleg sjónarmið séu höfð
að leiðarljósi. Helst hefur það ver-
ið innan landbúnaðamefndarinnar
að athugasemdir hafa verið gerðar
við strangar kröfur íslands, sem
birtast þar í takmarkaðri nýtingu
sumra tollkvóta. I málflutningi Is-
lands hefur m.a. verið bent á að
hérlendar reglur taki mið af vís-
indalegum sönnunargögnum og
afbragðsgóðri sjúkdómastöðu bú-
stofna sem á rætur að rekja til alda-
langrar einangrunar landsins.
Áframhald umbótaferlisins
og áherslur íslands
í 20. gr. landbúnaðarsamningsins
er að finna ákvæði um áframhald
umbótaferlisins, þ.e.a.s. frekari
samningaviðræður sem ætlað er að
nálgast fyrrgreind langtímamark-
mið landbúnaðarsamningsins um
að draga verulega úr stuðningi og
30 - pR€VR 1/2001