Freyr - 01.02.2001, Qupperneq 28

Búskaparhættir
* Lífrænn landbúnaður
reglugerð nr. 219/1995
með breytingum nr. 90/1998,
nr. 395/1999 og nr. 946/2000
* Vistvænn landbúnaður
reglugerð nr. 504/1998 með breytingum
nr. 246/1999 og nr. 15/2000
* Almennurlandbúnaður
* Verksmiðjubúskapur
'S
c
M
>
V2
>
a
a
vc3
iy?
mjög hægfara og í litlu samræmi
við þær framfarir sem orðið hafa í
þessum efnum í flestum nágranna-
löndum okkar. Stórfelld fagleg
uppbygging í þágu lífræns búskap-
ar kemur fram í starfi rannsókna-
stofnana og háskóla víða um heim.
Til vitnis um þær framfarir var hin
glæsilega 13. alþjóðlega vísinda-
ráðstefna IFOAM sem haldin var í
Basel í Sviss á liðnu sumri. Vís-
indamenn eru famir að átta sig á
því að neytendur vilja kaupa lífrænt
vottaðar vörur í vaxandi mæli en
þær þurfa bændur að framleiða
með sem hagkvæmustum hætti. Á
ferðinni er nýsköpun í anda sjálf-
bærrar þróunar og því í takt við
tímann.
Markaður í vexti
Af erlendum vettvangi berast
stöðugt fréttir af vaxandi markaði
fyrir lífrænar afurðir. Víðast hvar er
eftirspurnin meiri en framboðið.
Haldnar eru glæsilegar vörusýning-
ar, t.d. BIO FACH í Þýskalandi, ár
hvert, og þekktar verslanakeðjur
taka virkan þátt í dreifingu lífrænna
vara af ýmsu tagi. Fjölbreytnin
eykst stöðugt og nær nú mun lengra
en til matvæla. Þær þjóðir sem
lengst er komnar eru með um 10%
landbúnaðarframleiðslunnar vott-
aða lífræna, t.d. Austurríki, en af
Norðurlöndunum eru Svíar og
Danir lengst á veg komnir. Island er
meðal þeirra landa sem skemmst er
komið á þessari braut með tæplega
1% af framleiðslunni (áætlað). Þótt
fjölbreytni innlendrar lífrænnar
framleiðslu hafi verið að aukast
virðist magnaukning hafa verið
lítil, miðað við önnur lönd. Vörum-
ar þurfa að vera sýnilegri á mark-
aðnum, þær eru seldar í tiltölulega
fáum verslunum og kynningarstarf
er ekki mikið. Þó er vitað að inn-
flutningur ýmissa lífrænt vottaðra
vömtegunda hefur aukist stórlega,
einkum undanfarin tvö ár, sem sýn-
ir að markaðurinn hér er í töluverð-
um vexti. Því miður em ekki til
töluleg gögn um framleiðslu og
sölu lífrænna vara, hvorki inn-
lendra né innfluttra. Eitt er víst að
óhætt er að mæla með aukinni
framleiðslu lífræns grænmetis og
garðávaxta.
Framtíðarhorfur
Staða lífrænnar ræktunar hefur
styrkst mikið á seinni ámm. Þessir
ræktunar- og búskaparhættir hafa
öðlast alhliða viðurkenningu og
haldi einhverjir að lífrænn búskap-
ur sé eingöngu fyrir hippa og sér-
vitringa fara þeir villu vegar. Fram-
tíðin á alþjóðavettvangi er björt,
markaðurinn vísar vegina og neyt-
endur ráða ferðinni. Stjórnvöld
víða um lönd hvetja til lífrænna bú-
skaparhátta, m.a. með aðlögunar-
stuðningi. Allt frá 1996 hefur verið
reynt að fá slíkan stuðning, þ.e.
sambærilegan þeim sem er veittur á
hinum Norðurlöndunum en það
hefur ekki tekist. Tillaga til þings-
ályktunar um það efni liggur nú
fyrir Alþingi. Hægt er að fá stuðn-
ing til lífrænnar ræktunar skv. bún-
aðarlagasamningi en aðeins til eins
árs sem nægir ekki til aðlögunar.
Hvað markaðinn varðar ætti að
hafa í huga að margir þeirra ferða-
manna sem koma til landsins, og
dveljast hér um lengri eða skemmri
tíma, eru vanir að kaupa lífrænar
vömr í heimalöndum sínum. Því
ættu verslanir og veitingastaðir að
nýta slíka möguleika betur en gert
er og að sjálfsögðu að kynna betur
lífræn matvæli o.fl. fyrir íslenskum
neytendum. Þá varpa ég fram þeirri
hugmynd að Garðyrkjuskóli ríkis-
ins beitti sér fyrir útbreiðslu alhliða
lífrænnar ræktunar í görðum þátt-
býlisbúa í samvinnu við viðkom-
andi sveitarfélög auk þess að stuðla
að eflingu þessara búskaparhátta
meðal garðyrkjubænda. Víða um
land eru sveitarfélög með starfsemi
í tengslum við Staðardagskrá 21
um sjálfbæra þróun. Lífræn garð-
rækt ætti að vera veigamikill þáttur
í því starfi, þar með safnhaugagerð,
gjarnan í anda vistmenningar
(permaculture). Þar með yrði dreg-
ið úr notkun tilbúins áburðar og eit-
urefna í þéttbýli þar sem mengun-
arhættan er mest, samanber t.d.
umræður um Elliðaámar.
Lokaorð
í ljósi þeirrar þróunar sem orðið
hefur í málefnum lífrænnar ræktun-
ar hér á landi tel ég þrennt brýnast
á þessu stigi:
a) að efla rannsóknir, kennslu og
leiðbeiningar
b) að veita bændum aðlögunar-
stuðning
c) að kynna lífrænar vörur betur
fyrir neytendum.
Hér þurfa greinilega margir að
leggja hönd á plóginn, bæði stjóm-
völd, félagasamtök og einstakling-
ar. Mikið hefur verið talað en
minna hefur verið um frámkvæmd-
ir. Við þurfum að taka lífræna rækt-
un mun fastari tökum.
24 - pR€VR 1/2001