Freyr - 01.02.2001, Blaðsíða 33

hefur verið nefnt lágmarksmark-
aðsaðgangur.
Reiknaður var út sá innanlands-
stuðningur, sem hvert aðildarríki
veitti að meðaltali á árunum 1986-
1988, og var stuðningurinn svo
skilgreindur eftir því hvort hann
var talinn markaðstruflandi/fram-
leiðsluhvetjandi eða ekki. Aðildar-
ríkin skuldbundu sig svo til að
lækka markaðstruflandi innan-
landsstuðning í jöfnum áföngum,
alls um 20% á sex ára fram-
kvæmdatímabili landbúnaðarsamn-
ingsins. Landbúnaðarsamningurinn
gerir skýran greinarmun á mark-
aðstruflandi styrkjum eða gulum
styrkjum annars vegar og ótengd-
um beingreiðslum eða grænum
styrkjum hins vegar. Grænn stuðn-
ingur skal standast þær kröfur að
hafa engin, eða í mesta lagi hverf-
andi lítil, áhrif er leiða til röskunar
á viðskiptum eða áhrif á fram-
leiðslu. Viðkomandi stuðning skal
veita skv. opinberri áætlun sem er
fjármögnuð af opinberum sjóðum
án tilfærslna frá neytendum.
Stuðningurinn skal ekki hafa þau
áhrif að vera verðstuðningur við
framleiðendur. Aætlani, sem fallið
geta undir þessi skilyrði, eru m.a.
almenn þjónusta við landbúnað og
landsbyggð, birgðahald vegna
fæðuöryggis, matvælaaðstoð inn-
anlands, aðstoð vegna skipulags-
breytinga, greiðslur skv. áætlunum
um umhverfisvemd eða svæðis-
bundna aðstoð og beinar greiðslur
til framleiðenda. Ótengdur tekju-
stuðningur má ekki tengjast fram-
leiðslutegund eða -magni; ljárhæð-
ir skulu hvorki tengjast eða byggj-
ast á innanlands- eða alþjóðaverði
vöru sem er framleidd né tengjast
eða byggjast á framleiðsluþáttum;
og framleiðsla skal ekki vera skil-
yrði fyrir móttöku slíkra greiðslna.
Loks undanskilur landbúnaðar-
samningurinn beinar greiðslur síiv.
framleiðslutakmarkandi áætlunum
frá skuldbindingum um lækkun ef
slíkar greiðslur miðast við ákveðin
svæði og ákveðinn afrakstur, eða ef
slíkar greiðslur em inntar af hendi
vegna 85% eða minna af gmnn-
framleiðslumagni, eða ef greiðslur
fyrir búpening fara eftir föstum
fjölda dýra (bláar stuðningsaðgerð-
ir).
Hvað varðar útflutningsstyrki
kveður landbúnaðarsamningurinn á
um að dregið skuli úr þeim, bæði í
formi fjárframlaga og að því er
varðar vömmagn. Magn þeirra
vara, sem nýtur útflutningsbóta hjá
hverju aðildarríki, hefur þannig
dregist saman um 21% á fram-
kvæmdatímabilinu og fjárframlög
um 36%.
Allar þessar skuldbindingar eru
dregnar saman í staðfesta skuld-
bindingaskrá fyrir hvert aðildarríki
þar sem finna má allar nauðsynleg-
ar upplýsingar um tollabindingar,
tollkvóta, innanlandsstuðning, og
útflutningsstyrki til að gera öðmm
aðilum kleift að fylgjast með að
viðkomandi skuldbindingar séu
virtar.
Sérstök landbúnaðamefnd starfar
á vettvangi WTO með það megin-
verkefni að fylgjast með fram-
kvæmd skuldbindinga. Hverjum
samningsaðila ber að tilkynna
nefndinni um framkvæmd allra
skuldbindinga og byggist eftirlit
nefndarinnar jafht á slíkum tilkynn-
ingum og rétti samningsaðila að
vekja athygli á mögulegum brota-
lömum í framkvæmd annarra.
Beiting ráðstafana um
hollustuhætti og heilbrigði
dýra og plantna
Það var ekki síst til að fyrir-
byggja útbreiðslu tæknilegra við-
skiptahindrana að ákveðið var að
gera sérstakan samning um beit-
ingu ráðstafana um hollustuhætti
og heilbrigði dýra og plantna, sam-
hliða landbúnaðarsamningi WTO.
Talin var veruleg hætta á að tækni-
legar viðskiptahindranir yrðu dul-
búnar sem heilbrigðiskröfur með
það að markmiði að vemda innan-
landsframleiðslu og því nauðsyn-
legt að setja skýrar reglur um beit-
ingu heilbrigðisráðstafana umfram
það sem sérsamningur WTO um
tæknilegar viðskiptahindranir
kveður á um.
Samningurinn gefur aðildarríkj-
um þann rétt að gera nauðsynlegar
ráðstafanir til að vemda líf eða
heilbrigði manna, dýra eða plantna,
að því tilskildu að slíkar ráðstafanir
brjóti ekki í bága við ákvæði hans.
Grundvallarregla samningsins er að
aðilar skulu sjá til þess að þessum
ráðstöfunum sé einungis beitt að
því marki sem er nauðsynlegt, að
þær byggist á vísindalegum meg-
inreglum og sé ekki viðhaldið án
fullnægjandi vísindalegra sönnun-
argagna. Ennfremur ber aðilum að
sjá til þess að ráðstafanir þeirra
byggist á áhættumati, að tillit sé
tekið til markmiðsins um að draga
úr neikvæðum áhrifum á viðskipti,
að tilviljanakennd eða óréttlát mis-
munun eigi sér ekki stað og að ráð-
stöfunum sé ekki beitt með þeim
hætti sem hefði í för með sér dulda
hindmn í alþjóðaviðskiptum.
Eina undanþágan frá gmndvall-
arreglunni er ákvæði í 5. gr. samn-
ingsins um að aðili geti samþykkt
bráðabirgðaráðstafanir þegar við-
komandi vísindaleg sönnunargögn
eru ófullnægjandi, þ.m.t. á gmnd-
velli upplýsinga frá hlutaðeigandi
alþjóðastofnunum. Við slíkar að-
stæður skulu aðilar leita eftir
nauðsynlegum viðbótarapplýsing-
um fyrir hlutlægara áhættumat og
endurskoða ráðstafanir um holl-
ustuhætti eða heilbrigði dýra og
plantna í samræmi við það innan
hæfilegs tíma. Akvæði þetta hefur
verið túlkað mjög þröngt af kæm-
nefndum og áfrýjunamefnd WTO,
en það veitir hinni svokölluðu var-
úðarreglu afmarkað bráðabirgða-
skjól.
Sérstök nefnd um hollustuhætti
og heilbrigði dýra og plantna starf-
ar á vettvangi WTO með það meg-
inverkefni að hafa eftirlit með
framkvæmd samningsins.
Framkvæmd skuldbindinga
og reynsla íslands
Framkvæmdatímabili landbún-
aðarsamningsins lýkur á þessu ári
FréIYR 1/2001 - 29