Freyr - 01.02.2001, Blaðsíða 19

Má halda túnfífli
í skefjum með réttri áburðargjöf?
Við lestur sérhæfðra er-
lendra vísindarita rekst
maður sjaldan á greinar
sem eiga beint erindi til
íslenskra bænda. Það gerðist þó á
síðasta ári þegar ég var að lesa
tímaritið Science, en þá rakst ég á
grein sem fjallaði um umhverfis-
væna aðferð til að losna við fífla úr
túnum. Vegna þess að ég kannaðist
við fxfla sem vandamál í sumum ís-
lenskum túnum las ég þessa grein
með athygli og hef síðan gluggað í
íslenskar niðurstöður til að kanna
hvort þessi umhverfisvæna aðferð
geti einnig átt við hérlendis.
Erlendar niðurstöður
Greinin í Science var frásögn og
yfirlit úr vísindagrein í öðru riti
sem nefnist Ecologocal Applica-
tions og segir frá því að túnfífli
megi halda niðri með því að tak-
marka aðgang að kalíáburði. Nið-
urstöðumar byggja á athugunum á
elstu jarðræktartilraunum í heimi,
tilraunareitunum í Rothamstead í
Bretlandi, sem hefur verið fylgst
með og borið á kerfisbundið síðan
1856. Einnig var byggt á áburðar-
tilraunum í gróðurhúsi og athugun-
um á allmörgum túnum í Minne-
sota í Bandaríkjunum.
I Rothamstead vakti það athygli
að sumir tilraunareitir voru heiðgul-
ir af fíflum, en umhverfis þá vom
algrænir reitir grónir grösum og
engum fíflum. Athugun sýndi að K-
áburður olli allt að tvítugfaldri
aukningu í hlutdeild túnfífla. í
gróðurhúsatilraununum kom fram
að túnfífill inniheldur meira kalí en
túngrös og virðist hafa meiri þörf
fyrir auðleyst kalíum. I bandarísku
túnunum var K-innihald túnfífla
hærra eftir því sem hlutdeild þeirra
var meiri í túnunum. Allar þessar
niðurstöður benda til þess að túnfíf-
Bjarni E.
Guðieifsson,
sérfræðingur,
Möðruvöllum
illinn sé lélegur keppinautur gras-
tegundanna um kalíforða jarðvegs-
ins, og honum megi halda niðri með
því að takmarka kalíáburð. Ekki
komu fram raunhæf áhrif af annarri
áburðamotkun nema hvað hlutdeild
fífla jókst svolítið við kölkun og
hækkun sýmstigs, en þau áhrif vom
miklu minni en kalíáhrifin.
íslensk reynsla
Þetta leiðir hugann að því að oft-
sinnis hefur maður undrast það að
sum tún á Islandi litast gul á sumrin
vegna blómstrandi fífla eða sóleyja,
en illgresið nær sér oft ekki á strik á
öðrum nærliggjandi spildum.
Einnig em fíflar oft til vandræða í
túnblettum umhverfis íbúðarhús.
Hver er ástæðan? Er skýringin
kannski hátt kalímagn jarðvegsins
sem eykur samkeppnishæfni
fíflanna? Hefur kalímagn í sumum
túnum kannski aukist um of vegna
mikils búfjáráburðar á heimatúnin
og hafa menn kannski borið of
mikið kalíum á túnbletti umhverfis
íbúðarhúsin? Til að fá staðfestingu
á þessu vom skoðaðar kalítölur í
einni áburðartilraun á Akureyri og
nokkmm spildum í Eyjafirði þar
sem fíflar hafa verið til vandræða.
Stuðst var við upplýsingar um
jarðveg, gróðurfar og uppskem.
Tún á Möðruvöllum
A Möðruvöllum hefur við og við
verið gert gróðurmat á öllum tún-
um Tilraunastöðvarinnar og einnig
tekin jarðvegssýni, og hefur þetta
stundum verið birt í Skýrslum um
jarðræktarrannsóknir í Fjölriti
Rala. Hlutdeild fífla er mest í frjó-
sömustu túnunum heima við bæ-
inn. Nánast aldrei fer þó hlutdeildin
upp fyrir 5-10%. Hér verða skoð-
aðar tölur úr jarðvegsefnagreining-
um frá ámnum 1991 og 1997. Sam-
anburður á niðurstöðum jarðvegs-
sýna á milli þessara tveggja ára
kann að vera vafasamur vegna þess
að fyrra árið voru efnagreiningarn-
ar gerðar á Keldnaholti (og þá ekki
mæld Ca-tala), en seinna skiptið
vom mælingar gerðar á Akureyri.
Túnin á Möðruvöllum em þrenns
konar, móatún heimavið, mýratún
neðan bæjar og sandtún á bökkum
Hörgár. Að meðaltali fyrir bæði ár-
in eru fíflar í öllum móatúnum
(100% túnanna), 58% mýratúnanna
og 45% sandtúnanna. Túnin í
hverjum flokki eru það fá að ekki
er hægt að bera saman útbreiðslu
fffla á hverri jarðvegsgerð, en sé
tekið meðaltal allra túna bæði árin
verður niðurstaðan þessi (tafla 1).
Hér er augljóslega mest er af
Tafla. 1
Hlutdeild .larðvegsefnagreiningar
fífia, % Fjöldi túna Sýrustig, pH P-tala K-tala Ca tala
5-10 7 5,49 11,9 1,9 13,3
<5 13 5,55 7,1 U 12,7
0 11 5,45 6,1 1,0 11,0
FR€VR 1/2001 - 15