Freyr - 01.02.2001, Blaðsíða 16

þegar vallarfoxgras er
slegið.
Beit
Af einhverjum
ástæðum er það út-
breidd skoðun að valla-
rfoxgras þoli mjög illa
beit. Engar innlendar
rannsóknir eru til sem
styðja þessa skoðun.
Erlendar heimildir sýna
einnig að vallarfoxgras
þolir vel beit við
eðlilegan beitarþunga.
Rannsóknir á gróð-
urfari túna, beitartil-
raunir með sauðfé á
Hesti í Borgarfirði
(eftir Aslaugu Helga-
dóttur 1987) og
athuganir á kúahaga á
Möðruvöllum (Þóroddur Sveinsson
2000) benda til þess að hlutdeild
vallarfoxgrass minnki ekki af
völdum beitar sérstaklega. Áslaug
Helgadóttir (1987) ályktaði að vall-
arfoxgras þoli betur að vera bitið vor
og haust en að vera slegið snemma
sumars. Mér eru minnisstæð orð
Einars Gíslasonar á Skörðugili á
einhverjum Ráðanautafundinum
þegar allir voru að kvarta undan
endingarleysi vallarfoxgrass. Þar
greindi hann frá því að hann beitti
hrossum á gamla
Engmo vallarfox-
grastúnið heima hjá
sér allt árið um hring
án þess að sæi nokk-
uð á því!
Orkuforói
(>150 - 200 kg N/ha)
hefur einnig sýnt sig að
skerða verulega vetrar-
þol og þar með endingu
vallarfoxgrass. Það er
vegna þess að köfnun-
arefnið raskar eðlileg-
um líffærahlutföllum
plöntunnar. Fosfór, en
þó sérstaklega kalí ér
hins vegar talið auka
vetrarþol vallarfoxgrass
sem og annarra grasa.
Sjúkdómar
Vallarfoxgras er mót-
tækilegt fyrir margs
8. mynd. Endurvöxtur vallarfoxgrass. A. Kynsproti vallarfoxgrass
sleginn, hliðarlaukar taka að vaxa. B. Kynsprotinn drepst en hliðar-
laukar myndast og lifa af veturinn ef þeir haldast geldir. Efblómvísa-
ræsing verður í hliðarlaukum drepast þeir einnig við seinni slátt og konar vírus- og sveppa-
nýir hliðarlaukar úr hliðarlaukunum myndast. Þessir laukar ná litlum • j- . •
þroska og hafa þess vegna takmarkað vetrarþol. Þetta getur verið -! "
ástæða þess að vallarfoxgras þolir illa að vera slegið snemma. sJaldan til vandræða
Myndirfrá Bjarna E. Guðleifssyni, 1982
jarðvegi en kölkun bætir verulega
endingu þess. Það er viðkvæmara
en önnur grös fyrir töfum á
áburðargjöf á vorin. Tilraun á
Korpu bendir einnig til þess að
ending vallarfoxgrass í blöndu með
vallarsveifgrasi skerðist verulega ef
köfnunarefnisáburðinum er skipt á
milli slátta. Áhrifin komu fram í
minni uppskeru og minni hlutdeild
vallarfoxgrass í fyrri slætti vorið
eftir að áburðinum er skipt. Köfn-
unarefnisáburður í ofurskömmtum
8000
7000
_ 6000
6Q
■g
a 5000
B
•5 4000
=
Slegið loðið
Slegið snöggt
Uppskera alls
=S 2000
•2,
S
1000
Áburður
Innlendar rann
sóknir benda til þess (| 3000
að áburður geti haft
talsvert að segja um
endingu vallarfox-
grass. Vallarfox-
grasið svarar vel
áburðargjöf og
þrífst best í vel loft-
ræstum og frjósöm-
um jarðvegi. Það
getur vaxið í súrum
Slegið loðið
Slegið snöggt
1. sláttur
10 20 30 40 50
Sláttútím 1. sláttar, dagar frá 1. júní
9. mynd. Áhrif sláttutíma fyrri sláttar og sláttunándar á uppskeru vallarfox-
grass mælt í fóðureiningum. Úr tilraun á Möðruvöllum í Hörgárdal 1999
þannig að aðgerða sé
þörf. Þekkt var erlendis
að ákveðinn stöngulryðsveppur
minnkaði vetrarþol vallarfoxgras-
stofna en á því var ráðin bót með
kynbótum. Hér á landi er ekki vitað
um að ryðsveppir, sem geta verið
mjög skæðir á grösum hér á landi,
angri vallarfoxgras. Blaðbletta-
sveppurinn Rliynchosporium
orthosporum (10. mynd) hefur hins
vegar farið illa með vallarfoxgras á
tilraunastöðinni Korpu í einstaka
ári (Halldór Sverrisson, persónu-
legar upplýsingar).
Mesti skaðvald-
urinn í vallarfox-
grasi hér á landi er
án efa túnamítillinn
(11. mynd). Mítill-
inn veldur mestum
usla á þurrviðra-
sömustu svæðum
landsins á Norður-
og Austurlandi þar
sem hann er land-
lægur. Þótt túnamít-
ill nærist á mörgum
grastegundum er
hann sólgnastur í
vallarfoxgras og
þar eru skemmdir
af hans völdum oft
sýnilegar. Hann sést
þó sjaldan fyrstu
60
12 - f R€VR 1/2001