Freyr - 01.02.2001, Blaðsíða 30

Ráðunautafundur 2001
Islenskur landbúnaður
og alþjóðlegt samstarf
1. ESB og íslenskur
land^únaður
Guðmundur B.
Aherslubreytingar
Meginmarkmið endurskoðunar-
EES-samningurinnn
Hin sameiginlega landbúnaðar-
stefna ESB er ekki hluti af EES-
samningnum, en það eru nokkrir
þættir í samningnum sjálfum, sem
snerta landbúnað. Einnig fylgja
nokkrir sérsamningar, sem varða
viðskipti með landbúnaðarvörur.
EES-samningnum fylgir sérstak-
ur tvíhliða samningur milli ESB og
íslands um tollaívilnanir í viðskipt-
um með nokkrar tegundir landbún-
aðarafurða. Þarna eru fyrst og
fremst á ferðinni ýmsar afurðir sem
eru ekki ræktaðar hér á landi en
einnig nokkrar grænmetistegundir
og afskorin blóm. Einungis er um
að ræða árstíðabundna lækkun á
tollum yfir vetrarmánuðina.
Bókun 3 er hins vegar hluti af
samningnum, en hún tekur til við-
skipta með unnar landbúnaðarvör-
ur. Þar er hugmyndin sú að þáttur
úrvinnslunnar sé tollfrjáls, en jafn-
aður sé aðstöðumunur framleiðend-
anna vegna þess að landbúnaðar-
hráefnið sé misdýrt á svæðum við-
semjendanna. Innflutningsgjöld eru
ákveðin út frá þessu sjónarmiði.
Þessi bókun hefur verið í endur-
skoðun um árabil.
í EES samningnum sjálfum eru
ákvæði um að stefna að auknu
frjálsræði í viðskiptum með land-
búnaðarafurðir og að reglulega
skuli efnt til skoðunar á möguleik-
um til þessa.
Loks er að geta Viðauka I við
EES-samninginn sem hefur að
geyma ákvæði varðandi heilbrigði
dýra og plantna. Island hefur notið
víðtækra undanþágna frá viðaukan-
Guðmundur B.
Helgason,
ráöuneytis-
stjóri
landbúnaðar-
ráðuneytisins
um. Akvæði varðandi fisk tóku
gildi 1. janúar 1999, en ákvæðin
um landbúnað eru enn undanþegin,
þótt viðræður um mögulega endur-
skoðun standi nú yfir. Samningur-
inn raskaði því ekki innflutnings-
bönnum sem í gildi höfðu verið um
innflutning á dýrum og ýmsum bú-
fjárafurðum til Islands.
Landbúnaðarstefna ESB
Hér má sjá markmið landbúnað-
arstefnu ESB eins og henni er lýst í
Rómarsáttmálanum.
Landbúnaðarstefna ESB er
vemdarstefna. Markaðurinn er að
vísu sameiginlegur og vemdin er
því gagnvart samkeppni utan að.
Ber stefnan þess merki að hafa ver-
ið mótuð á tímum þegar nægt mat-
vælaframboð var áhyggjuefni. I
raun hefur offramboð verið hinn
sanni vandi. Að því leytinu má
segja að stefnan, eins og hún var
rekin um langa hríð, hafi beðið
skipbrot. Það var ekki síst vegna
Úrúgvæviðræðnanna innan GATT
að endurskoðun á landbúnaðar-
stefnunni fékk byr undir báða
vængi.
Meginendurskoðunin fór fram
1992 en á henni var hnykkt 1999,
einkum með tilliti til yfirvofandi
stækkunar Sambandsins til austurs.
Aherslubreytingarnar sem hér
komu fram breyttu landbúnaðar-
stefnunni í veigamiklum atriðum.
innar 1992 var að draga úr ójafn-
væginu milli framboðs og eftir-
spumar og stuðla að markaðsaðlög-
un og bættri samkeppnishæfni.
Áherslubreytingin endurspeglar
þær nýju leikreglur, sem settar vom
um styrki og stuðningsaðgerðir í
Úrúgvæviðræðum GATT.
Þannig er lægra verð til framleið-
anda jafnað með hærri beinum
greiðslum til þeirra.
Jafnframt koma umhverfissjón-
armið til sögunnar og farið er að
skoða landbúnaðinn í víðara sam-
hengi. Litið er til fjölþætts hlut-
verks hans, m.a. hvað varðar um-
hverfismál, menningarmál og út frá
byggðasjónarmiðum. Þessa þætti
beri að rækta og styrkja sem hluta
af landbúnaðarstefnunni.
Seinni endurskoðunin hnykkir á
þessum sjónarmiðum. Styrkimir
taka enn frekar mið af hugmynd-
inni um hið fjölþætta hlutverk land-
búnaðarins. Ferðaþjónusta er
styrkt, sem og aðgerðir sem gera
framleiðsluna umhverfisvænni og
til að þróa nýjar greinar eða afurðir.
Flest bendir til þess að í framtíð-
inni verði þróunin áfram á sömu
braut, þ.e.a.s. dregið verði úr fram-
leiðslutengdum stuðningi en
áherslan lögð á styrki sem teljast
ekki markaðstruflandi.
Styrkir til landbúnaðar
Útgjöld til landbúnaðarmála er
um það bil helmingur af fjárlögum
ESB. Styrkimir em margbreytileg-
ir og taka auðvitað mið af landbún-
aði eins og hann er stundaður innan
ESB.
Gripastyrkir em veittir á hvem
26 - Fréyr 1/2001