Freyr - 01.05.2003, Side 16

□ Kjöt
■ Slátraö
flSeldir
11 Dauðir
Mynd 8. Afdrif nautkálfa fæddra árið
2002, %.
JÁKVÆÐ ÞRÓUN
JÚGURHEILBRIGÐI
Mælingar á frumutölu sýna já-
kvæða mynd af þróun í júgurheil-
brigði á milli áranna 2001 og
2002. Beint meðaltal allra mæl-
inga var að þessu sinni 313 (331)
þús./ml og þegar það er reiknað
sem meðaltal af margfeldismeðal-
tali einstakra kúa er það 249
(263). Mynd 7 sýnir meðaltöl eft-
ir héruðum. Sú mynd er mjög
áþekk því sem verið hefúr síðustu
ár. Eins og á síðasta ári eru Dala-
menn þama í framvarðarsveitinni,
en athygli vekur að stærstu mjólk-
urframleiðslusvæðin em eins og
áður í þessum efnum í slöku með-
allagi. Þegar niðurstöður efna-
mælinga í skýrsluhaldinu em
skoðaðar vekur hins vegar mesta
Kvígukálfar 2002
□ Ásettar
■ Kjöt
n Slátrað
□ Dauðar
Mynd 9. Afdrif kvígukálfa fæddra
árið 2002, %.
furðu hinn mikli fjöldi mjólkur-
framleiðenda sem nýtir sér ekki
þessa þjónustu mjólkuriðnaðarins.
Það virðast vera yfir 20% kúnna í
skýrsluhaldinu sem þessar mæl-
ingar skortir hjá. Það er ljóst að
hinn einstaki bóndi, sem nýtir sér
ekki þessar mælingar er að missa
af mikilvægu stjómtæki hvort sem
um er að ræða frumutölumælingar
gagnvart júgurheilbrigði kúnna
eða efhamælingamar sem hjálpar-
tæki í markvissri fóðmn og rækt-
unarstarfi. Að síðustu kemur þetta
fram sem vemlega vannýttir rækt-
unarmöguleikar í hinu sameigin-
lega ræktunarstarfi í samanburði
við það sem ætti að vera einfalt og
auðvelt. Þetta bitnar á eiginleikum
sem ég held að allir mjólkurfram-
leiðendur geti verið sammála um
að varða afkomu mjólkurfram-
leiðslunnar miklu bæði í bráð og
lengd (júgurhreysti kúnna og
efnasamsetning mjólkurinnar).
Þegar forgun á kúm á árinu er
skoðuð kemur í ljós að góð heilli
virðist mega greina örlítinn já-
kvæðan viðsnúning í þeirri öfúg-
þróun sem verið hafði um langt
árabil með sífellt aukið hlutfall
förgunar með hverju ári. A síðasta
ári virtist votta fyrir slikri breyt-
ingu og nú er hún greinileg. Skráð
er förgun hjá samtals 7427 kúm
sem er 26,2% (27,5) kúnna. Þegar
horft er á forgunarástæður kemur í
ljós að eins og áður er júgurbólg-
an sá meinvaldur sem heggur
langsamlega stærstu skörðin í
stofninn, eða 34,6% (35,7) förg-
unar vegna þess þáttar. Þar til við-
bótar er 15,1% (14,9) kúnna farg-
að vegna spenastigs, júgur- eða
spenagalla, þannig að hlutur þess-
ara þátta, sem tengjast beint júg-
urhreysti, er yfírgnæfandi og líkur
og áður. Að vísu má benda á að
skráning á forgunarástæðum er
gleggri í ár en á síðasta ár því að
nú eru 9% (11,1), sem hafa aðeins
annað skráð sem forgunarástæðu.
Aðrir þættir, sem nokkuð gera sig
gildandi í förgunarástæðum, eru
ófrjósemi sem eru banabiti í
12,4% (9,6) tilvika og lélegar af-
urðir sem mælast með 9,6% (9,0).
Astæða er til að benda á að gagn-
vart síðasta þættinum væri æski-
legt að sjá miklu hærra hlutfall því
að sá þáttur hlýtur öðru fremur að
mæla hve mikið svigrúm hinn ein-
staki mjólkurframleiðandi hafði
til að taka til í hjörð sinni. Förgun
vegna júguróhreysti og ófijósemi
er yfirleitt ekki umflúin og tæpast
æskileg.
I þessari hefðbundnu yfirferð á
niðurstöðunum skal að síðustu
gefa yfirlit um kálfana sem fædd-
ust á árinu. Kynhlutfall er eins og
áður skekkt en mjög áþekkt og áð-
ur, 53,4% (53,5) fæddra kálfa
voru nautkálfar. Heldur dregur úr
tíðni tvíkelfinga og vom um 1,4%
(1,5) allra burða þar sem fæddir
vom tveir eða fleiri kálfar.
Mynd 8 sýnir afdrif fæddra
nautkálfa og skífúritið á mynd 9
sýnir hliðstæða skiptingu fyrir
kvígumar. Það sem helst vekur at-
hygli og má lesa úr þessum mynd-
um er að hin alvarlega þróun síð-
ari ára með hækkandi hlutfall
dauðfæddra kálfa, eða kálfa sem
drepast, við burð hækkar enn og
er orðið umtalsvert hærra en er að
finna hjá mjólkurkúakynjum í
öðmm löndum. Þama má einnig
greinilega sjá þróun í þá átt að það
dregur úr ásetningi á kálfúm til
kjötffamleiðslu. Slíkt endurspegl-
ar að sjálfsögðu þá dapurlegu af-
komuþróun sem verið hefur í
nautakjötsframleiðslunni hér á
landi á síðustu ámm. Það hlýtur
að vera umhugsunarefni að við
þær aðstæður, sem nú em á kjöt-
markaði hér á landi, er ekki ólík-
legt að minnkandi framboð á
nautakjöti á markaði hljóti til
lengri tíma litið að leiða til varan-
legs taps á hlutdeild nautakjöts í
kjötmarkaðinum hér á landi.
116- Freyr 4/2003