Freyr - 01.05.2003, Blaðsíða 45

gripa, þar sem ættartengsl eru vel
þekkt, og góð skráning er fyrir
hendi um þá eiginleika sem rann-
saka skal hjá viðkomandi gripum.
Við rannsóknir á nautgripum er
mjög mikið um að valdir eru
dætrahópar undan stórum hálf-
bræðrahópum nauta, sem auð-
fundir eru víðast í dag eins og
ræktunarstarf i nautgriparækt er
skipulagt. í erfðagreiningu er
greindur mikill fjöldi svonefhdra
örtungla, sem eru þekktir bútar á
litningunum. Þegar erfðagreining-
in liggur fyrir er síðan tölfræðileg-
um aðferðum beitt til að leita uppi
möguleg svæði, þar sem fram
kemur skipting samkvæmt hefð-
bundnum erfðareglum, sem sýna
samhengi við mælingar þeirra eig-
inleika sem verið er að rannsaka.
Finnist slik svæði eru þau skil-
greind sem merkisvæði fyrir við-
komandi eiginleika (QTL). Þegar
slíkt samband er fundið telja menn
að þama sé fundið svæði í gena-
menginu þar sem séu erfðavísar,
sem hafa áhrif á viðkomandi eig-
inleika. Þessa þekkingu má síðan
nýta við val einstaklinga fyrir við-
komandi eiginleika. Eitt einfald-
asta dæmi um nýtingu á slíkum
upplýsingum er þegar um er að
ræða albræðrahópa eftir fósturvís-
flutninga. Ef faðirinn er þekktur að
því að vera arfblendinn vegna
erfðamarka (QTL) vegna eigin-
leikans er með einfaldri prófun
hægt að finna þá kálfa, sem fengið
hafa jákvæða þáttinn frá foðumum
en farga strax þeim sem erft hafa
neikvæða þáttinn og er því lítil
ástæða til að kosta til ffekari próf-
unar á slíkum einstaklingum.
Mikil skráning eiginleika
STYRKIR RANNSÓKNARSTARF
Dana OG Svía
Danir og Svíar em með í gangi
eitt umfangsmesta rannsóknar-
verkefni í heiminum á þessu sviði
hjá nautgripum og beinist það að
svartskjöldóttu kúnum í þessum
löndum. Þegar era komnar fram
niðurstöður sem farið er að nýta í
ræktunarstarfinu. Það, sem öðra
fremur skapar þessum þjóðum
forskot í slíkum rannsóknum, er
að í þessum löndum er miklu um-
fangsmeiri skráning á fjölda eig-
inleika en dæmi er um í öðram
löndum. Þetta á ekki hvað síst við
um eiginleika, sem tengjast frjó-
semi, sjúkdómum og fleiri eigin-
leikum með lágt arfgengi. Það er
einmitt hvað frekast vegna slíkra
eiginleika, sem menn binda vonir
við að finna merkisvæði. Með því
kunnu að opnast miklu meiri
möguleikar til þess að vinna
markvisst ræktunarstarf með hlið-
sjón af þessum eiginleikum en til
þessa hafa verið fyrir hendi.
Fjölmörg fleiri ákaflega áhuga-
Molar
Tvenns konar land-
BÚNAÐUR í NOREGI?
Landbúnaðarráðherra Noregs,
Lars Sponheim, boðar þá stefnu
í norskum landbúnaði að í land-
inu verði stundaður tvenns kon-
ar landbúnaður, annars vegar
landbúnaður þar sem lögð er
áhersla á magn búvara og lágan
framleiðslukostnað og hins veg-
ar á sérmerkta framleiðslu og
þjónustu sem búin veita, svo
sem móttöku ferðamanna og
náttúruupplifun hvers konar.
Nú eru um 60 þúsund býli í
byggð í Noregi og ráðherrann
spáir þvi að þau geti verið kom-
in niöur í 40 þúsund eftir 10 ár.
Hann gerir sér vonir um að
helmingur þeirra bænda, sem
hafa ekki aðstöðu til eða treysta
sér ekki til að stækka bú sín og
lækka framleiðslukostnaðinn,
eins og stefnt er að í alþjóða-
samningum um búvörufram-
verð rannsóknarsvið er fjallað um
í ritinu, t.d. möguleika á því með
að geta nákvæmnisrannsóknum
varpað skýrara ljósi á hvemig
ýmsum lífeðlisfræðilegum og
hormónastýrðum eiginleikum er
stjórnað með erfðaskilaboðum.
Margir lífeðlisfræðilegir ferlar í
ffamleiðsluferlum era mjög flókn-
ir og samspil þátta mikið og jafn-
vel stundum óljóst hvað er orsök
og hvað afleiðing. Aukin þekking
í þeim efnum á hins vegar að geta
auðveldað okkur að mæta þörfúm
gripanna á sem bestan hátt og
þannig geta betur mætt auknum
þörfum þeirra vegna meiri fram-
leiðslugetu.
Hafi lestur á þessu greinarkomi
vakið forvitni einhverra til að
kynna sér nánar efni framan-
greinds rits er tilganginum náð.
leiðslu, eigi sér framtíð í sér-
vöru- og þjónustubúrekstri.
Formaður Norsku bændasam-
takanna, Bjame Undheim, telur að
norskur landbúnaður verði að gera
sérstakan samning við ríkið eftir
að nýr WTO-samningur hefur
gengið I gildi, annars eigi norskur
landbúnaður sér ekki lífvænlega
framtíð.
(Bondebladet nr. 7/2003).
Eftirlit með kúariðu í
ESB
Árið 2002 voru gerð 10,4 mill-
jón kúariöupróf á nautgripum í
ESB. Það var fyrsta árið sem
öll lönd í sambandinu gátu fram-
kvæmt slíkt próf á öllum naut-
gripum sem slátrað var 30 mán-
aða og eldri. Sýktir gripir reynd-
ust vera 2.081 eða 0,02% af
rannsökuðum gripum.
(Internationella Perspektiv
nr. 12/2003).
Freyr 4/2003 - 451