Freyr - 01.05.2003, Síða 38

samt nú til betri vegar. Allar slíkar
upplýsingar er mikilsvert að geta
skoðað við val nautsmæðranna, en
frumutölumælingar eru þar mikil-
vægustu skráðu upplýsingamar
sem nú em fyrir hendi.
Þá er það skilyrði, sem gera þarf
til nautsmæðra, að þær séu úrvals-
gripir og gallalausar bæði um mjalt-
ir og skap. I þeim efhum er það hlut-
ur umráðamanns gripsins sem skipt-
ir sköpum. Það verður að treysta því
að aldrei sé verið að bjóða ffarn til
nota fyrir hið sameiginlega ræktun-
arstarf kálfa undan öðmm kúm en
þeim sem em úrvalsgripir með tilliti
til þessara eiginleika.
Þegar kálfúr býðst þá er þessu til
viðbótar farið vel yfir þær upplýs-
ingar sem til em um formæður
kálfsins. Með hverju ári verða þær
upplýsingar meiri og öflugri. Það
gefúr auga leið að ffemur er tekinn
kálfúr undan kú þar sem formæður
í tvo þrjá ættliði em þekktir úrvals-
gripir en ef amman eða langamman
Moli
Ræktun sojabauna
ÓGNAR FJÖLBREYTILEIKA
LÍFVERA í BRASILÍU
Ræktun sojabauna í Brasilíu
vex um 10% á ári. Þessi mikla
aukning er alvarleg ógnun við eitt
fjölskrúðugasta vistkerfi jurta og
dýra í heimi - gresjur Brasilíu.
Á síðustu 20 árum hefur heims-
framleiðsla á sojabaunum tvöfald-
ast, eða úr 88 milljónum tonna í
177 milljón tonn árið 2000. Brasil-
ía á sinn þátt í þeirri aukningu en á
síðustu 30 árum hefur sojabauna-
ræktun þar vaxið úr 1,3 milljón
hektörum í 13,6 milljón hektara ár-
ið 2000 og nú er hún áætluð 16
milljón hektarar, eða 160 þúsund
ferkilómetrar. Til samanburðar má
nefna að Island er um 103 þúsund
ferkílómetrar að stærð.
Hinar fjölskrúðugu gresjur - cerr-
hefúr augljóslega verið gallagripur.
Til viðbótar þeim kúm, sem hér
hefúr verið fjallað um, er annar
hópur af kúm sem nauðsynlegt er
að gefa mun meiri gaum en verið
hefur sem mögulegum nauts-
mæðrum. Þetta eru efnilegustu
ungu kýmar á hveijum tíma, sem
þarf að ná inn í ræktunarstarfið
sem fyrst þó að þær séu ekki
komnar með kynbótamat. Þama
er bæði um að ræða þær kýr sem
em að bera sínum fyrsta eða öðr-
um kálfi. A það má benda að í ná-
lægum löndum er í dag meira en
helmingur nauta sem tekin em í
notkun undan kúm á þessum
aldri. Hér eigum við mjög langt í
land með að ná slíku marki.
Astæða er til að gera sér grein fyr-
ir því að eftir því sem ræktunar-
framfarir verða örari í stofninum
eykst hlutfall ungu kúnna meðal
úrvalskúnna. Nærtækt er að benda
á að tveir af fjórum nautsfeðmn-
um úr síðasta árgangi em synir
ados - hafa vikið fyrir stórræktun á
sojabaunum. Nýtt land er sífellt
brotið undir þessa ræktun sem
jafnframt heggur í hinn líffræðilega
fjölbreytileika, veldur jarðvegseyð-
ingu og eykur notkun á jurtavamar-
efnum, sem mörg hver em þegar
bönnuð í öðrum löndum. Gresj-
umar eru nálægt því jafn tegunda-
ríkar af fuglum, fiðrildum og æðri
tegundum jurta og regnskógamir.
Útflutningur á sojabaunum nýtur
stuðnings stjómvalda í Brasilíu
sem ein af leiðunum til að styrkja
þróun efnahagslífsins. Samkeppn-
isstaða Brasilíu er góð hvað varðar
landverð og að vinnuafl er ódýrt,
gengi gjaldmiðilsins er lágt og kröf-
ur í umhverfismálum em litlar.
Jarðeignum er slegið saman á
kostnað fjölskyldubúrekstrar.
Matvælaskortur og hungur er al-
ungra Búadætra úr hópi þeirra fáu
dætra hans sem þá voru komnar
fram í sviðsljósið í kjölfar notkun-
ar hans við afkvæmarannsókn.
Rétt er að hvetja bændur til að
sæða þessar ungu úrvalskýr á hveij-
um tíma með sæði úr þeim nauts-
feðmm sem í notkun em á hveijum
tíma. Aður en kemur að endanlegu
vali á hvort kálfúrinn kemur til
notkunar eða ekki hefúr móðir hans
lagt að baki heilt mjólkurskeið til
viðbótar, þannig að grunnur að end-
anlegu vali er gerbreyttur.
Að síðustu skal á það minnt að
kálfurinn sjálfúr þarf að vera rétt
skapaður og fallegur til að hann sé
keyptur fyrir Uppeldisstöðina.
Varðandi sköpulag þarf sérlega að
huga að fótum, biti hjá kálfinum
og á það má benda að smávegis er
um að ungkálfar séu kviðslitnir og
hafna þurfi þeim af þeirri ástæðu.
Kálfúrinn þarf að vera kollóttur,
júgurstæði gott, spenar eðlilegir
og ekki mega finnast aukaspenar.
varlegt vandamál í landinu og ný-
lega var þar lögð fram áætlunin
“hugsjónin um útrýmingu hung-
urs” ("noll-hunger vision”), þar
sem m.a. er lögð áhersla á fjöl-
skyldubúskap og líffræðilega fjöl-
breytni, þvert ofan í það sem er
að gerast í sojabaunaræktuninni.
Sojabaunarækt í Brasilíu hefur
til skamms tíma haft það forskot
að geta boðið upp á afurð sem er
ekki erfðabreytt. ESB hefur þann-
ig beint viðskiptum sínum þangað.
Nú er hins vegar komið á daginn
að ólögleg ræktun á erfðabreyttum
sojabaunum hefur átt sér stað í
Brasilíu, þannig að ekki er unnt að
treysta því lengur án sérstakra
rannsókna, að sojabaunir frá Bras-
ilíu séu ekki erfðabreyttar.
(Internationella Perspektiv
nr. 9/2003).
| 38 - Freyr 4/2003