Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2010, Side 69

Andvari - 01.01.2010, Side 69
andvari DÓMSDAGSMYND GUNNARS GUNNARSSONAR 67 frásagnarháttar Vikivaka og Svartfugls. í síðarnefnda verkinu er atburðum alfarið lýst frá sjónarhóli einnar aukapersónu, Eyjólfs Kolbeinssonar prests, sem sest niður eftir drukknun sonar síns árið 1817 og skrifar eins konar skýrslu um afskipti sín af málum Bjarna og Steinunnar hálfum öðrum áratug fyrr. Eyjólfur „er ekki „hlutlaust“ vitni sögunnar heldur ástríðufullur þátttak- andi hennar,“ skrifar Ólafur og minnir á að presturinn kalli skýrslu sína á einum stað „skriftamál fátæks og harmþrungins föður“.8 Frásögnin markast meðal annars af því að um líkt leyti og morðin voru framin beitti Eyjólfur brögðum í samkeppni við bróður sinn um hylli tiltekinnar stúlku og gekk að eiga hana. Eftir því sem á frásögnina líður speglar Eyjólfur örlög sín og eig- inkonunnar í örlögum Steinunnar og Bjarna og þótt ekki sé um fullkomna samsvörun að ræða vekja hliðstæðurnar smám saman skilning Eyjólfs „á þessu samhengi mannlegs lífs, á fullkominni ábyrgð hvers einstaklings á sjálfum sér og samábyrgð, samsekt allra manna“.9 Olafur bendir síðar á að Vikivaki hafi ekki aðeins sambærilegt „byggingarlag“ og Svartfugl, þar sem um sé að ræða skriflegan vitnisburð einnar persónu verksins, heldur sé gerð beggja sagnanna söm: sögulegum efnivið Svartfugls er í sýn Eyjólfs skipað í nýtt lífrænt samhengi; í Vikivaka er alpersónulegur efniviður jafnáþreifanlega hlutgerður í draugasögunni á Fokstöðum. Sögurnar eru gerðar á sama hátt: hin ytri atburðarás þeirra er frávarp innri veruleika sem er allur sögumannanna sjálfra [...].10 Þessi túlkun Ólafs Jónssonar minnir á að Vikivaki fjallar öðrum þræði um hverfulleika hamingjunnar, sök hins synduga og þörf okkar fyrir fyrirgefn- ingu. Líkt og Eyjólfur í Svartfugli hefur Jaki Sonarson misst náinn ættingja í upphafi bókar, eiginkonuna Önnu, og sýnir merki um alvarlegt þunglyndi; hann er kominn í þrot með líf sitt og ævistarf. Þegar Jaki horfir á port- rettmynd af Önnu virðist honum „sem myndin hefði ekkert augnaráð, eða uð minnsta kosti væri tillitið myrkvað af varasemi“ (s. 39). Honum finnst hann vera „vesalli en nokkru sinni fyrr“ og spyr: „Skyldi ekki þetta hjarta rnitt, sem ég hafði haldið svo viturt, enn stíga dauðadans girndanna inni í nfbeinahellinum dimmrauða“ (s. 39). Aldrei verður að fullu ljóst hvað þjakar Jaka né hvers vegna hann býr orðið einn í sjálfskipaðri útlegð á Fokstöðum, íjarri mannabyggðum. Sú tilgáta danska útgefandans, sem reyndar er sett fram í hálfkæringi, að Jaki hafi „í æsku drepið mann af afbrýðisemi“ (s. 24) 1 grennd við Fokstaði kallast á við söguefni Svartfugls og það sama má segja um viðamestu syndajátninguna sem Jaki hlýðir á, frásögn Þorgerðar húsfreyju af forboðnu ástarsambandi sínu við séra Sigvalda. „Fyrirgefðu mér synd mína herra,“ segir hún við Jaka en iðrun hennar er þó ekki meiri en svo að hún bætir við að fundir þeirra prestsins hafi verið „sælurík tíð! Þvílíka blessaða dýrðardaga hef ég vesöl kona aldrei átt fyrr né síðar, það veit trúa mín! ...
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.