Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1946, Page 38

16
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
sem heilagt ætlunarverk, og það ætl-
unarverk rækti hann m. a. með því,
að gefa þjóð sinni dýrðlegasta þjóð-
sönginn, sem til er.... í endalok ræðu
sinnar talaði hann nokkur orð á
ensku, er einkum var beint að ekkju
hins látna, sem fylgdi honum til
grafar eftir 37 ára samveru. Karla-
kórinn söng því næst fyrsta versið úr
“Hærra minn guð til þín” á frum-
texta. Þá . . . . þrjú erindi úr “Alt
eins og blómstrið eina”. . . . En að
þeim sálmi loknum skifti um raddir
uppi á svölunum og blandaður kór
söng “Ó, guð vors lands”. . . . Með
þjóðsöngnum sjálfum sendi þjóðin
höfundinum síðustu kveðju. . . .”
Á meðan Reykjavíkur-búar voru
að jafna sig eftir þessa óvenjulega
hátíðlegu sorgarathöfn, fór öldruð,
sorgmædd og einmana ekkja að tína
saman plögg sín og búast til ferðar
lengst út í vestrið sólríka og víð-
feðma, þar sem sonur hennar og dótt-
ir biðu eftir henni með opnum örm-
um. En gröfin í Víkurgarði varð
henni að innsigli á þeim sáttmála,
sem gjörður var löngu áður, að fs-
land væri hennar annað föðurland.
VIII.
Snemmendis mun sá orðrómur hafa
komist á, að Sveinbjörn Sveinbjörns-
son væri efni í tónskáld. Reyndar
var þá ekki í mörg hús að venda. Á
nokkrum stöðum í bréfum Matthías-
ar, í kringum þjóðhátíðarárið* er
vikið að því, að hann sé að fá Svein-
björn til að yrkja lög við ljóðflokk
(kantötu), sem hann hafi í smíðum
fyrir þjóðhátíðina 1874. Af því varð
nú samt ekki; því á öðrum stað getur
Matthías þess, að hann hafi ort að-
eins fyrsta versið af “Ó, guð vors
lands” þá, og svo bætt hinum tveiw-
ur við nokkru síðar, svo um kantötu
varð þar aldrei að ræða. Enda hafði
skáldið í mörg horn að líta, þar seiu
hann orti að minsta kosti tólf önnur
kvæði fyrir sömu minningarathöfn-
Þegar Sveinbjörn orti lagið við “°>
guð vors lands”, var hann fyrif
skemstu sestur að í Edinborg, önn-
um kafinn við kenslu, og hafði fátí:
eitt skrifað, sem á prent hafði nt
komið. En samt rann þetta fyrsta
lag hans við íslenskan texta svo inn
að hjartarótum þjóðarinnar, að eng'
um datt til hugar um langa tíð, að
hann hefði ort nokkuð annað í tón-
um. Það lag eitt'gaf honum eilífa°
tilverurétt.
Það fer því ekki að ólíkindum, að
það muni koma flatt upp á marga>
jafnvel enn, þegar þeir heyra, að
eftir hann liggja á prenti um eða
yfir 60 sönglög og önnur tónverk,
frumsamin og endurskrifuð, og meir3
en helmingi fleiri óprentuð. Það, að
svona mikið liggur í handriti og ekki
líklegt til að verða prentað, er útaf
fyrir sig ómetanlegur skaði fyrir is'
lenskt sönglíf og tónlistarstarfsemn
Eg þori að fullyrða, að margt af hanS
allra merkustu, og frá hljómfraeðís'
legu sjónarmiði stærstu, tónsmíðnn1
eru í flokki hins óprentaða.
Hér verður ekki farið út í það, a^
leggja nein listfræðileg met á hvett
einstakt lag eða tónverk. Enda mnnd'
dómur þess, er þetta ritar, nau»ast
talinn ábyggilegur. En til þess a^
bæta upp fyrir það, birtist hér afta11
við listi yfir öll verk hans, frumsam
in, raddsett og endurskrifuð, eins
eg fékk hann frá erfingjum hins
látna. Því miður eru þau ekki áva 1