Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1946, Page 42

20
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
að manni hafi fundist gneistar standa
út frá honum, þegar hann handlék
hljóðfærið og söng með. Hann hafði
öðlast ákveðinn stíl við hljóðfærið
engu síður en í tónyrki sínu.
Hann mun hafa iðkað einna mest
tónverk Beethovens og Liszts, og lék
þau af eldmóði, hjá Chopin lét hann
mann dreyma, en með Mozart og
Schubert klappaði hann manni á
vangann. Hann lék ávalt af tilfinn-
ingu og skilningi, og því varð maður
aldrei þreyttur eða leiður af að hlusta
á hann. Hann eyddi meirihluta æv-
innar í það, að kenna öðrum, og því
væri als ekki sanngjarnt, að jafna
honum við stærstu listamenn samtíð-
ar sinnar, en þó gerði sú hugsun
stundum vart við sig í huga manns,
hvort hann hefði ekki eitthvað það
til brunns að bera, sem þeir höfðu
ekki.
Manneskjan, sem þekti hann best,
lýsir skapferli hans svo í fáum orð-
um:
“Hann var víðsýnn, góðhjartaður,
blíðlyndur, með mjög ákveðinni
skapfestu undir niðri, sem kom upp á
yfirborðið, þegar svo við horfði.
Hann var bjartsýnn að eðlisfari, og
speglast þau lundareinkenni í tón-
verkum hans, sem eru yfirleitt fjör-
leg og með gleðibrag. Þessi andi
bjartsýnis fylgdi honum til daganna
enda, og birtist meðal annars í ást
hans á tónlistinni og góðum bókum,
og í þátttöku hans í kjörum með-
bræðranna. Hann talaði og las mörg
tungumál, hafði gaman af manntafli
og spilum, átti skarpa kýmnisgáfu og
var hrókur alls fagnaðar í samkvæm-
islífinu.” — Við þetta mætti bæta, að
í daglegri umgengni var hann kátur
og ástúðlegur; en það gat fokið 1
hann skyndilega, ef honum fanst
virðingu sinni misboðið. Hann var
mjög gestrisinn heim að sækja, enda
var öll fjölskyldan honum þar sam-
hent.
Eins og tekið er fram í þessum
kafla úr bréfi frá ekkju Sveinbjarnar
eru tónverk hans yfirleitt glaðleg-
hressandi og létt í spori — og, við
mætti bæta, oftast karlmannleg; Þ°
verður við og við vart þægilegs þung'
lyndis í sumum sönglögunum, sv°
sem “Hvar eru fuglar?”, “Á Ströndu
og í nokkrum þeim ensku. En aftur
á móti kennir þar hvergi hins djupa
söngvatrega, sem einkennir til dæmlS
Schubert svo oft, og nær hámarki t
ástarsöngvum Tistrams og fsoldu hja
Wagner, og á myrkustu stundum
Tschaikowskys.
Þegar hann samdi sönglög, sagð1
hann mér sjálfur, þá las hann kvæðið
fyrst vegna efnisins, þar næst sett1
hann á sig vandlega hljóðfall eða
hrynjanda háttarins; en ef honum
fanst það ekki láta að stýri, gaf harm
það upp á bátinn. En rynni hvort'
tveggja saman í eina ljúfa heild 1
huga hans, settist hann vanalega a^
hljóðfærinu og dró upp lauslega
mynd í tónum, áður en hann festl
nokkuð á pappírinn. Honum var ant
um, að undirraddirnar túlkuðu eng11
síður, eða jafnvel fremur en söng'
röddin, anda kvæðisins. Samanber
hófahljóðið í “Ólafur og Álfamærj
hraðinn og þeysireiðin í “Sprettur >
og straumfallið og vorleysing111 1
“Valagilsá”. Þessvegna féll honun1
líka svo vel lífsgleðin og hið heiða
útiloft í ferðakvæðum Hannesar Ha^
stein.
Annars var það skaði, hve seint og