Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Page 200
198 Árbók VFÍÍTFÍ 1994/95
eða nýtt vegstæði. Þetta þýðir að árlegur fjöldi matsskýrslna vegna vegaframkvæmda verður
15-20. Raunar reyndist fjöldinn vera 21 á tímabilinu 1/5 1994 til 13/9 1995 af samtals 29
matsskýrslum sem bárust til Skipulags ríkisins. Hlutfallsleg skipting matsskýrslanna er sýnd á
mynd 3. Matsskýrslur vegna vegaframkvæmdanna eru samtals 72% af heildarfjöldanum og
raunar má geta þess að eina matið vegna efnistöku var vegna efnistöku til vegagerðar. Til
samanburðar má geta þess að sambærilegar tölur fyrir Bretland eru 17%, fyrir Frakkland 5%
og fyrir Holland 7% (Glasson o.fl., 1994).
Það að umhverfisáhrif eru metin fyrir alla nýja vegi en ekki fyrir ýmsar aðrar framkvæmdir
sem hafa mun meiri umhverfisáhrif var nýlega tekið til umfjöllunar af Hilmari J. Malmquist
(1995) í tengslum við framkvæmdir við Bláa Lónið. Þar á að leggja veg að nýju bygginga-
svæði fyrir meðferðar- og ferðastarfssemi. Metin voru umhverfisáhrifin af vega-
framkvæmdinni og var Hilmar ekki sáttur við niðurstöðuna sem þar fékkst. Það sem veldur
honum meiri áhyggjum er hins vegar sú staðreynd að ekki þarf að meta umhverfisáhrifin af
framkvæmdunum á nýja byggingasvæðinu. Eða eins og Hilmar segir: „Það sem verst er hins
vegar við þessa framkvæmd er að sá byggingaþáttur sem búast má við að valdi mestri röskun
er ekki matsskyldur samkvæmt lögunum um mat á umhverfisáhrifum.“ Síðar í grein sinni segir
Hilmar: „Eða hvað gagnar það
umhverfisvernd þegar einn til-
tekinn þáttur framkvæmdar er
matsskyldur undir öllum kringum-
stæðum, eins og vegagerð er, en
annar þáttur er það ekki enda þótt
hann kunni að hafa mun meira um-
hverfisrask í för með sér?“ Önnur
nýleg dæmi um viðamiklar fram-
kvæmdir, sem umhverfisáhrif hafa
ekki verið metin fyrir, eru grjót-
vörn Austurfjörutanga í Hornafirði
og bygging loðnuverksmiðju á
Fáskrúðsfirði.
5 Tillaga að nýju síu-skilyrði fyrir vegaframkvæmdir
Eins og fram kemur í köflum 3 og 4 þarf að lagfæra íslenska síu-skilyrðið varðandi vega-
framkvæmdir. Norsku og dönsku skilyrðin eru grundvölluð á heildarkostnaði við framkvæmd-
ina annars vegar og magni umferðar hins vegar og henta ekki íslenskum aðstæðum. Breska
skilyrðið virðist vænlegra. Það byggir á lengd vegarins en ekki kostnaði og tekur jáfnframt
tillit til viðkvæmni umhverfisins og fjölda íbúa sem búa í næsta nágrenni við vegstæðið.
Lagt er til að íslenska síu-skilyrðinu varðandi vegaframkvæmdir verði breytt og er gerð
eftirfarandi tillaga að breyttum 9. lið, 5. greinar laga nr. 63/93 um mat á umhverfisáhrifum:
Mynd 3 Matsskýrslur á íslandi frá 1/5 1994 til 13/9 1995.
9. Lagning nýrra hraðbrauta, járnbrauta og fiugvalla.
Lagning nýrra vega sem eru meira en 5 km langir.
Lagning nýrra vega sem eru meira en 0,5 km langir og vegstæðið er á eða innan við 100 m frá
viðkvæmu landi t.d.:
i Friðlýst svæði og aðrar skráðar náttúruminjar.
ii Þéttbýlissvæði (þar sem meira en 750 íbúðir liggja innan við 100 m frá miðlínu
vegarins).
Endurbætur á vegum sem eru líklegar til að hafa umtalsverð áhrif á unthverfi.