Læknablaðið - 01.06.1965, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ
23
kirtli; liggja þá aftur i mitt bak,
og liður sjúklingnum oft betur,
erbann liggur á hliðinni kreppt-
ur eða situr uppi í keng.
Ef sjúklingur befur verið las-
inn í vikutíma eða svo með
liita, óljósum óþægindum í epi-
gastrium, ógleði o. s. frv., áð-
ur en liann fékk gulu, bendir
það oftast á veirugulu. Melt-
ingartruflun með óþægindum
og fituóþoli í lengri tima, leið-
ir gruninn að steini í chole-
dochus, en einkenni frá kvið í
marga mánuði ásamt megrun
getur bent á illkvnja æxli.
Stundum hafa sjúklingar tekið
eftir litarbreytingu á hægðum
og þvagi. Svartar hægðir i gulu-
sjúklingi geta táknað krabba-
mein í ampulla Vateri eða brisi.
Við skoðun þarf að meta
dýpt gulunnar og blæ. Djúp,
stöðugt vaxandi gula, með græn-
leitum blæ, bendir á stíflu, sem
er alger, eins og við æxli í og
við gallganga. Ljósgulari er hún
gjarnan við cholestasis innan
lifrar. Verkjalaus, djúp gula,
sem kemur snögglega, orsakast
frekar af lifrarskemmd og hef-
ur þá brúnleitari blæ. Gula
með sveiflum í styrkleika, kem-
ur oftast við stein neðst í chole-
dochus, sem losnar annað veif-
ið, milli þess sem bann stíflar
ganginn. En svipað getur átt sér
stað við æxli með drepi, sem
brotnar niður.
Áberandi bláæðateikning á
kvið, köngulfléttur og lifrarlóf-
ar eru oftast merki um cirr-
bosis. Hörð, bnútótt, stór lifur,
sem finnst við þreifingu, ber
vott um meinvörp frá krabba-
meini. Gallblaðra, sem finnst
við þreifingu, ásamt gulu, oft
vaxandi án verkja, ætti að benda
til illkynja æxlis umhverfis am-
pulla Vateri, samkvæmt Curvoi-
sier lögmáli, sem felst í því,
að sé gallblaðra stækkuð í gulu-
sjúldingi, tákni það ekki stein
í cboledochus, þar sem undan-
farandi bólga í gallblöðru í
sambandi við gallsteina bindr-
aði, aðgallblaðran gæti þaniztút.
Steinn neðst í ductus cysticus
getur, um leið og bann slíflar
afrás frá gallblöðrunni, bungað
inn í eða þrýst svo á ductus
choledochus, að valdi gulu.
Greinanleg miltisstækkun
kemur fyrir í blóðgulu og cir-
rbosis, getur einnig komið við
þrýsting á v. lienalis með stíflu
vegna bólgu eða æxlis í bris-
lcirtli. Eitlastækkanir benda á
meinvörp. Æxli í kviðarholi
geta komið í ljós við skoðun,
og sjálfsagt er að gera rectal
og vaginal skoðun ásamt atluig-
un á saur og þvagi.
Bíokemiskar rannsóknir má
nota til stuðnings hinum ýmsu
klínisku einkennum í stíflugulu,
og bendir aukið bilirubin með
bækkun á bundnu formi þess
á stíflu; auk þess bækkaður
alkalískur fosfatasi, einkum við
stíflu utan lifrar, bækkað cbo-
lesterolmagn í blóði, neikvæð