Læknablaðið - 15.08.1994, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
219
Stökkbreytingin AF508
greind í sjúklingum með cystic fibrosis
Reynir Arngrímsson1), Benjamín Bjartmarsson2’, Jennifer Lambert1), Siguröur Þorgrímsson2), Þórólfur
Guðnason21, Hörður Bergsteinsson2’
Arngrímsson R, Bjartmarsson B, Lambert J, Þor-
grímsson S, Guðnason Þ, Bergsteinsson H
The AF508 mutation in cystic Fibrosis paticnts
Læknablaðið 1994; 80; 219-22
Cystic fibrosis is a serious autosomal recessive dis-
order. It is commonest among the white Caucasian
populations in North and Western Europe. Howev-
er, no information is available on this disease in
Iceland. Only 21 patients have been diagnosed with
this condition in Iceland since 1958, hence the preva-
lence is estimated to be around 1/7000. Three young
children, aged 6-30 months, with clinical symptoms
suggestive of cystic fibrosis: namely recurrent respi-
ratory infections, malabsorption of fat, low trypsin
and chymotrypsin activity and positive sweat test,
were investigated. Mutational analysis revealed that
all three children were homozygous for the AF508
mutation in the cystic fibrosis gene. This is the first
report of cystic fibrosis in Iceland. It is expected that
2-3% of the population are carriers of cystic fibro-
sis. Identification of all disease-causing mutations in
the popuiation should be feasible and encouraged.
Ágrip
Cystic fibrosis er algengastur ókynbundinna
erfðasjúkdóma hjá Vesturlandabúum. Þessi
sjúkdómur hefur hinsvegar verið talinn sjald-
gæfur á íslandi. Sjúkdómurinn er alvarlegur og
Frá1) Duncan Guthrie Institute of Medical Genetics, Yorkhill,
Glasgow,21 Barnaspítala Hringsins, Landspítalanum,
Reykjavík. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Reynir Arngrímsson,
Duncan Guthrie Institute of Medical Genetics, Vorkhill,
Glasgow G3 8SJ, Sotland.
Lykilorð: Cystic firosis, stökkbreytingar, AF508, víkjandi
erfðasjúkdómar.
leiðir oftast til dauða innan við þrítugt. Erfða-
gallann má rekja til stökkbreytinga í geni sem
skráir 1480 amínósýrur sem mynda 68 kd pró-
tín (cystic fibrosis transmembrane cond-
uctance regulator). Hér er í fyrsta sinn lýst
íslenskum einstaklingum með stökkbreytingu í
þessu geni, sem veldur brottfalli á amínósýr-
unni phenylalanine og leiðir til cystic fibrosis.
Inngangur
Cystic fibrosis er talinn vera algengasti ókyn-
bundni víkjandi erfðasjúkdómur á meðal Vest-
urlandabúa (1). Talið er að eitt af hverju 2500
vestrænna barna fæðist með þennan erfðasjúk-
dóm og að allt að einn af hverjum 20 (5%) séu
arfberar (1). Algengi sjúkdómsins er þó breyti-
legt, gildir það meðal annars á Norðurlöndum.
Einn af hverjum 4700 Dönum (3) er talinn hafa
cystic fibrosis en sjúkdómurinn er sjaldgæfari
meðal Svía, eða einn af hverjum 7700 (2).
Hvort tveggja er þetta umtalsvert lægri tíðni en
á meðal annarra nágrannaþjóða okkar, til
dæmis íra (1/1700). Engar opinberar tölur eru
til um algengi cystic fibrosis á íslandi. Þó er
kunnugt um 21 greint tilfelli frá 1958, þar sem
annað eða bæði foreldri eru íslensk. Þar að
auki mun einn íslendingur búsettur erlendis
hafa greinst með cystic fibrosis. Samkvæmt
þessum tölum má ætla að algengi sjúkdómsins
sé um það bil einn af hverjum 7000.
Sjúkdómurinn cystic fibrosis herjar aðallega
á slímhimnufrumur í kirtilvef (2). í svita er
aukinn útskilnaður á natríumklóríði. Hefur
það verið notað til greiningar á sjúkdóminum.
I brisi stíflar þykkt slím kirtilganga, sem leiðir
til skorts á hvötum í meltingarvegi og sjálfs-
meltingar á kirtlinum. Ófrjósemi meðal karl-
manna sem haldnir eru sjúkdómnum er einnig
rakin til stíflunar og síðar skemmdar á kynkir-
tlum (vas deference og epidydimis). Þekktasta
einkennið er uppsöfnun á óeðlilega þykku