Læknablaðið - 15.08.1994, Síða 47

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
251
17. Skurðaðgerðir á augnlokum,
táragöngum og augntóft á
augndeild Landakotsspítala
1989-1993
Haraldur Sigurðsson
Nútíma læknisfræði hefur leitt til vaxandi sérhæfing-
ar. Undanfarin 5 ár hafa aðgerðir á augnlokum, tára-
göngum og augntóft að mestu verið gerðar af einum
augnlækni(HS) á augndeild Landakots.
Alls voru þar gerðar 1383 aðgerðir frá 1989-1993 á
framantöldum líffærum. Hefur þeim fjölgað frá því að
vera 139 aðgerðir árið 1989, í það að vera 351 árið 1993.
Auk þessa hafa nokkrar aðgerðir verið gerðar á Borg-
arspítala í samvinnu við háls-nef- og eymalækna og
heilaskurðlækna.
Pegar litið er á einstaka sjúkdómflokka, þá hefur
hlutfallslega mest fjölgun orðið í táragangaaðgerðum,
vom 15 árið 1989, en 59 árið 1993. Að sama skapi hefur
fjölbreytni aðgerðanna aukist.
Þrátt fyrir að brottnám auga sé nú fátíðara en áður
var, hefur augntóftaraðgerðum fjölgað, alls 42 aðgerð-
ir á þessu 5 ára tímabili. Er hér að mestu um uppsafn-
aðan vanda að ræða sem lítið hafði verið sinnt. Hefur
þetta verið gert í samvinnu við Stefán Baldursson
augnsmið.
18. Tullio fyrirbæri, sjúkratilfelli
Vésteinn Jónsson, Siguröur Stefánsson, Torfi
Magnússon
Um er að ræða 51 árs gamlan karlmann. Tveimur
ámm fyrir komu hafði hann lent í loftpressuhávaða og
fann þá fyrir vægri svimakennd. Nokkm síðar tók
hann eftir því að þegar hann bh'straði hvellt eða heyrði
háan hreinan tón fannst honum sjóndeildarhringurinn
hallast til hægri og réttast aftur þegar hljóðið hætti.
Einnig hafði hann væga hellutilfinningu í hægra eyra.
Eymaskoðun var eðlileg og heym góð. Þegar hægra
eyra var ert með 500-3000 riða tóni af styrkleikanum
110 dB, kipptust augun upp á við og snemst til vinstri
um lengdarás sinn og héldust þannig, en titrandi, þar
til þögn ríkti á ný og jafnframt fékk sjúklingurinn
tilhneigingu til að halla höfðinu til vinstri (OTR -
ocular tilt reaction). Viðbrögðin vom mest í byijun
hvers hljóðáreitis en dofnuðu síðan og voru einna
greinilegust ef hann bhstraði sjálfur hátt.
Við almenna augnskoðun fannst ekkert athugavert
að teknu tilliti til aldurs sjúklings og augnhreyfingar
vom eðlilegar. Almenn taugaskoðun var eðlileg.
Hér mun vera um að ræða svokallað Tullio fyrir-
bæri (Tullio phenomenon). I því felst að hljóðáreiti
framkallar einkenni frá stöðuskynfæmm inneyra
þ.e.a.s. augntin og svima með titringi og halla á skynj-
aðri mynd. Fyrst var þessu fyrirbæri lýst um síðustu
aldamót1'2. Tullio rannsakaði það með dýratilraunum
og birti niðurstöður sínar 19293. Hann gerði örsmá göt
inn í láréttu bogagöngin í ýmsum tegundum dýra og
gat eftir það framkallað fyrrgreindar augn- og höfuð-
hreyfingar hjá dýrunum með hljóðáreiti. Tullio fyrir-
bæri er sjaldgæft og höfundar vita ekki til að því hafi
verið lýst áður hér á landi.
Talið er að í mönnum geti þetta ástand fyrst og
fremst skapast á tvennan hátt4'5. Annars vegar ef
aukagluggi opnast inn í jafnvægishluta völundarhúss
og hins vegar ef óeðlileg tengsl myndast á milli
fótplötu ístaðsins og himnu völundarhúss (membran-
ous labyrinth). í báðum tilvikum getur það orðið til
þess að titringur frá kröftugum hljóðbylgjum örvi jafn-
vægishluta inneyrans. Þannig hefur þessu fyrirbæri
verið lýst við inneyrabólgu, eftir aðgerðir við snigil-
gluggahersli (otosclerosis), brot í höfuðkúpubotni,
þrýstingsáverka, Meniére sjúkdóm, los á ístaðinu,
sárasótt og Borreliosis (Lyme’s sjúkdóm)6. í mörgum
tilfellum er orsök óþekkt og svo er í þessu tilviki.
Sex ár eru liðin síðan sjúkdómurinn greindist og
hefur ástand sjúklings verið óbreytt þann tíma.
1. Deetjen H. Akustische Strömungen der Perilymphe.
Zeitschrift fiir Biologie 1900; 21: 159-66.
2. Richard D. Untersuchungen iiber die Frage, ob Schallreize
adaquate Reize fiir den Vorhofbogengangsapparat sind.
Zeitschrift fiir Biologie 1915-1916; 66: 479-509.
3. Tullio P. Das Ohr und die Entstehung der Sprache und
Schrift. Berlin: Urban und Schwarzenberg, 1929.
4. Dieterich M, Brandt Th, Fries W. Otolith function in man.
Brain; 1989, 112: 1377-92.
5. Ishizaki H, Pyykkö I, Aalto H, Starck J. Tullio phenomen-
on and postural stability: Experimental study in normal
subjects and patients with vertigo. Ann Otol Rhinol Lar-
yngol; 1991,100: 976-83.
6. Nields JA, Kueton JF. Tullio phenomenon and seronegati-
ve Lyme borreliosis [letter]. Lancet, 1991; 338: 128-9.
19. Gláka í eineggja tvíburum
og mökum þeirra
Þóröur Sverrisson, María Soffía Gottfreösdóttir,
Einar Stefánsson. Augndeild Landakotsspítala
Til að meta áhrif erfða og umhverfis á hina ýmsu
sjúkdóma hafa tvíburarannsóknir reynst vel. Hin
hefðbundna rannsókn ber saman ein- og tvíeggja tví-
bura fyrir ákveðnum kvilla. Til að meta áhrif umhverf-
is og erfða á gláku var framkvæmd rannsókn á ein-
eggja tvíburum yftr 55 ára aldri og mökum þeirra.
Þetta rannsóknarmódel metur annars vegar einstak-
linga sem eru erfðafræðilega eins og hins vegar ein-
staklinga sem hafa búið saman í áratugi. Ætla má að
umhverfisáhrif ef einhver skili sér í slíkri nálgun.
Alls voru skoðuð 50 pör eineggja tvíbura og 46
makar þeirra. Framkvæmd var nákvæm augnskoðun
og DNA greining staðfesti að um eineggja tvíbura væri
að ræða.