Læknablaðið - 15.08.1994, Síða 19

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
229
um kviðsjá (17%) og reyndust allar eðlilegar
nema hjá tveimur sjúklingum, þar sem grunur
var um steina í gallpípu. Þessir tveir fóru síðar í
gallpípuhreinsun um skeifugarnarsjá (ERCP),
en tveir sjúklingar höfðu farið í sams konar
hreinsun vegna gallpípusteina fyrir aðgerð.
Fimm sjúklingar urðu fyrir skakkaföllum
eftir aðgerð. Þar af fékk einn blæðingu í að-
gerð, sem ekki tókst að stöðva gegnum kviðsjá
og kallaði því á opna aðgerð. Hann fékk tvær
einingar blóðs eftir aðgerð og útskrifaðist við
góða líðan sex dögum síðar. Einn sjúklingur
var endurinnlagður tveimur vikum eftir aðgerð
með sýkingu í gallblöðrubeði sem stungið var á
undir ómskyggni. Hjá þremur olli vanþensla á
lunga (atelectasis) og/eða lungnabólga því að
dvölin á sjúkrahúsinu lengdist um nokkra
daga. Enginn sjúklingur þurfti enduraðgerðar
við og enginn varð fyrir varanlegum skaða í
tengslum við aðgerð. Hvergi varð sköddun á
gallvegum og enginn lést.
Aðgerðartími: Fyrir þær 90 aðgerðir sem
tókst að ljúka um kviðsjá var meðalaðgerðar-
tími 102,8 mínútur (50-222 mínútur). Þremur
af hverjum fjórum aðgerðum tókst að ljúka á
minna en tveimur klukkustundum (mynd 3).
Greinilegt var að aðgerðartími styttist er á leið
tímabilið eða frá 109,7 mínútum að meðaltali
fyrir fyrsta þriðjung aðgerða í 94,3 mínútur
fyrir síðasta þriðjung (mynd 4).
Aðgerðartími opinna aðgerða fyrir síðustu
50 óbólgnu gallblöðrurnar, sem teknar voru
áður en kviðsjáraðgerðirnar hófust, var að
miðgildi 67 mínútur. Við fyrstu 50 aðgerðirnar
um sjá fór hann upp í 102 mínútur. Við kvið-
sjáraðgerðir nr. 130-180 var hann aftur kominn
niður í 84 mínútur (mynd 5). í þessum síðasta
hópi voru fjölmargar bólgnar gallblöðrur og
má telja víst að aðgerðartími fyrir óbólgnar
gallblöðrur sem teknar voru um kviðsjá hafi þá
verið orðinn enn styttri.
Legutími: Legudagar eftir aðgerð voru frá
einum upp í 10, meðalgildi 1,8 (SD 1,7) (mynd
2). Rúmlega helmingur sjúklinganna (54,4%)
útskrifaðist daginn eftir aðgerð og þriðjungur
(32,2 %) til viðbótar þar næsta dag. Athugað
var hvaða þættir ollu mestu um lengd legu.
Reyndist aldur sjúklinga hafa sterkast for-
spárgildi og hið eina sem var tölfræðilega
marktækt, en næst því hafði forspárgildi hvort
sjúklingur hafði komið inn af biðlista eða
vegna bráðainnlagnar.
Á mynd 6 er borinn saman fjöldi legudaga
eftir opnar aðgerðir og aðgerðir um kviðsjá.
Um er að ræða síðustu 50 óbólgnu gallblöðr-
urnar sem teknar voru með opinni aðgerð áður
en kviðsjáraðgerðir hófust og fyrstu 50 gall-
blöðrutökurnar um kviðsjá, sem næstum allar
voru óbólgnar. Niðurstaðan er sú að sjúklingar
sem gengust undir kviðsjáraðgerðir lágu um
fjórum dögum skemur á spítalanum (mismun-
ur miðgilda) en hinir.
Vinnutap: Niðurstaða liggur fyrir hjá 59
(66%) af fyrstu 90 sjúklingunum sem gengust
undir gallblöðrutökur um kviðsjá. Þeir voru að
meðaltali komnir aftur til vinnu (eða töldu sig
hafa náð fyrri færni væru þeir ekki í vinnu) eftir
12,7 daga eða frá þremur til 55 daga. Innan
tveggja vikna voru 83% sjúklinganna orðnir
vinnufærir og 39% innan einnar viku (mynd 7).
Samsvarandi niðurstaða liggur fyrir hjá 35
(70%) af síðustu 50 sjúklingunum sem gengust
undir opna aðgerð, áður en kviðsjáraðgerðir
hófust og höfðu óbólgna gallblöðru. Aðeins
11,4% þeirra voru orðnir vinnufærir eftir tvær
vikur eða minna og 45,7% eftir fjórar vikur eða
styttri tíma (mynd 7). Eftir sjö vikur voru 83%
komnir til vinnu eða töldu sig hafa náð fyrri
færni.
Samkvæmt þessu gæti vinnutap verið allt að
fimm vikum minna ef aðgerðin er gerð um
kviðsjá. Hér er þó ekki um nákvæma könnun
að ræða þar sem samanburðarhópar eru litlir
og aðeins um 70% svöruðu bréfum. Mjög lík-
legt er þó að vinnutap sé þremur til fimm vik-
um minna en eftir opnar aðgerðir og styðja
viðtöl við skurðlækna þetta.
Umræða
Af fyrstu 100 gallblöðrutökum sem reynt var
að gera um kviðsjá á Borgarspítala tókst að
ljúka 90 um sjá. Þessum 90 sjúklingum vegnaði
vel og varð fátt um áföll og engin alvarleg.
Enginn sjúklinganna varð fyrir sköddun á gall-
vegum. Sýnt hefur verið fram á að skurðlækn-
um er hættast við að valda slíkum skaða við
fyrstu aðgerðir sínar af þessu tagi (4) þannig að
tveir þriðju hlutar slíkra slysa urðu er skurð-
læknirinn hafði gert innan við 25 aðgerðir. Þó
virðist skaði á gallvegum ekki vera tíðari við
kviðsjáraðgerðir en við opnar gallblöðrutökur.
í yfirlitsgrein Scott, Zucker og Bailey á 12.397
aðgerðum (4) var tíðni sköddunar á gallvegi
0,3% en í yfirlitsgrein um hefðbundnar gall-
blöðrutökur eftir Gilleland og Traverso (9) var
tíðnin 0,5%.