Læknablaðið - 15.08.1994, Blaðsíða 42

248
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
9. Börn með augnáverka
innlögð á Landakot 1984-1993
Harpa Hauksdóttir, Haraldur Sigurðsson.
Augndeild Landakots.
Farið var yfir sjúkraskrár barna með augnáverka
af völdum slysa á 10 ára tímabili, árin 1984-1993, alls
133 einstaklingar. 84 einstaklingar slösuðust fyrstu 5
árin (1984-1988), meðan mun færri eða 49 einstak-
lingar seinni 5 (1989-1993).
Strákar voru í miklum meirihluta, 109 einstak-
lingar, meðan stelpurnar voru 24. Flokkun eftir teg-
und áverka, sýndi að öllum tegundum slysa hefur
fækkað. Langflest slysanna verða við leiki.
Athygli vakti að túttubyssuslys eru algeng orsök
augnmars(hyphema), alls 14 einstaklingar. Þeim fer
þó fækkandi.
Hópnum var skipt í fjóra aldursflokka, og hefur
slysum fækkað í þeim öllum utan yngsta hópnum en í
honum voru börn 1-4 ára.
Augnslysum barna sem þurfa sjúkrahúsvist hefur
fækkað.
10. Dexamethasone í háum
styrk í cyclodextrinvatnslausn
Jóhannes Kári Kristinsson1, Einar Stefánsson1,
Þorsteinn Loftsson2, Sigríður Þórisdóttir1, Hafrún
Friðriksdóttir2. Augndeild Landakotsspítala1,
lyfjafræðideild2, Háskóli íslands.
Staðbundin notkun barksterans dexamethasone í
auga hefur verið almenn í augnlæknisfræði frá önd-
verðum sjöunda áratugnum. Fyrstu rannsóknirnar
til að meta hversu mikið af sterum kæmist inn í
augun hjá fólki eftir lyfjagjöf voru gerðar fyrir 6
árum. Áður hafði verið stuðst við dýrarannsóknir.
Stutt er síðan þróuð voru tæki sem gátu mælt styrk
stera í forhólfi af nægri nákvæmni. f aldarfjórðung
hefur notkun stera í augu því byggst á klínískri
reynslu og niðurstöðum úr dýrarannsóknum og mik-
il vitneskja hefur safnast um notagildi og aukaverk-
anir steranna.
2-Hýdroxylprópýl-B-cyclódextrín (2-HPBCD) var
fyrst samtengt árið 1985. Þetta er hringlaga fásykr-
ungur (7 einsykrungar) með vatnssæknu yfirborði en
fitusækinn í miðjunni. 2-HPBCD getur því myndað
fléttur við vatnsfælin efni og ferjað í gegnum vatns-
leysanlegan fasa eins og tár án þess að mynda sam-
gild (covalent) tengingu við þau. Það fer ekki sjálft í
gegnum lífrænar himnur en eykur á gegndræpi lyfja
sem það fléttubindur með því að viðhalda háum og
stöðugum styrk við yfirborð hornhimnu. Við það
eykst aðgengi (bioavailability) lyfsins. Gegndræpi
dexamethasone um hornhimnu kanína jókst um
40% með því að búa til 0.1% dexamethasone í
cyclodextrinlausn (Usayapant 1991). Þróuð hefur
verið tækni þar sem hægt er að auka leysanleika
dexamethasone mjög miðað við vatnslausn með
hjálp 2-HPBCD, vatnsleysanlegrar fjölliðu
(hydroxypropylmethylcellulosa) og upphitunar
(Loftsson 1992). Unnt er að koma allt að 1.28% af
dexamethasone í lausn ef notað er 20% 2-HPBCD.
Til samanburðar inniheldur Maxidex® 0.1% af
dexamethasone og einungis hluti þess er uppleyst
(suspension). Með því að hita saman lyf, fjölliðu og
2-HPBCD næst betri fléttumyndun en ef lausnin
væri útbúin við stofuhita.
1.28% Dexamethasone og Maxidex® var dreypt í
annað augað á 10 kanínum. Tekið var sýni úr forhólfi
og reyndist styrkur dexamethasone í forhólfi að jafn-
aði 4.7x hærri eftir gjöf dexamethasone í
cyclodextrinlausninni.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að ákvarða
styrk dexamethasone í forhólfi fólks sem var að
gangast undir augasteinsaðgerð eftir gjöf dexa-
methasone í cyclodextrinvatnslausn og bera saman
við dexamethasone 0.1% (Maxidex®).
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR: Sjúklingar sem
áttu að fara í augasteinsaðgerð undirrituðu skjal
þess efnis að þeir skildu eðli rannsóknarinnar. Úti-
lokaðir voru þeir sem voru með hornhimnu- eða
bólgusjúkdóm í auga, ef um var að ræða eina sjáandi
augað hjá sjúklingi eða ef þeir voru fyrir á barkstera-
meðferð. 102 tóku þátt í rannsókninni (64% konur).
35 fengu Maxidex®, 51 Dexamethasone 0.32% og
16 Dexamethasone 0.67%. Einn dropi var látinn í
augað fyrir aðgerð og dreypitími skráður niður. Við
upphaf aðgerðar var tekið 0.1 ml sýni úr forhólfi og
tímasetning skráð. Sýnin voru geymd í frysti og
magn dexamethasone ákvarðað á rannsóknarstofu í
lyfjafræði lyfsala við Háskóla íslands með háþrýsti-
vökvagreini.
NIÐURSTÖÐUR: Styrkur dexamethasone var
hærri í forhólfi eftir gjöf cvclodextrinlausnanna
tveggja en eftir gjöf Maxidex®. 0.32% lausnin náði
að jafnaði 3x hærri styrk ef teknir voru allir sameig-
inlegir tímapunktar, en fór upp í 5x hærri styrkleika
eftir 2 og 3 klst. Við gjöf 0.67% lausnarinnar mældist
um 6.5x hærri styrkur í forhólfi eftir 3 klukkutíma
miðað við Maxidex®.
UMRÆÐA: Watson og félagar (1988) mældu styrk
Maxidex® í forhólfi manna og fengu líkar niðurstöður
og okkar. McGhee og félagar (1990) mældu styrk
prednisolone acetat 1% í forhólfi 20-falt hærri en
styrkur Maxidex 0.1%®. Þess ber þó að geta að
prednisolone er a.m.k. 7-falt veikari steri en dexa-
methasone og klínískar rannsóknir hafa ekki verið
gerðar á langtímanotkun prednisoloneaugndropa.
Auka má verulega styrk dexamethasonse í lausn
með því að blanda því við cyclodextrin með sérstök-
um aðferðum. Með sterkari lausnum fæst hærri
styrkur dexamethasone í forhólfi mannsaugans ef
miðað er við þá augndropa sem nú eru á markaði og
mikið notaðir, t.d. eftir augasteinsaðgerð og við
bólgusjúkdóma í augum.