Læknablaðið - 15.03.1999, Blaðsíða 49

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
233
framt að orðalag skuli vera ljóst og ekki til þess
fallið að valda mistúlkun. Einnig segir í 1. mgr.
9. gr. læknalaga að lækni beri að sinna störfum
sínum af árvekni og trúmennsku, halda við
þekkingu sinni og fara nákvæmlega eftir henni.
Stundum getur verið erfitt að ákveða efni og
innihald læknisfræðilegra gagna, til dæmis
hvaða upplýsingar eigi að koma fram, hversu
nákvæmar eða ítarlegar þær eigi vera, hvernig
eigi að setja þær fram og svo framvegis. Benda
má á að óheppilegt er að setja fram staðhæfing-
ar sem eru særandi fyrir þann sem matið varðar
eða hans nánustu, sérstaklega þegar um atriði
er að ræða sem engu máli skipta fyrir matið.
Dæmi: I mati á örorku konu, sem misst hefur
fingur í vinnuslysi, er óviðeigandi að taka fram
að eitt barna hennar hafi verið „slysabarn“.
Fullyrðingar í læknisfræðilegum gögnum
gefa stundum tilefni til að ætla að viðkomandi
einstaklingur hafi hlotið skaða sem hugsanlega
verði bættur. Fyrir dómi geta hins vegar komið
fram gagnstæðar upplýsingar. Orðalag sem
vekur falskar vonir getur leitt einstakling út í
málarekstur sem skilar honum engu öðru en há-
um málskostnaði sem hann þarf hugsanlega að
bera sjálfur. Þetta ætti að forðast.
15. gr. reglna um gerð og útgáfu læknisvott-
orða segir að vottorð læknis skuli þannig gert
að sá sem noti það skilji innihald þess og mark-
mið. Framsetning þarf einnig að vera skýr og
skilmerkileg. I því skyni er oft betra að skipta
matsgerð eða álitsgerð í kafla með millifyrir-
sögnum. Það fer þó eftir því hvort efnið gefur
tilefni til þess. Einnig verður að taka mið af
eðli málsins, rannsókninni eða matinu og þeirri
þekkingu eða sérfræðikunnáttu sem verið er að
leita eftir. Framsetning ætti því að vera í sam-
ræmi við hefðbundnar viðmiðanir á því sér-
fræðisviði sem um ræðir. Þess vegna verður
sérfræðingurinn að meta að einhverju leyti
sjálfur hvað ætti að koma fram og hvernig rétt
er að setja það fram. Læknir lítur því til hefð-
bundinna viðmiðana læknisfræðinnar við fram-
setningu og efnislega úrlausn á þeim álitaefn-
um sem leitað er svara við. Stundum getur ver-
ið nauðsynlegt að gera sérstaklega grein fyrir
því í matsgerð eða læknisfræðilegri álitsgerð
hverjar þessar viðmiðanir eru. Einnig getur
þurft að setja fram viðeigandi skýringar á hinni
læknisfræðilegu þekkingu sem stuðst er við og
aðferðum læknisfræðinnar. Flversu nákvæmar
eða ítarlegar þessar útskýringar eiga að vera
hlýtur þó að vera háð mati.
í matsgerð eða sérfræðilegri álitsgerð eiga
að koma fram forsendur svo og röksemdir fyrir
niðurstöðum. Fjallað er um þau atriði í liðum 3
og 4 hér á eftir.
2. Tilgangur og markmið
Eins og hér að framan hefur komið fram er
sönnunargagna í dómsmáli aflað í þeim til-
gangi að færa sönnur fyrir umdeildum máls-
atvikum eða öðrum atriðum sem skipta máli þeg-
ar leyst er úr slíkum málum. I réttarfarslögum
er gert ráð fyrir því að málsaðilar leggi sakar-
efnið, sem leysa þarf úr, fyrir dóminn. Það gera
þeir með því að setja fram kröfur og rökstyðja
þær. Þeir afla einnig gagna til sönnunar stað-
hæfingum sínum. Dómari byggir síðan úrlausn-
ina á því sem fram hefur komið í málinu og
viðeigandi lagarökum.
Tilgangur læknisfræðilegra gagna er, eins og
annarra gagna í dómsmálum, að gera málsaðila
kleift að sanna staðhæfingar sínar fyrir dómi.
Þau gera dómara enn fremur kleift að komast
að réttri niðurstöðu í málinu. Samkvæmt 4. gr.
reglna um gerð og útgáfu læknisvottorða ber
lækni að hafa í huga að læknisvottorð getur
orðið gagn sem geti haft afgerandi þýðingu
varðandi úrskurð opinberra aðila og í dóms-
málum. I dómsmálum geti læknir þurft að stað-
festa vottorð fyrir dómi. I 3. gr. sömu reglna
segir að við útgáfu læknisvottorða skuli læknir
sérstaklega hafa í huga tilgang vottorðsins.
Þegar leitað er til læknis vegna kynferðis-
brots eða annarra brota er mikilvægt að afla
sem gleggstra upplýsinga um brotið. Læknis-
rannsókn þarf að vera nákvæm svo og skráning
og skýrslugerð. Þetta er meðal annars gert í
þeim tilgangi að tryggja sönnun fyrir brotinu.
Sama gildir um læknisrannsókn sem fram fer
vegna meiðsla eða áverka þar sem hugsanlega
gæti verið um skaðabótaskyldu að ræða. I mál-
um þar sem gerð er krafa um bætur vegna
læknamistaka skiptir verulegu máli að skráning
hafi verið nákvæm, meðal annars til að fyrir
liggi sönnun um málavexti, orsakasamband og
hvort aðgerðir hafi verið réttar eða rétt hafi ver-
ið brugðist við tilteknu ástandi (14).
Við mat eða sérfræðirannsókn verður að
ganga út frá því að sá sem metinn er eða rann-
sókn beinist að fái að vita um tilganginn. Sam-
kvæmt 3. gr. Alþjóðasiðareglna geðlækna,
„Declaration of Hawaii“, samþykkt á Hawaii
1977, er skylt, þegar stofnað er til sambands
geðlæknis og einstaklings í öðrum tilgangi en