Læknablaðið - 15.03.1999, Blaðsíða 78

258
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Hallgerður Gísladóttir sagnfræðingur
Gömul læknisráð á Þjóðminjasafni
Hallgerður Gísladóttir á þjóðháttadeild Þjóðminjasafnsins
heldur áfram að seilast í skúffur og skjalaskápa deildarinnar
eftir gömlum læknisráðum sem þar eru skráð. Að þessu sinni
fjallar Hallgerður um trú manna á sóti annars vegar og hins
vegar á því að bera eyrnahringa.
í dag verða brot úr heim-
ildasafninu tengd efni sem
mér skilst að ekki séu sérstak-
lega vinsæl hjá læknastéttinni
þessi árin, það er dulrænum
fyrirbærum, í þessu tilfelli
draumum. Nokkur draumtákn
eru alþjóðleg og þar á meðal
er að dreyma vatn fyrir veik-
indum. Hér fyrir neðan eru
nokkur dæmi urn það hvernig
þetta birtist í heimildasafni
þjóðháttadeildar ásamt fleiru
smálegu sem tengist verk-
sviði læknastéttarinnar, veik-
indum og dauðsföllum.
- Að dreyma að menn væru
að vaða í vatni var fyrir
veikindum og því verra sem
menn urðu blautari. Sömu-
Hvenær helgar...
Framhald affyrri síðu
sem geyma upplýsingarnar
mikil. Læknar hafa sérstöðu
vegna þess að þeir vita að
upplýsingarnar sem þeir afla
og geyma geta auðveldlega
skaðað en líka verið rnikil-
vægar bæði fyrir einstaklinga
og hópa. Ábyrgðar sinnar ber
þeim að gæta með því að gera
allt sem í þeirra valdi stendur
til að skaða ekki skjólstæð-
inga sína með því að leggja
upplýsingar um þá í hendur
aðilunt sem hugsanlega nota
þær í annarlegum tilgangi og
beita meðölum sem þeir telja
að helgi þann tilgang. Tækni-
framfarir geta ekki réttlætt
það að læknar kasti fyrir róða
reglunni um rétt einstaklings-
ins fyrir óljós markmið um
ávinning fyrir fjöldann.
leiðis var mjög slæmt ef
vatnið var gruggugt.
- Vatn er mér alltaf fyrir
veikindum og eins ef ég er
að borða og meiri veikindi
eftir því sem maturinn er
betri.
- Vatn eða raki innanhúss var
undantekningarlaust fyrir
veikindum til dæmis far-
pestum eða öðrum lasleika,
en ekki dauðsföllum.
Það var einn morgun fyrir
60-70 árum að mamma segir
við okkur er við vorum að
klæða okkur. Annað hvort lifi
ég ekki nema fram yfir mitt
þetta ár eða ég lifi fram yfir
miðja öldina. Við spyrjum
hvað hún hafi til marks um
það, þá segir hún okkur draum
sinn. Hún segir að hún hafi
verið á ferð og komið að stóru
vatnsfalli. Yfir það lá brú og
yfir hana þurfti hún að fara, en
er hún er komin ríflega út á
miðja brúna hrynur hún niður
og allt verður svart. Ég held
að þetta hafi verið sann-
dreymi, því mamma lifði til
1967.
Hún tók mjög mikið mark á
draumum sínum Að vaða vatn
í draumi átti að vera fyrir
veikindum. Ingibjargarnafn í
draumi þótti ekki gott, en
Guðbjörg þótti mjög gott.
(Kona af Suðurlandi f. 1906.)
Mig dreymdi fyrir veikind-
um dóttur minnar. Hún var þá
nálega 3 ára. Ég þóttist stadd-
ur við smáfljót og sá hvar hún
var að synda eða svamla í því.
Mér fannst hún eiga erfitt með
að ná landi. Tilraunir mínar til
að rétta henni hendi báru lítinn
árangur. Ég sá hana sökkva
öðru hvoru. Á endanum hafði
hún það þó af að ná til lands.
Nokkru síðar veiktist hún og
varð að dvelja á sjúkrahúsi
mánuðum saman en náði þó
heilsu.
(Karl úr Borgarfirði, f. 1911.)
Ef mann dreymdi að vatn
væri á gólfi þar sem maður
var eða vatn læki á mann eða
úr loftinu niður hjá manni, þá
átti það að vera fyrir veikind-
um.
Ef mann dreymdi myrkur
var álitið að það boðaði dauða
einhverra á heimilinu. Þetta
hvort tveggja hefur mig
dreymt og það kom fram eftir
því sem gömul munnmæli
sögðu fyrir um. Svo heyrði ég
sagt að það yrði fyrir dauða
einhvers bráðlega ef mann
dreymdi sól eða tungl.
(Karl úr Strandasýslu f. 1904.)
Eitt sinn lá ég lengi á
sjúkrahúsi, var langt leidd,
jafnvel talið vonlaust um bata.
Þá dreymdi mig að ég var við
stórt vatn og fóru út á það á
litlum báti. Var svo að þvælast
lengi á vatninu. Komst þó að