Læknablaðið - 15.03.1999, Blaðsíða 39

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
225
en við margendurteknar yfirheyrslur og að-
gerðir af hálfu þeirra sem meðhöndla bamið og
rannsaka brotið. Viðtal við barn er stundum
tekið upp á myndband eða segulband og notað
sem sönnunargagn í refsimáli í stað lögreglu-
yfirheyrslu. Sérfræðingar taka oftast slík viðtöl
eða aðstoða lögreglu eða dómara við skýrslu-
tökur. Framburður bams fyrir dómi er oft tek-
inn upp á myndband. Reglur um þetta hafa ver-
ið og eru enn í mótun.
Brýnt er að barn sem sætt hefur kynferðis-
legu ofbeldi fái viðeigandi læknishjálp og með-
ferð. Komið hefur verið á fót Bamahúsi sem
ætlað er að vera sameiginlegur vettvangur
þeirra sem koma að rannsókn kynferðisbrota
gegn bömum. Einnig er gert ráð fyrir að Barna-
húsið veiti börnum sérhæfða meðferð.
2.d. Beiðni um lœknisvottorð
Mörg dæmi eru um að einstaklingar eða lög-
menn þeirra óski eftir læknisvottorði eða upp-
lýsingum úr sjúkraskrá í tilefni af málarekstri
fyrir dómstólum. Er þar oft um að ræða stað-
festingu á meiðslum eða áverkum, komu til
læknis eða á slysavakt svo og öðrum atriðum
sem fram koma í sjúkraskrám.
I 5. mgr. 22. gr. laga um réttindi sjúklinga nr.
74/1997 segir að læknabréf og vottorð vegna
veikinda, slysa, sjúkrahúslegu og þess háttar
skuli afgreidd án ástæðulauss dráttar.
2.e. Dómkvaddir matsmenn
Samkvæmt réttarfarslögum má dómkveðja
einn eða tvo matsmenn til að framkvæma mat.
Sérstakar málsmeðferðarreglur gilda um dóm-
kvaðningu matsmanna og hvernig standa beri
að mati og framkvæmd þess. Dómkvaddir
matsmenn geta verið læknar eða aðrir sérfræð-
ingar en reglur um þá og matsgerðir eru í IX.
kafla laga um meðferð einkamála og í 63.-65.
gr. laga um meðferð opinberra mála. Ef ekki er
farið eftir þessum reglurn er hætta á að sönn-
unargildi matsgerðar verði dregið í efa eða að
hún verði jafnvel dæmd gagnslaus sem sönn-
unargagn í dómsmáli.
2f Umsögn lœknaráðs
Samkvæmt 2. gr. laga um læknaráð nr.
14/1942 er hlutverk læknaráðs að láta dómstól-
um, ákæruvaldi og stjórn heilbrigðismála í té
sérfræðilegar umsagnir um læknisfræðileg efni.
Læknaráð lætur meðal annars í té umsagnir um
hvers konar læknisvottorð, sem lögð eru fyrir
dómstóla, enda sé þeim beint til ráðsins
samkvæmt úrskurði dómara. í dómsmálum eru
dæmi um að óskað hafi verið umsagnar lækna-
ráðs um örorkumat eða niðurstöður geðrann-
sóknar. Samkvæmt 1. gr. laga um læknaráð
eiga eingöngu læknar sæti í læknaráði.
I athugasemdum sem fylgdu frumvarpi til
laga um læknaráð eru rökin fyrir því að koma á
skipan læknaráðs talin þau að í ljós hafi komið
við málarekstur fyrir dómstólum, er snerti
lækna og læknisfræðileg efni, að erfitt geti
verið fyrir ólæknisfróða dómara að skera þar úr
á viðhlítandi hátt. Enn fremur segir þar að vott-
orðum og álitsgerðum lækna sem þegar liggi
fyrir vilji illa eða ekki bera saman. Hljóti það
að leiða til meiri eða minni ágreinings meðal
dómara og hæpinna dóma er verði líklegir til að
spilla trausti manna á dómstólum. Hér skorti
auðsjáanlega eitthvert æðsta ráð læknisfróðra
manna sem áfrýja megi málum til varðandi
lækna og læknisfræðileg efni sem dómstólar
geti síðan stuðst við. Hafi tryggingalæknir vak-
ið athygli á því, hve allur málarekstur í trygg-
ingamálum sé erfiður og dómsúrslit hæpin,
meðan dómararnir hafi ekki annað að styðjast
við en sundurleit læknisvottorð (9).
Niðurstöður læknaráðs eiga samkvæmt lög-
unum að jafnaði að vera rökstuddar og alltaf
þegar sérstaklega er um það beðið, svo og ef
ágreiningur er í ráðinu um niðurstöðu. Enn
fremur segir í 7. gr. reglugerðar nr. 192/1942
um starfsháttu læknaráðs að í álitsgerð skuli
rekja málsatvik þannig að stutt en glöggt yfirlit
fáist yfir öll atriði sem máli skipti þegar meta
skuli niðurstöðu álitsgerðarinnar.
Þegar dómstólar hafa leitað umsagnar lækna-
ráðs samkvæmt framangreindum reglum eru
slíkar umsagnir í mörgum tilfellum órökstudd-
ar. I þeirn eru heldur ekki rakin málsatvik og
ekki kemur þar fram á hverju niðurstöður eru
byggðar. Þegar litið er til hlutverks læknaráðs
og þeirra reglna sem gæta ber við umsagnar-
gerð ráðsins hlýtur að vakna sú spurning hvort
ekki væri æskilegra að að minnsta kosti einn
læknaráðsmaður væri löglærður eins og ýmis
hliðstæð dæmi eru um, samanber til dæmis ör-
orkunefnd þar sem einn nefndarmaður er lög-
fræðingur. Með því yrði ef til vill unnt að bæta
að einhverju leyti úr augljósum annmörkum
sem hafa komið fram á umsögnum læknaráðs
og hér hefur verið lýst.
Einnig er áhyggjuefni hve langan tíma oft
tekur að fá umsögn læknaráðs. Þannig eru
dæmi um að dómsmál hafi tafist óhæfilega
vegna seinagangs á afgreiðslu mála af hálfu
ráðsins. Úr þessu þyrfti að bæta.